TIN LIÊN QUAN
	Không thể chờ ngân sách rủng rỉnh mới tính làm Sân bay Long Thành
	Áp lực trả nợ giai đoạn 2015-2016 rất cao
	Việt Nam bao giờ “tốt nghiệp” ODA?
	Kiểm soát chặt hạn mức nợ công

	Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng trả lời chất vấn của đại biểu tại hội trường Quốc hội chiều nay (19/11). Ảnh: Đức Thanh

Trước khi đi vào chi tiết nội dung câu hỏi của các đại biểu Quốc hội, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định: Nợ công quốc gia là vấn đề hệ trọng, được Đảng, Nhà nước, nhân dân ta đặc biệt quan tâm. Đó cũng là một trong những nội dung quan trọng trong điều hành của Chính phủ, một mặt phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội cho đất nước trong khi giữ được ổn định kinh tế vĩ mô và an toàn tài chính quốc gia.

Theo đó, vấn đề này được các đại biểu Trần Hoàng Ngân, Trần Xuân Hòa, Hà Sĩ Đồng, Nguyễn Thị Phúc, Vũ Tiến Lộc và một số đại biểu khác đã nêu ý kiến và gửi chất vấn. Thủ tướng Chính phủ trân trọng báo cáo Quốc hội và đồng bào cả nước về tình hình quản lý sử dụng nợ công đến nay và định hướng kế hoạch đến 2020 như sau:

Do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế toàn cầu, cùng với những yếu kém nội tại, kinh tế nước ta tăng trưởng chậm lại; từ bình quân 7%/năm giai đoạn 2006 – 2010 xuống còn khoảng 5,8%/năm giai đoạn 2011 – 2015. Nghị quyết của Đảng, Quốc hội đề ra chủ trương giảm thu đề nuôi dưỡng nguồn thu, hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua khó khăn và tăng chi cho bảo đảm xã hội. Tỷ lệ thu ngân sách trên GDP giảm tương ứng từ 24,8% xuống còn 21%.

Trong khi đó, nhu cầu chi tăng mạnh để đảm bảo nhu cầu an sinh – xã hội, chi lương và tăng lương theo lộ trình, hoạt động hành chính sự nghiệp, tăng cường quốc phòng, an ninh và chi trả nợ đến hạn. Tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách nhà nước tăng từ 55% lên 64,8%. Trong đó, chi cho con người trong chi thường xuyên tăng 62,2% lên 68,2%. Chi cho an sinh xã hội tăng khoảng 18%/năm, cao hơn tốc độ tăng khoảng 10%/năm của thu, 12%/năm của chi ngân sách.

Từ năm 2011 đến nay, chúng ta đã 3 lần điều chỉnh tăng lương, 2 lần tăng phụ cấp công vụ. Tại kỳ họp này, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua điều chỉnh tăng 8% đối với lương hưu, trợ cấp ưu đãi người có công và tiền lương đối với cán bộ công chức, viên chức, lực lượng vũ trang có thu nhập thấp với 6,3 triệu người được hưởng từ ngày 1/1/2015.

Phần còn lại, chi cho đầu tư phát triển giảm mạnh từ 25% trong tổng chi ngân sách nhà nước giai đoạn 2006 – 2010 xuống còn khoảng 18% giai đoạn 2011 – 2025.

	Những năm gần đây, Chính phủ đã chuyển mạnh sang vay nợ trong nước để tập trung cho đầu tư phát triển, xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội (Ảnh: Đức Thanh)

Trước thực trạng này, để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội đã đề ra, trên cơ sở bảo đảm an toàn tài chính quốc gia và ổn định kinh tế vĩ mô. Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương chủ động tăng vay trả nợ; tăng vay nợ cả trong và ngoài nước chuyển mạnh sang vay nợ trong nước để tập trung cho đầu tư phát triển, xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội.

