Đặt mua báo in| Mới - Đọc báo in phiên bản số| Thứ Năm, Ngày 28 tháng 03 năm 2024,
Lễ hội tổ chức vào mùa xuân: Hội làng Bát Tràng
Chí Cường - 10/02/2016 08:00
 
Bát Tràng là một làng cổ nằm ở bờ Bắc của sông Hồng, nay thuộc xã Bát Tràng huyện Gia Lâm Hà Nội. Hơn 600 năm trước, có người họ Nguyễn từ Vĩnh Ninh (Thanh Hóa) đến đây lập nghiệp.
 Lễ hội làng gốm cổ truyền Bát Tràng được tổ chức hàng năm vào ngày 14 - 15/02 âm lịch.
Lễ hội làng gốm cổ truyền Bát Tràng được tổ chức hàng năm vào ngày 14 - 15/02 âm lịch.

Tiếp đó, 5 cụ họ Lê, Trần, Vương, Phạm, Nguyễn đem gia đình đến vùng 72 gò đất trắng lập phường sản xuất gốm gọi là Bạch Thổ phường. Trải qua các thế kỷ, nghề gốm ngày càng phát đạt và những người ở Bồ Bát (Ninh Bình) tìm ra lập nghiệp ngày càng đông. Vào thòi cuối Lê, làng Bát Tràng đã có 20 họ. Cùng với sản xuất gốm sứ, làm ruộng, buôn bán, việc học ở làng cũng được người dân coi trọng. Trong hơn 5 thê kỷ, dưới thời học chữ Nho, Bát Tràng có 364 người đỗ đạt, trong đó có Trạng nguyên Giáp Hải (1506 - 1586), 8 người đậu tiến sĩ cùng nhiều quan võ khác.

Thời gian đầu, làng chỉ có một ngôi miếu nhỏ làm bằng tranh tre ở ngoài bãi sông Hồng. Năm 1720, đình được làm với quy mô lớn hơn. Đình xây kiểu chữ nhị, phía trong là tòa hậu cung 3 gian; phía ngoài là tòa đại bái 5 gian 2 chái. Cột đình được làm bằng gỗ lim có đường kính lớn. Gian giữa thấp bày hương án. Các gian bên đều lát gỗ thành bục cao. Mặt đình hưống ra phía sông Hồng. Trong kháng chiến, đình đã bị bom Mỹ phá hủy. Năm 1993, dân làng đã góp tiền của dựng lại đình theo kiến trúc truyền thống. Tại đình còn giữ được một số đồ tế khí như: Ngai thờ, bát bửu, chuông đồng, kiệu bát cống, hai biển gỗ tạo vào thời Minh Mạng, cùng nhiều hoành phi, câu đối cỡ lớn, mỗi chữ có thể coi là một tác phẩm thư pháp độc đáo. Đình Bát Tràng đến nay còn giữ được 50 đạo sắc phong Thần có niên đại từ thời Lê, thời Tây Sơn, thời Nguyễn.

Bát Tràng là một điểm tụ cư, vì thế ngoài Thành Hoàng bản địa, nhân dân nơi khác đến cũng rưốc Thành Hoàng cũ của mình đến thờ làm phong phú hơn truyền thông văn hóa. Đó là Thần Bạch Mã Đại Vương; Trang Thuận Nghi Dung; Phan Đại tướng.

Trước đây, Bát Tràng vào hội từ ngày 15-22 tháng hai âm lịch. Trước Tết, vào ngày 25 tháng Chạp, làng đem lễ vật đến làng Đuốc (làng kết chạ với Bát Tràng) xin chặt tre làm cây nêu. Ngày 7 tháng Giêng làm lễ hạ nêu. Cây tre làm nêu được dùng để chẻ tăm, vót đũa sử dụng hằng ngày. Trước khi vào hội khoảng 10 ngày, làng tổ chức lễ rước nước từ sông Hồng để bao sái bài vị Thần ở ngôi miếu bên sông. Sau đó, dân làng rưốc bài vị Thần ra đình tế lễ. Khi tế, các họ được rưốc Tổ của mình ra phốỉ hưỏng. Họ Nguyễn Ninh Tràng (họ đầu tiên đến làng Bát Tràng sinh sống) được rước bát hương có lọng che màu vàng đi ỏ giữa. Các họ khác rước bát hương có lọng che màu xanh đi sang hai bên. Khi tế, chì có các vị khoa mục (những người đỗ đạt cao trong dòng họ) mối được vào đình, còn các hào mục (những chức dịch trong làng) đứng bên ngoài hầu lễ. Bát Tràng còn lệ giữ nghiêm ngôi thứ. Tại đình trải 4 chiếu rộng. Có chiếu dành cho các vị đậu tiến sĩ, có chiếu dành cho võ quan được phong tước công, có chiếu dành cho các cụ thọ từ 100 tuổi trở lên. Có năm không đủ ngưòi, chiếu nào trông thì làng đặt một cây đèn, chai rượu, đĩa trầu cau vào giữa chiếu để thò vọng. Hàng năm vào ngày Rằm tháng hai (15 - 2), ngày đầu tiên vào hội, làng biện lễ cúng Thành Hoàng gồm một con trâu tơ béo, thui vàng, sau đó đặt lên một chiếc bàn lớn sơn son, kèm theo 6 mâm cỗ và 4 mâm xôi. Tế xong, các quan viên chức sắc, đại diện 20 dòng họ cùng thụ lộc.

Hội Bát Tràng có nhiều trò diễn, độc đáo nhất là trò chơi cò ngưòi và hát thờ. Theo lệ, trước hội, làng chọn lấy 2 bà tướng cò - là những người phẩm hạnh, giàu cỏ nhất trong làng. Mỗi bà tướng nhận 16 thiếu nữ tuổi từ 10 - 15 xinh đẹp, nết na nuôi ăn uống và may cho áo quần thật đẹp. Các cô được rèn tập làm quân cờ trong một tháng mới được ra biểu diễn thi đấu ỏ sân đình vào ngày hội.

Công việc chuẩn bị cho hát thờ cũng rất độc đáo và công phu. Làng tổ chức 3 chầu thi và 4 chầu cầm để chọn bài, người vào hát thờ. Sau đó, mời các đội đàn hát ở các làng xung quanh đến tập để chọn giọng. Đội nào vượt lên nhất qua 4 chầu cầm sẽ được hát thờ trong lễ hội năm đó.

Cùng với nghi lễ rước nước, tế lễ và các trò chơi dân gian, làng nghề sẽ trưng bày những sản phẩm gốm đặc sắc nhất của mình tại Chợ gôm Bát Tràng nằm ở vị trí trung tâm của làng.

Lễ hội tổ chức vào mùa xuân: Lễ hội cầu trâu
Làng Hương Nha nằm ở huyện Tam Nông, hữu ngạn sông Hồng, cách Đền Hùng khoảng 10km về phía Tây Nam....
Bình luận bài viết này
Xem thêm trên Báo Đầu Tư