|
Ngày 1/7/2025 đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu chính thức sáp nhập để hình thành một “siêu đô thị” TP.HCM mới với không gian phát triển mở rộng chưa từng có. Nếu trước đây, giới hạn địa giới hành chính là rào cản cho quy hoạch công nghiệp thì nay bức tranh công nghiệp của TP.HCM được mở rộng cả về chiều rộng lẫn chiều sâu.
Trên nền tảng sáp nhập, TP.HCM mới sở hữu tới 105 khu công nghiệp, với tổng diện tích hơn 49.200 ha, trong đó 58 khu đang hoạt động với diện tích 22.400 ha. Quan trọng hơn, đây không chỉ là sự cộng gộp về số lượng, mà là sự tái cấu trúc toàn diện về vai trò, chức năng và chất lượng phát triển của từng khu vực công nghiệp. Sau khi sáp nhập ba địa phương, sự khác biệt lớn nhất của “siêu đô thị” TP.HCM nằm ở cấu trúc ba vùng chức năng bổ trợ cho nhau.
Ông Bùi Minh Trí, Trưởng ban Quản lý các Khu chế xuất và công nghiệp TP.HCM (Hepza) cho biết, sau sáp nhập TP.HCM (cũ) giữ vai trò trung tâm tài chính, dịch vụ và công nghệ cao; Bình Dương (cũ) tiếp tục là thủ phủ công nghiệp; còn Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) trở thành cửa ngõ kinh tế biển, trung tâm năng lượng và logistics quốc tế. Ba không gian này liên kết chặt chẽ, hình thành trục công nghiệp, dịch vụ, cảng biển hoàn chỉnh và là nền tảng để TP.HCM vươn lên trở thành trung tâm sản xuất, dịch vụ và logistics hàng đầu Đông Nam Á.
Tại khu vực TP.HCM (cũ), lợi thế lớn nhất nằm ở hệ sinh thái tài chính, công nghệ, khi Trung tâm Tài chính quốc tế tại đây vận hành từ tháng 12/2025, cùng nguồn nhân lực chất lượng cao và quy mô thị trường khoảng 14 triệu dân. Khu vực này có điều kiện thu hút các tập đoàn công nghệ, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, trung tâm dữ liệu và R&D toàn cầu. TP.HCM (cũ) sẽ đóng vai trò “bộ não”, dẫn dắt đổi mới sáng tạo cho toàn vùng công nghiệp mở rộng.
Trong khi khu vực Bình Dương (cũ), với lợi thế quỹ đất lớn, hạ tầng đồng bộ và kinh nghiệm thu hút FDI hàng đầu cả nước, tiếp tục đóng vai trò là dây chuyền sản xuất. Dây chuyền ấy đang được nâng cấp từ gia công, lắp ráp sang nhà máy thông minh, công nghiệp hỗ trợ công nghệ cao và khu công nghiệp xanh, tuần hoàn. Việc kết nối trực tiếp với trung tâm R&D của TP.HCM và cảng nước sâu ở Bà Rịa - Vũng Tàu giúp khu vực Bình Dương trở thành cứ điểm sản xuất mới trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Còn khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) giữ vai trò là cửa ngõ biển quốc tế, thu hút doanh nghiệp logistics, trung tâm phân phối khu vực, năng lượng và xuất khẩu. Việc hình thành khu thương mại tự do trong tương lai tại đây càng gia tăng sức hút với các nhà đầu tư.
Ba không gian ấy, khi ghép lại sẽ tạo thành một hệ sinh thái công nghiệp, tài chính, logistics khép kín, giúp rút ngắn thời gian sản xuất, giao hàng, giảm chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp. Đây chính là nền tảng để TP.HCM vươn lên trở thành trung tâm sản xuất, dịch vụ và logistics hàng đầu Đông Nam Á.
Dòng vốn FDI tăng trưởng mạnh trong năm 2025 là tín hiệu cho thấy sức hút của không gian phát triển mới của TP.HCM sau sáp nhập.
Theo số liệu của Sở Tài chính TP.HCM, trong 11 tháng năm 2025, Thành phố thu hút 7,67 tỷ USD vốn FDI, tăng 24,2% so với cùng kỳ; riêng khu công nghiệp, khu chế xuất đạt gần 3 tỷ USD. Đáng chú ý, lĩnh vực công nghệ cao thu hút hơn 2 tỷ USD, con số phản ánh rõ sự dịch chuyển về chất của dòng vốn đầu tư.
Không dừng ở các con số thống kê, sức hút của TP.HCM sau sáp nhập thể hiện rõ qua loạt dự án lớn đang và sắp triển khai. Tại khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ), hàng loạt dự án FDI công nghệ cao, thân thiện môi trường đồng loạt khởi công như: nhà máy sợi nhân tạo của Tập đoàn EVERSON (120 triệu USD giai đoạn I, nâng lên 600 triệu USD sau đó), hay Dự án linh kiện ô tô, y tế, hàng không của Anson New Energy (40 triệu USD).