Trước đó, để quản lý nợ công quốc gia, Quốc hội đã ban hành Luật quản lý nợ công, quy định nợ công bao gồm: nợ Chính phủ, nợ Chính phủ bảo lãnh và nợ chính quyền địa phương. Quốc hội đã có Nghị quyết số 10/2011/NQ- QH quy định trần nợ công đến năm 2015 không quá 65% GDP. Chính phủ đã ban hành chiến lược quản lý nợ công giai đoạn 2011 – 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Trong đó, quy định nợ công đến năm 2020 không quá 65% GDP và nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ không thể vay về cho vay lại không quá 25% trong tổng thu ngân sách nhà nước hàng năm.

Theo đó, giai đoạn 2011 – 2015, kế hoạch phát hành trái phiếu Chính phủ là 335.000 tỷ đồng, gấp hơn 2,5 lần giai đoạn 2006 – 2010. Đồng thời đẩy mạnh giải ngân vốn ODA, vốn vay ưu đãi và bảo lãnh vay để đầu tư phát triển xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội quan trọng, thiết yếu. Do đó, nợ công tăng nhanh từ 51,7% GDP năm 2010 lên 60,3% GDP vào cuối năm 2014 và 64%GDP vào cuối năm 2015. Mức nợ công này vẫn trong giới hạn quy định an toàn cho phép theo Nghị quyết của Quốc hội.

Mặt khác, nước ta đã trở thành nước có thu nhập trung bình nên tỷ trọng vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài với kỳ hạn dài, lãi suất thấp trong nợ công giảm dần. Cùng với thực hiện chủ trương chuyển mạnh sang vay trong nước, tỷ trọng vay trong nước tăng từ 40,3% tổng số nợ vay năm 2010 lên 54,5% năm 2014. Nợ nước ngoài chủ yếu là vay ưu đãi, thời hạn vay bình quân là 20 năm với lãi suất khoảng 1,6%/năm. Nợ trong nước chủ yếu thực hiện thông qua phát hành trái phiếu Chính phủ kỳ hạn ngắn, lãi suất cao do chỉ số giá năm 2011 – 2012 tăng mạnh dẫn đến áp lực nghĩa vụ trả nợ trực tiếp tăng nhanh trong ngắn hạn.

Trong bối cảnh đó, chúng ta đã có kế hoạch và đã trả nợ đầy đủ, đúng hạn, bảo đảm an toàn tài chính quốc gia. Tỷ lệ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với tổng thu ngân sách nhà nước năm 2014 khoảng 14,2% theo quy định là không quá 25%. Ngoài ra, trong điều kiện kinh tế vĩ mô ổn định hơn, chúng ta còn sử dụng một phần vay mới với kỳ hạn dài hơn, lãi suất thấp hơn để đảo nợ, góp phần làm giảm áp lực trả nợ trong ngắn hạn và giảm chi phí vay vốn. Việc đảo nợ này không làm tăng tổng số nợ công và phù hợp với Luật quản lý nợ công cũng như thông lệ quốc tế.

	Nhiều đại biểu Quốc hội tỏ ra lo ngại với tốc độ tăng của nợ công hiện nay trong khi hiệu quả quản lý, sử dụng nợ chưa thực sự hiệu quả. (Ảnh minh họa).

Năm 2012, phát hành trái phiếu Chính phủ là 144.000 tỷ đồng, kỳ hạn phát hành bình quân là 2,97 năm, lãi suất bình quân 9,8%/năm. Năm 2013, phát hành gần 182.000 tỷ đồng, trong đó dành khoảng 40.000 tỷ đồng để đảo nợ, kỳ hạn bình quân là 3,21 năm, lãi suất bình quân 7,79%/năm. Năm 2014 phát hành trên 330.000 tỷ đồng, trong đó, dành khoảng 77.000 tỷ đồng để đảo nợ, kỳ hạn bình quân là 4,85 năm, lãi suất bình quân 6,62%/năm.

