Gần đây, tranh cãi về nền tảng, xu hướng kinh tế chia sẻ trở nên rất nóng hổi trong lĩnh vực dịch vụ vận tải. Từ góc nhìn cởi mở theo xu thế kinh tế chia sẻ và nền tảng, nhiều chuyên gia khẳng định, bản chất của mô hình kinh tế nền tảng thời 4.0 có tính chất “sàn” rất rõ ràng trong Nghị định 52/2013/NĐ-CP về phát triển, quản lý và ứng dụng thương mại điện tử. Mặc dù nghị định này vẫn còn một số điểm được xem là chật hẹp so với sự phát triển quá nhanh của các trào lưu kinh tế mới, nhưng nó vẫn là "chiếc áo" còn “mặc" được đối với các dịch vụ nền tảng.

Trong khi đó, các ý kiến phản biện trong quá trình lấy ý kiến về Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 86/2014/NĐ-CP về điều kiện kinh doanh vận tải lại theo hướng đưa phần việc Bộ Công Thương đang quản lý sang cho Bộ GTVT, vì bên nào cung cấp dịch vụ gì thì bên đó phải áp dụng các điều kiện kinh doanh của ngành đó.

.

Bà Lại Việt Anh, Phó cục trưởng Cục Thương mại điện tử và kinh tế số, Bộ Công Thương cho biết: “Trong lĩnh vực thương mại điện tử, đơn vị cung cấp sàn thương mại điện tử, nền tảng phải tuân thủ nghĩa vụ chung trong Nghị định 52. Nghị định 52 dành cả một Chương để điều chỉnh các đơn vị cung cấp dịch vụ thương mại điện tử (bao gồm dịch vụ sàn đấu giá, sàn giao dịch thương mại điện tử, giảm giá) trên nền tảng công nghệ thông tin – đó chính là các nền tảng/platform thương mại điện tử. Nghị định 52 đã phân định rõ quyền và trách nhiệm của các đơn vị vận hành sàn thương mại điện tử, các nền tảng, và quyền và trách nhiệm của các đơn vị bán hàng, cung cấp dịch vụ trên các nền tảng đó”.

Nhìn từ các tranh cãi xoay quanh Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 86/2014/NĐ-CP về điều kiện kinh doanh vận tải, PGS.TS, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, quan điểm coi nền tảng kết nối là dịch vụ vận tải sẽ có những tác động tiêu cực đối với doanh nghiệp công nghệ, người sử dụng và có thể kéo xã hội đi thụt lùi với xu thế.

Thực tế, thế mạnh của các đơn vị nền tảng có ưu thế trong việc xử lý hệ thống dữ liệu lớn, kết hợp với trí tuệ nhân tạo, để đưa ra đề xuất kết nối hành khách với phương tiện gần nhất và đề xuất hiệu quả nhất về giá cước cho mỗi chuyến đi. Vì vậy, việc ghép chung doanh nghiệp cung cấp các ứng dụng công nghệ kết nối vào vai trò của một nhà cung cấp dịch vụ vận tải và phải chịu sự quản lý của cơ quản quản lý ngành là Bộ Giao thông sẽ triệt tiêu tính chuyên môn hóa, gây ảnh hưởng tiêu cực tới phát triển nền tảng. Việc buộc các doanh nghiệp công nghệ phải đáp ứng điều kiện của toàn bộ quá trình kinh doanh vận tải cũng được xem là một sự không hợp lý.

“Quy định này không những làm biến đổi bản chất hoạt động của nền tảng, mà còn triệt tiêu phần lớn những ưu điểm công nghệ mang lại, biến nền tảng thành một kênh liên lạc đơn thuần”, chuyên gia Ngô Trí Long nhận định.

Hiện nay, ứng dụng công nghệ để đổi mới các dịch vụ vận tải đã và đang được coi là xu thế chung của lĩnh vực vận tải trên thế giới. Tuy nhiên, tại Việt Nam, những tranh cãi trong quá trình thí điểm mô hình xe hợp đồng điện tử và trong quá trình sửa đổi Nghị định 86 vẫn đang còn nhiều bất cập. Nhiều ý kiến cho rằng, việc gom chung các doanh nghiêp công nghệ vốn chỉ có thế mạnh nền tảng vào một chế tài quản lý chung với các doanh nghiệp vận tải sẽ gây ra chồng chéo trong thực thi. Quy định này cũng tạo nên sự chồng chéo trong quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm giữa các bên khi đơn vị cung cấp nền tảng hợp tác với đơn vị vận tải. Bởi khi đó, hai chủ thể khác biệt sẽ phải chịu trách nhiệm cho cùng một hành vi kinh doanh là vận chuyển hành khách.

Trao đổi về quan điểm bên nào cung cấp dịch vụ gì thì bên đó phải áp dụng các điều kiện kinh doanh của ngành đó, TS. Ngô Vĩnh Bạch Dương, Trưởng phòng Pháp luật kinh tế, Viện Nhà nước và Pháp Luật cũng cho rằng: “Nếu chúng ta quan niệm, ai tham gia vào một khâu của chuỗi cung ứng là cung ứng dịch vụ đó thì là không hợp lý. Đối với dịch vụ Uber, Tòa Công lý của Châu Âu đã phán quyết dịch vụ này nằm trong khu vực vận tải, nhưng nó có phải vận tải hay không thì Tòa không quyết định”

"Có một điều được thừa nhận rộng rãi rằng, các doanh nghiệp không nhất thiết phải thực hiện tất cả các công đoạn của một chuỗi cung ứng dịch vụ, mà có thể lựa chọn một hoặc một số công đoạn để đầu tư. Trong quá trình quản lý các nền tảng, cơ quan quản lý cần chú trọng xem xét các điều kiện giao dịch chung, đặc biệt trong việc phân định trách nhiệm các bên để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và bảo vệ các đối tác yếu thế trong giao dịch. Việc quy định đơn vị nền tảng phải đáp ứng tất cả các điều kiện và quy định vận tải là chưa hợp lý. Một công ty công nghệ chuyên cung ứng phần mềm, liệu có bắt buộc phải mua cả đội xe, tổ chức huấn luyện lái xe, đảm bảo công tác phòng cháy- chữa cháy... hay không?", TS Ngô Vĩnh Bạch Dương nêu.