Trong lĩnh vực bán dẫn, Tập đoàn Tokuyama (Nhật Bản) đầu tư 60 triệu USD xây dựng nhà máy sản xuất polysilicon đầu tiên tại Việt Nam, mở hướng phát triển mới cho ngành công nghiệp công nghệ cao.
Bên cạnh các dự án đã được cấp phép và khởi công, nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới cũng coi TP.HCM là cứ điểm đầu tư hấp dẫn. Đáng chú ý là, Tập đoàn NVIDIA (Hoa Kỳ) đang xem xét thành lập Trung tâm Nghiên cứu, phát triển và đào tạo về AI và lắp đặt hệ thống “siêu” máy tính tại đây.
Trong lĩnh vực đầu tư trung tâm dữ liệu, hàng loạt “ông lớn” như Eaton (Hoa Kỳ), Evolution (thuộc Warburg Pincus, Hoa Kỳ), Hyosung (Hàn Quốc), NTT Data (Nhật Bản) đề xuất với UBND TP.HCM nghiên cứu dự án tại Khu công nghệ cao TP.HCM. Một tên tuổi lớn khác của Hoa Kỳ là Tập đoàn Smart Tech đề xuất đầu tư một nhà máy sản xuất pin để lưu trữ điện năng, với vốn đầu tư 550 - 850 triệu USD.
Những quyết định đầu tư này cho thấy, dòng vốn FDI ngày càng tăng trưởng không chỉ về lượng mà cả về chất. Đây chính là minh chứng sống động cho tầm nhìn chiến lược được ươm mầm từ cuộc sáp nhập lịch sử ngày 1/7/2025.
Trong bối cảnh dòng vốn FDI đang chuyển hướng mạnh sang công nghệ cao, xanh và bền vững, yêu cầu tái cấu trúc các khu công nghiệp đặt ra cấp thiết hơn bao giờ hết đối với TP.HCM. Sau sáp nhập, Thành phố đang đứng trước “thời điểm vàng” để làm mới chiến lược phát triển công nghiệp, nâng chất lượng thu hút đầu tư thay vì chạy theo số lượng.
Thực tế cho thấy, nhiều khu công nghiệp tại TP.HCM (cũ) đã hoạt động hàng chục năm, hạ tầng lạc hậu, quỹ đất cạn kiệt và áp lực môi trường gia tăng. Trong khi đó, không ít khu công nghiệp ở khu vực Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu vẫn chủ yếu thu hút ngành thâm dụng lao động, giá trị gia tăng thấp. Mô hình này không còn phù hợp khi nhà đầu tư ngày càng ưu tiên tiêu chuẩn ESG và công nghệ cao.
Ông Bùi Minh Trí, Trưởng ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp TP.HCM (Hepza) cho biết, sau sáp nhập TP.HCM định hướng phát triển các khu công nghiệp theo hướng xanh, thông minh và thu hút các ngành công nghệ cao như bán dẫn, AI, công nghệ sinh học, cơ khí chính xác.
Song song đó, Thành phố triển khai Đề án thí điểm chuyển đổi 5 khu chế xuất, khu công nghiệp hiện hữu gồm: Tân Thuận, Tân Bình, Cát Lái, Bình Chiểu, Hiệp Phước sang mô hình sản xuất thân thiện môi trường. Cách tiếp cận này cho phép Thành phố vừa nâng cao hiệu quả sử dụng đất, vừa giữ chân các nhà đầu tư dài hạn.
Tuy nhiên, để thu hút được các dòng vốn xanh các nhà đầu tư cho rằng, Thành phố phải giải quyết ba điểm nghẽn lớn là hạ tầng, thủ tục hành chính và nhân lực chất lượng cao.
Ông Seck Yee Chung, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Singgapore cho rằng, để TP.HCM thực sự trở thành đầu tàu của cả nước trong giai đoạn phát triển mới, Thành phố cần quan tâm đơn giản hóa quy trình cấp phép, đặc biệt trong các lĩnh vực phát triển bền vững.
Ông lấy ví dụ như khi đầu tư điện mặt trời áp mái theo mô hình cho thuê thiết bị, các cơ quan cấp phép vẫn xem hoạt động này như “sản xuất điện”, dẫn đến yêu cầu bổ sung ngành nghề kinh doanh nên không phản ánh đúng bản chất. Những bất cập này không chỉ làm chậm tiến độ dự án mà còn ảnh hưởng đến niềm tin và dòng vốn FDI.