Ngày 7/11/2014, Việt Nam đã phát hành thành công 1 tỷ USD trái phiếu Chính phủ, kỳ hạn 10 năm ra thị trường vốn quốc tế với mức lãi suất 4,8%/năm để đảo nợ các khoản trái phiếu Chính phủ đã phát hành trước đây năm 2005 và năm 2010 với lãi suất bình quân 6,8%/năm; Làm giảm đáng kể chi phí lãi vay, đồng thời xác lập chuẩn lãi suất mới, có lợi hơn cho các hoạt động kinh tế - tài chính của Việt Nam trên thị trường vốn quốc tế.

"Nợ công là nguồn vốn cần thiết và rất quan trọng để bổ sung cho đầu tư phát triển, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội. Trên 98% vốn vay được sử dụng trực tiếp cho các dự án hạ tầng. Phần còn lại được đưa vào ngân sách nhà nước chi cho đầu tư phát triển và một phần chi cho sự nghiệp trong các dự án ODA theo cam kết. Rất nhiều công trình quan trọng, thiết yếu về giao thông, điện, viễn thông, nước sạch, thủy lợi, y tế, giáo dục… đã hoàn thành, phát huy hiệu quả và nhiều công trình đang xây dựng góp phần thu hút đầu tư, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu, tăng trưởng kinh tế, phát triển văn hóa xã hội và nâng cao đời sống nhân dân", Thủ tướng nhấn manh.

Tuy nhiên, Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ ra những vấn đề gây bức xúc cho đại biểu Quốc hội và cử tri cả nước với câu chuyện nợ công hiện nay. Đó là: Nợ công đã tăng sát trần cho phép, áp lực trả nợ lớn trong ngắn hạn, một số dự án đầu tư kém hiệu quả; Tình trạng tham nhũng, lãng phí trong đầu tư xây dựng vẫn còn, có vụ việc nghiêm trọng; Cơ cấu ngân sách chưa lành mạnh; Tỷ trọng thu ngân sách trên GDP giảm, chi thường xuyên tăng nhanh và chiếm tỷ trọng lớn; Tỷ trọng chi đầu tư giảm, tỷ trọng bội chi cao. Thực trạng này gây lo lắng, bức xúc trong xã hội. Nếu chủ quan, buông lỏng, không tiếp tục chủ động, kiểm soát chặt chẽ, hiệu quả sẽ gây mất an toàn tài chính quốc gia và ổn định kinh tế vĩ mô.

Nói về giải pháp quản lý chặt chẽ nợ công trong thời gian tới, Thủ tướng Chính phủ cho biết: để xây dựng nền tảng kinh tế vững chắc, sớm đưa nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, cùng với việc tăng cường các nguồn lực ngoài nhà nước và nguồn vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, chúng ta vẫn phải tiếp tục sử dụng vốn vay cả trong và ngoài nước để đầu tư phát triển, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội. Chính phủ sẽ đặc biệt quan tâm chỉ đạo, nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng nợ công tập trung thực hiện tốt các nhiệm vụ, giải pháp sau:

	Nợ công sẽ chỉ sử dụng cho đầu tư phát triển, xây dựng các công trình hạ tầng kinh tế xã hội quan trọng, thiết yếu (Ảnh: Đức Thanh)

Một là, quản lý chặt chẽ nợ công, nhất là các khoản vay mới, đảm bảo theo đúng quy định và trong giới hạn cho phép, phấn đấu đến năm 2020, nợ công giảm còn khoảng 60,2% GDP (quy định là không quá 65% GDP); Nợ Chính phủ khoảng 46,6% GDP (quy định là không quá 55%) và tỷ lệ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với tổng thu ngân sách nhà nước khoảng 20% (quy định là không quá 25%). Đồng thời, kiểm soát chặt chẽ các khoản nợ khác như: Nợ đầu tư xây dựng cơ bản, nợ nguồn chưa sử dụng Kho bạc Nhà nước, nợ vay của Quỹ Bảo hiểm xã hội, quỹ hoàn thuế giá trị gia tăng, nợ cấp bù chênh lệch lãi suất cho các ngân hàng chính sách và nợ của doanh nghiệp nhà nước. Bảo đảm an toàn tài chính quốc gia và ổn định kinh tế vĩ mô.

