Bộ trưởng Trần Hồng Hà phát biểu tại hội nghị. .Ảnh: Dantri.com.vn

Phát biểu khai mạc, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên & Môi trường Trần Hồng Hà cho biết, tháng 4/2016, vùng biển các tỉnh miền Trung xảy ra sự cố nghiêm trọng, cá biển chết hàng loạt. Sau đó, các bộ, ban ngành đã vào cuộc để tìm nguyên nhân. Ngày 28/6/2016, Công ty Formosa đã nhận trách nhiệm đã xả thải ra môi trường, chấp nhận đền bù thiệt hại và công khai xin lỗi nhân dân cả nước.

Sau khi xảy ra sự cố, Bộ Tài nguyên & Môi trường đã huy động lực lượng tham gia tìm nguyên nhân, Viện Hàn lâm Khoa học Công nghệ Việt Nam cũng vào cuộc để quan trắc môi trường biển. "Quảng Trị là một trong bốn tỉnh chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ sự cố môi trường. Chúng tôi nhận thức rằng, người dân cần sớm được biết vùng biển nào sạch, vùng biển nào chưa sạch, hải sản nào sạch... Tại hội nghị này sẽ công bố báo cáo của các nhà khoa học sau thảm họa cá chết để làm rõ những vấn đề trên", ông Trần Hồng Hà nói.

Tóm tắt kết quả đánh giá hiện trạng môi trường biển miền Trung, Thay mặt nhóm nghiên cứu, GS.TS Mai Trọng Nhuận, Đại học Quốc gia Hà Nội, trình bày báo cáo kết quả đánh giá hiện trạng môi trường biển tại 4 tỉnh miền Trung.

Theo GS.TS Mai Trọng Nhuận, nhóm chuyên gia đã sử dụng nhiều cách tiếp cận và phương pháp đánh giá, trong đó có việc lấy mẫu nước, lẫy mẫu trầm tích, mẫu mảng bám keo tụ... Đại diện tất cả các mẫu được phân tích trong phòng thí nghiệm, từ đó có kết quả đánh giá bước đầu.

Về chất lượng nước biển, các thông số đều nằm trong giới hạn cho phép theo QCVN 10 MT:2015/BTNMT về PH, tổng số chất rắn... Hàm lượng Cianua giảm dần từ tháng 5 đến tháng 6 ở Quảng Bình rồi giảm dần ở cuối Thừa Thiên Huế. Hàm lượng Phenol trong nước của tháng 5 hàm lượng cao tập trung từ Hà Tĩnh đến Quảng Bình, đến tháng 6 Phenol phân tán và chuyển dịch sang Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, đến nay thì giảm dần.

Chất lượng nước biển có thông số nằm trong giới hạn cho phép tại các bãi tắm đều đạt quy chuẩn. Tổng Phenol trong tầm tích từ tháng 5 phân bố ở khu vực giáp ranh giữa Quảng Bình và Quảng Trị. Sau đó, hàm lượng Phenol phân bố ở Quảng Bình và Thừa Thiên Huế, Phenol trong trầm tích có xu hướng giảm dần.

Đến thời điểm này, khẳng định rằng chất lượng nước biển an toàn, chất lượng trầm tích nằm trong giới hạn cho phép. Nhưng ở vùng Sơn Dương Hà Tĩnh, một số vùng ở Quảng Bình gần bờ biển tập trung cao Phenol và Cianua cần được giám sát chặt chẽ.