“Chúng tôi đề xuất, Thành phố xem xét và ban hành quy định nhằm rút ngắn thời hạn cấp phép giấy phép kinh doanh và bảo đảm việc tuân thủ đúng thời hạn xử lý hồ sơ. Đồng thời hướng dẫn rõ ràng, cụ thể hơn về nội dung hồ sơ cần nộp, giúp giảm thiểu số lần bổ sung, hoàn thiện hồ sơ”, ông Seck Yee Chung phản ánh với Chủ tịch UBND TP.HCM tại cuộc đối thoại với doanh nghiệp nước ngoài diễn ra mới đây.
Ngoài ra, ông Seck Yee Chung kiến nghị TP.HCM xây dựng lộ trình rõ ràng cho từng giai đoạn của quy trình đầu tư từ chuẩn bị dự án đến triển khai vận hành. Lộ trình này cần chỉ rõ thủ tục nào được miễn, thủ tục nào vẫn phải thực hiện và hồ sơ cần thiết tương ứng. Việc minh bạch hóa quy trình sẽ giúp nhà đầu tư chủ động hơn trong lập kế hoạch và tạo thuận lợi cho công tác quản lý, giám sát của cơ quan nhà nước.
Những vấn đề mà nhà đầu tư nêu ra đã được lãnh đạo Thành phố lắng nghe và giải quyết ngay sau đó.
Đối với thủ tục đầu tư, Thành phố đã áp dụng cơ chế một cửa và tăng cường làm thủ tục online để giảm thời gian và chi phí đi lại cho doanh nghiệp. Mới đây, TP.HCM công bố cắt giảm thời gian giải quyết 8 thủ tục hành chính trong lĩnh vực đầu tư như thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư cho dự án không thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư giảm thời gian giải quyết từ 10 ngày xuống 8 ngày. Đối với nhóm thủ tục góp vốn, mua cổ phần và phần vốn góp của nhà đầu tư nước ngoài, thời gian xử lý rút ngắn từ 15 ngày còn 8 ngày.
Ngoài ra, thủ tục điều chỉnh tiến độ, thời hạn hoạt động hoặc cập nhật địa điểm thực hiện dự án theo sắp xếp đơn vị hành chính, thời gian giải quyết giảm từ 3 ngày làm việc xuống 2 ngày; cập nhật thông tin về địa điểm thực hiện dự án đầu tư trên cơ sở sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, thời gian giải quyết thủ tục từ 7 ngày làm việc xuống còn 4 ngày.
Về hạ tầng, TP.HCM đang tăng tốc đầu tư mạng lưới giao thông liên vùng như đường Vành đai 3 (hoàn thành năm 2026), Vành đai 4 (khởi công 2026), cao tốc TP.HCM - Mộc Bài, TP.HCM - Chơn Thành, mở rộng các tuyến quốc lộ 13, 22, đầu tư các tuyến đường nối từ cảng Cái Mép - Thị Vải đến sân bay Long Thành… Đặc biệt, hôm 19/12 vừa qua, Thành phố đã khánh thành và khởi công hàng loạt dự án hạ tầng trọng điểm. Trong 2 năm tới hạ tầng của TP.HCM về cơ bản đáp ứng nhu cầu vận tải hàng hóa từ các khu công nghiệp đến cảng biển, sân bay.
Đối với nguồn nhân lực, Thành phố quy hoạch lại các trường đại học, cao đẳng theo hướng đào tạo theo nhu cầu doanh nghiệp và theo chuỗi cung ứng, nâng chất lượng tuyển dụng cho các ngành công nghệ cao, logistics và năng lượng.
Riêng nguồn nhân lực chất lượng cao, Thành phố thành lập Quỹ Phát triển nguồn nhân lực thiết kế vi mạch với số vốn 5 triệu USD, để đào tạo nâng cao kỹ năng cho khoảng 40.000 kỹ sư từ nay đến năm 2030 (tương đương 6.000 kỹ sư/năm). Việc đầu tư vào nguồn nhân lực vi mạch sẽ là bước đi đầu tiên để hiện thực hóa các mục tiêu, vì đây là điểm yếu nhất trong việc phát triển ngành vi mạch bán dẫn tại TP.HCM.
Trong cuộc đối thoại với doanh nghiệp nước ngoài diễn ra vào tháng trước, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được cam kết, Thành phố luôn đồng hành cùng các nhà đầu tư thông qua việc kiến tạo môi trường thuận lợi về cơ chế, chính sách, hạ tầng và nguồn nhân lực.
“Thành phố sẵn sàng hỗ trợ doanh nghiệp để đẩy mạnh hoạt động R&D, chuyển giao công nghệ, mở rộng quy mô đầu tư tại Thành phố”, ông Được cam kết trước đông đảo nhà đầu tư.