Hai là, nợ công chỉ sử dụng cho đầu tư phát triển, xây dựng các công trình hạ tầng kinh tế xã hội quan trọng, thiết yếu, theo quy hoạch; Rà soát, phê duyệt chặt chẽ danh mục sử dụng vốn vay của Chính phủ, vốn vay được Chính phủ bảo lãnh và vốn vay của chính quyền địa phương; Tăng cường việc kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay, bảo đảm hiệu quả đầu tư, chất lượng công trình và theo đúng quy định của pháp luật; Chủ động ngăn ngừa và xử lý nghiêm các hành vi tiêu cực, tham nhũng, lãng phí.

Ba là, khẩn trương cơ cấu lại nợ công, giảm áp lực trả nợ trong ngắn hạn và chi phí vay vốn. Các khoản vay mới, kể cả vay để đảo nợ chủ yếu phải có kỳ hạn từ 5 năm trở lên; Tăng tính thanh khoản của thị trường trái phiếu Chính phủ; Kiểm soát chặt chẽ việc trả nợ đối với các khoản vay được Chính phủ bảo lãnh và thu đủ nợ đối với các khoản Chính phủ vay về cho vay lại; Bố trí nguồn của ngân sách nhà nước trong giới hạn quy định không quá 25% tổng thu ngân sách nhà nước và sử dụng quỹ tích lũy trả nợ để bảo đảm trả nợ đúng hạn.

Bốn là, nợ nước ngoài của quốc gia đến cuối năm 2014 khoảng 39,9% GDP và dự kiến đến năm 2020 khoảng 46% GDP (quy định là không quá 50% GDP); Tỷ lệ trả nợ nước ngoài của quốc gia so với tổng giá trị xuất khẩu hàng hóa dịch vụ năm 2014 khoảng 25,9%; Trong đó, có 11,32% là do các ngân hàng thương mại đã tận dụng cơ hội vay ngoại tệ ngắn hạn, lãi suất thấp ở nước ngoài để đáp ứng ngay cho nhu cầu thanh toán hàng hóa dịch vụ nhập khẩu. Chính phủ sẽ chỉ đạo ngân hàng nhà nước tăng cường quản lý việc vay ngắn hạn các tổ chức tín dụng để năm 2015 bảo đảm nghĩa vụ tỷ lệ trả nợ này trong giới hạn quy định là dưới 25% tổng giá trị hàng hóa dịch vụ hàng năm.

Năm là, đồng thời với tăng trưởng kinh tế, từng bước điều chỉnh cơ cấu thu chi ngân sách nhà nước theo hướng lành mạnh hơn. Tập trung tăng tỷ trọng thu nội địa, triệt để tiết kiệm, giảm tỷ lệ chi thường xuyên, tăng tỷ trọng chi đầu tư, bố trí đủ nguồn trả nợ; Phấn đấu đến năm 2020, tỷ trọng thu nội địa chiếm khoảng 80% tổng thu. Tỷ trọng chi đầu tư khoảng 25 – 30%, chi thường xuyên khoảng 50 – 55%, chi trả nợ khoảng 20% trong tổng chi ngân sách nhà nước và bội chi khoảng 4% GDP.

Sáu là, rà soát hoàn thiện thể chế, sửa đổi bổ sung Luật ngân sách nhà nước, Luật quản lý nợ công; Chiến lược quản lý nợ công và nợ nước ngoài của quốc gia; Chương trình quản lý nợ công trung hạn, bảo đảm quản lý chặt chẽ và sử dụng hiệu quả nợ công, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. 

Xem chi tiết cập nhật tình hình kinh tế - xã hội 11 tháng trong phiên chất vấn Thủ tướng Chính phủ chiều 19/11 tại đây.

Hà Quang