Đặt mua báo in| Mới - Đọc báo in phiên bản số| Thứ Sáu, Ngày 29 tháng 03 năm 2024,
Mô - típ “chơi thầu”: Nhận diện dễ, bắt bài khó
Như Nguyệt - 17/10/2017 10:27
 
Tại nhiều cuộc thầu, khi chủ đầu tư và tư vấn thầu thiếu đi sự minh bạch và công bằng, những nhà thầu chân chính thường bại trận trước kẻ “chơi thầu”.

Từ hai câu chuyện đến…

Thứ nhất, là câu chuyện tiết kiệm tại Gói thầu số 5 - EPC thuộc Dự án Sản xuất phân bón phức hợp từ Urea nóng chảy, công suất 300.000 tấn/năm do Công ty cổ phần Phân bón Dầu khí Cà Mau làm chủ đầu tư. Sau khi kết quả đã chọn được nhà thầu đã được công bố, nhà thầu liên danh Công ty cổ phần Thiết kế Công nghiệp Hóa chất - Công ty cổ phần Cơ khí xây dựng AMECC trúng thầu với giá 679,92 tỷ đồng. So sánh giá trúng thầu với giá gói thầu (732,98 tỷ đồng), thì cuộc thầu này giảm giá được khoảng 53 tỷ đồng, tương đương tỷ lệ tiết kiệm 7%.

Đây là cuộc thầu được thực hiện theo hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước, có 4 nhà thầu tham gia nộp hồ sơ dự thầu. Ngoài nhà thầu liên danh trúng thầu trên, 3 ứng thầu khác cùng tham gia là liên danh tổng thầu PTSC - PVE - PVMR – PVCPT, Công ty cổ phần Bơm châu Âu và Công ty TNHH Chế tạo máy Phú Minh. Theo đại diện chủ đầu tư, sở dĩ tỷ lệ tiết kiệm lớn là bởi, chủ đầu tư đã tạo điều kiện cho các ứng thầu được cạnh tranh một cách công bằng và nhà thầu thắng thầu là ứng viên có năng lực thực sự, khi họ đề xuất được phương án tối ưu nhất để thực hiện yêu cầu của gói thầu.

Thứ hai là câu chuyện hoàn toàn trái ngược.

Đó là, cuộc thầu mua sắm máy phát điện thuộc Dự án Đầu tư xây dựng công trình Bệnh viện Sản Nhi tỉnh Kiên Giang (quy mô 400 giường) có mục tiêu mua sắm 1 máy phát điện công suất 1.000 KVA. Kết quả đấu thầu gói thầu gây hiệu ứng “sửng sốt” cho nhiều nhà thầu giới sản xuất, kinh doanh máy phát điện Việt Nam.

Cụ thể, ứng thầu trúng thầu gói này là Công ty TNHH Thương mại Nhơn Hoà với giá trúng thầu 13,7458 tỷ đồng - giảm 0,37% so với giá gói thầu. Điều đáng lưu tâm là, về hình thức, gói thầu này cũng được đấu thầu rộng rãi, với nhiều nhà thầu có năng lực tham gia.

…một vấn đề

Hai câu chuyện nêu trên nhận thấy rằng, để nhắm tới đích hiệu quả kinh tế, giúp tiết kiệm ngân sách Nhà nước trong hoạt động đấu thầu, thì chủ đầu tư, tư vấn đấu thầu (những người chủ khảo cuộc chơi) cần phải đảm bảo tính cạnh tranh, công bằng và minh bạch. Và tất nhiên, để làm được điều này, không cách nào khác là phải thượng tôn pháp luật.  

Gói thầu trúng thầu sát giá, tỷ lệ giảm thầu cực thấp khá phổ biến bất chấp được thực hiện theo hình thức đấu thầu rộng rãi.

Vấn đề giá gói thầu luôn là mối quan tâm hàng đầu của các nhà thầu khi họ “vác” hồ sơ đi dự thầu. Lý do là để đảm bảo cơ hội thắng, nhà thầu không chỉ đảm bảo đủ năng lực, mà còn cần có đấu pháp hợp lý khi đề xuất giá dự thầu. Tuy nhiên, trên thực tế, hầu hết các nhà thầu đều ngại khi tiết lộ giá do họ đề xuất, ngay cả khi cuộc chơi đã hạ màn và bị trượt thầu, bởi câu chuyện này luôn hàm chứa những điều rất tế nhị.

Nhà thầu ĐV (xin được dấu tên) hoạt động trong lĩnh vực xây lắp tại TP.HCM cho biết, thông thường tại các gói thầu có quy mô nhỏ, có hai loại nhà thầu thường lọt vào “tầm ngắm bắn” của tư vấn. Thứ nhất là những nhà thầu có năng lực và có giá chào thầu cực kỳ cạnh tranh; thứ hai là loại nhà thầu nhỏ, với hồ sơ năng lực vừa phải, nhưng bỏ “giá trên trời”. Lý do khiến hai loại nhà thầu kể trên hay bị “bắn hạ” ngay từ vòng chấm kỹ thuật, đơn giản bởi, với nhà thầu lớn thì các gói nhỏ chỉ có tính chất “tăng gia” nên cũng không đáng phải nhận những hệ lụy khi khiếu kiện. Với các nhà thầu nhỏ, việc bị loại nếu có oan ức thì kẻ thấp cổ bé họng khó mà “kêu thấu trời”. Hệ quả là, các nhà thầu “thường thường bậc trung, vừa phải về năng lực, vừa đủ khả năng để có thể theo kiện và cũng... biết chơi làng nhàng” thường là kẻ thắng cuộc!

“Nhiều cuộc thầu hiện nay thường theo mô - típ “Ba+ - Một - Một”. Nghĩa là có hơn 3 nhà thầu tham gia nộp hồ sơ dự thầu, và chỉ có một nhà thầu lọt vào vòng chấm kỹ thuật và nghiễm nhiên nhà thầu đó “đủng đỉnh” tiến vào vòng chấm tài chính. Với chiến thuật này, kịch bản trúng thầu sát giá thường lại được tái hiện”, nhà thầu ĐV nói và cho biết, những cuộc thầu như vậy sẽ không giúp tiết kiệm cho ngân sách Nhà nước.

Phóng viên Báo Đầu tư truy xuất một vòng kết quả đấu thầu được công bố trên hệ thống mạng thông tin đấu thầu Quốc gia trong tuần qua tại địa chỉ muasamcong.mpi.gov.vn thì nhận thấy, hiện tượng các gói thầu trúng thầu sát giá, tỷ lệ giảm thầu cực thấp khá phổ biến bất chấp các gói thầu này được thực hiện theo hình thức đấu thầu rộng rãi. Nhà thầu ĐV nhận định, dù rất phổ biến, chỉ để nhận diện thì dễ, song để bắt bài và chỉ ra chứng cứ trong từng vụ việc cụ thể lại vô cùng khó. Do đó, mục tiêu nâng cao hiệu quả kinh tế thông qua tiết kiệm, giảm thầu còn là đích ngắm rất xa vời.

Đáp ứng quy định về bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu
Bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu được quy định tại Điều 6 Luật Đấu thầu và Điều 2 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP của Chính phủ.
Bình luận bài viết này
Xem thêm trên Báo Đầu Tư