PGS.TS Phùng Chí Sỹ cho rằng, thời gian ngắn nữa, nếu không có nguồn thải vào thì biển sẽ trong sạch trở lại. Ảnh: Dantri.com.vn

Về mảng keo tụ, trong các khu vực có rạn san hô và rạn đá ngầm được khảo sát trong tháng 6 vẫn còn hiện tượng lớp màng màu vàng bám trên bề mặt. Hệ sinh thái rạn san hô vào tháng 4, tháng 5 chết trắng, sau đó dần khôi phục và xuất hiện rong phủ tốt hơn. Đánh giá, 100% rạn san hô có dấu hiệu bị tẩy trắng một số vùng, nhưng sau đó có phục hồi. Đến thời điểm này không còn hiện tượng san hô chết hàng loạt như tháng 4, tháng 5

Trên cơ sở kết quả đánh giá hiện trạng, diễn biến và mức độ ô nhiễm môi trường biển các hệ sinh thái 4 tỉnh miền trung cho thấy, các thông số đặc trưng môi trường biển, trầm tích ở phần lớn các khu vực đã nằm trong giới hạn cho phép. Tuy nhiên, một số khu vực có dòng xoáy cục bộ (Sơn Dương, phía đông Nhật Lệ, Hòn Sơn Chài) có khả năng phân tán các chất trong nước, nên cần theo dõi chặt.

Về chất lượng hải sản đánh bắt, theo kết quả kiểm nghiệm đánh giá mức độ an toàn của mẫu hải sản cho thấy, hàm độ một số chất ô nhiễm giảm dần theo thời gian. Kiến nghị, cần theo dõi và đánh giá diễn biến chất lượng môi trường và các hệ sinh thái ven bờ biển khu vực miền trung và giám sát các dự án, khu công nghiệp...

Ông Đặng Quốc Khánh, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh nói, kết quả của Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa ra đã phần nào giúp người dân ổn định tâm lý. Hy vọng trong thời gian tới, môi trường biển miền Trung sẽ phục hồi.

Ông Khánh đề nghị công bố rộng rãi kết quả nghiên cứu cho người dân biết; mời tổ chuyên gia về báo cáo với nhân dân Hà Tĩnh; tiếp tục giám sát và có những giải pháp yêu cầu Formosa phải nghiêm túc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, không để xảy ra thêm sai sót. Ông Khánh đề nghị Bộ Y tế cần công bố rõ việc an toàn với hải sản, Bộ Nông nghiệp trình bày phương án ổn định sản xuất.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình thì đề nghị Bộ Y tế và Bộ Nông nghiệp công bố rõ ràng: Hải sản đã an toàn hay chưa? Vùng biển nào được phép đánh bắt? Đại diện Quảng Bình đề nghị Chính phủ và tỉnh Hà Tĩnh giám sát chặt chẽ hoạt động của Formosa.

Lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên - Huế cũng mong muốn Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố kết quả nghiên cứu rộng rãi để người dân được biết. Trong đó phải làm rõ nồng độ các chất độc trong hải sản như thế nào.

Về vấn đề này, PGS.TS Phùng Chí Sỹ, Tổng thư ký Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường nêu quan điểm, về sự cố Formosa, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đưa ra các bằng chứng xác thực để Formosa phải thừa nhận. Nhưng chúng ta phải xem xét về các chất đưa ra môi trường, chuyển hóa ra sao.

Về chất độc có nhiều loại, không tích tụ sinh học, không bài tiết được; nhưng phenol, xyanua bài tiết được. Phenol phân hủy chậm nên vẫn tồn tại trong cá theo xu hướng giảm dần. Trong thời gian ngắn nữa, nếu không có nguồn thải vào thì biển sẽ trong sạch lại.

Vấn đề bây giờ cần phải cải tạo môi trường, chặn nguồn xả và kiểm soát chặt chẽ không cho thải ra. Kết quả hôm nay giúp chúng ta giải quyết được nhiều vấn đề, như môi trường biển, du lịch, còn vệ sinh an toàn thực phẩm thì chúng ta cần thận trọng giải quyết tiếp.

Thiệt hại nặng vì Formosa, Agribank vẫn gồng mình hỗ trợ ngư dân

Hà Tĩnh: Sớm làm rõ 267 tấn bùn thải từ Formosa xử lý không đúng nơi quy định

8 điểm Formosa chôn lấp chất thải là những đâu?

Công ty TNHH Gang thép Hưng nghiệp Formosa đã được hoàn thuế giá trị gia tăng 13.483 tỷ đồng