Có thể thấy, sau sáp nhập TP.HCM có quy mô và hệ sinh thái công nghiệp, logistics vượt trội so với các địa phương khác, điều này tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt của một “siêu đô thị”. Với hệ thống cảng biển nước sâu tại Bà Rịa - Vũng Tàu, kết nối trực tiếp với trung tâm sản xuất công nghiệp của Bình Dương và dịch vụ, tài chính của TP.HCM sẽ hình thành một chuỗi cung ứng khép kín, giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm công nghiệp, nhất là trong bối cảnh gia tăng các rào cản thương mại quốc tế.
Hơn nữa, việc xây dựng các khu công nghiệp thế hệ mới sẽ thu hút các dự án quy mô lớn từ các tập đoàn hàng đầu trên thế giới. Không phải ngẫu nhiên mà các tập đoàn lớn như: Lego, Pandora hay Giant, những tập đoàn toàn cầu nổi tiếng khắt khe trong lựa chọn điểm đến đầu tư lại xuất hiện sớm ở Khu công nghiệp VSIP III, TP.HCM.
“LEGO đã tìm kiếm nhiều địa điểm và quyết định chọn khu công nghiệp VSIP III tỉnh Bình Dương trước đây, nay là TP.HCM vì đây là địa phương có hạ tầng rất tốt, có thể phát triển nguồn điện năng lượng mặt trời phục vụ cho phát triển bền vững. Hơn nữa, LEGO chọn Việt Nam là điểm đến đầu tư xuất phát từ những cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong phát triển bền vững cũng như quan hệ thương mại hội nhập quốc tế của Việt Nam rất tốt”, ông Niels B. Christiansen, Tổng giám đốc điều hành Tập đoàn LEGO chia sẻ.
Điều mà Tổng giám đốc điều hành của LEGO chia sẻ cho thấy, khu công nghiệp xanh giờ đây không còn là “điểm cộng”, mà đã trở thành “tấm hộ chiếu thông hành” của dòng vốn FDI thế hệ mới.
Ông Võ Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp các khu công nghiệp TP.HCM nhìn nhận, nếu như trước đây, TP.HCM khó thu hút các tập đoàn lớn do hạn chế về quỹ đất phát triển khu công nghiệp, thì nay không gian mới trải rộng từ đô thị trung tâm đến các vùng vệ tinh đã mở ra cơ hội thu hút dòng vốn đầu tư cả trong và ngoài nước với quy mô và chất lượng cao hơn.
Với quỹ đất mở rộng cho phép Thành phố quy hoạch đồng bộ nhiều loại hình khu công nghiệp: khu công nghệ cao, khu công nghiệp xanh, sinh thái... Nhờ đó, TP.HCM có thể tiếp cận các nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực công nghệ, điện tử, năng lượng sạch, vật liệu mới… thay vì chỉ thu hút ngành thâm dụng lao động như trước.
“Hiện nay, nhà đầu tư quốc tế đang có xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng về Việt Nam, đặc biệt quan tâm đến khu vực có hạ tầng đồng bộ, dịch vụ phát triển và thị trường lao động chất lượng cao. Với không gian mở rộng, TP.HCM không chỉ có lợi thế về hạ tầng, mà còn là nơi hội tụ các yếu tố kinh tế, công nghệ và nhân lực, giúp thành phố thu hút làn sóng đầu tư mới” ông Thân nhận định.
Ở góc độ doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Thảo Nhi, Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Thanh Bình Phú Mỹ nhận định, để thu hút các ngành công nghệ cao thì nền tảng đầu tiên là khu công nghiệp phải phát triển bền vững, hạ tầng phải đạt chuẩn quốc tế từ điện, nước, xử lý chất thải đến phòng cháy chữa cháy. Khi hạ tầng đủ tốt, doanh nghiệp sẵn sàng chấp nhận chi phí ban đầu cao hơn để đổi lấy thời gian triển khai nhanh và khả năng vận hành ổn định.
“Các quy định nghiêm ngặt về môi trường khiến không ít nhà đầu tư cho rằng khu công nghiệp làm khó nhưng chính các tiêu chuẩn cao đã giúp thu hút những dự án công nghệ sạch, hiện đại”, bà Nhi nói.
Có thể thấy từ dấu mốc lịch sử ngày 1/7/2025, TP.HCM đang từng bước hình thành một hệ sinh thái công nghiệp, tài chính, logistics hiện đại. Sau sáp nhập, TP.HCM không chỉ giữ vững vai trò đầu tàu thu hút FDI , mà còn tạo đột phá lớn về chất lượng dòng vốn. Hành trình này không tự nhiên đến, mà là kết quả của tầm nhìn và những bước đi chiến lược từ cuộc sáp nhập lịch sử ấy.
Nếu tận dụng tốt các cơ hội, TP.HCM sẽ nhanh chóng vươn lên trở thành trung tâm sản xuất, dịch vụ và logistics hàng đầu khu vực Đông Nam Á.
|
