Thực hiện: Kỳ Thành - Ảnh: Minh Trang
Mục tiêu tổng quát trong nhiệm vụ xây dựng Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 là kiến tạo mô hình phân bổ không gian phát triển quốc gia hiệu quả, bền vững.
 |
| Hội thảo lấy ý kiến đối với dự thảo Báo cáo định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 |
“Chúng ta đang ở thời điểm hết sức quan trọng. Chúng ta đang làm điều đặc biệt, rất quan trọng của đất nước, trong phạm vi rất lớn”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh điều này với các chuyên gia về quy hoạch có mặt tại Hội thảo lấy ý kiến đối với dự thảo Báo cáo định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, diễn ra sáng 22/2.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, việc xây dựng Quy hoạch tổng thể quốc gia là vấn đề rất lớn, lần đầu tiên làm, chưa có tiền lệ, kinh nghiệm quốc tế cũng không nhiều. Vì vậy, không chỉ riêng Bộ Kế hoạch và Đầu tư mà cần sự tham gia của cả hệ thống chính trị, của các bộ ngành, các chuyên gia tư vấn, các nhà khoa học, trường, viện nghiên cứu...
“Chúng ta phải xác định có gì, muốn gì, đi về đâu, đi bằng cách nào và bao giờ đến? Đây là câu hỏi chung cho tất cả các quy hoạch, xác định định hướng để bố trí, phân bổ không gian phát triển, qua đó có các cơ chế chính sách để thu hút các nguồn lực thực hiện các mục tiêu đề ra”, Bộ trưởng nêu vấn đề.
Bộ trưởng cũng khẳng định, mục tiêu của Quy hoạch tổng thể quốc gia có ý nghĩa rất quan trọng và cũng là cơ sở để lập các quy hoạch khác. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang giao Viện Chiến lược phát triển làm đầu mối, các viện nghiên cứu của các bộ cũng tham gia theo các hợp phần nghiên cứu riêng. Ông đề nghị cần khẩn trương phối hợp chặt chẽ thì quá trình đi đến thống nhất sẽ nhanh hơn, đảm bảo chất lượng.
“Đây là cơ hội để sắp xếp lại cả quốc gia trong thời kỳ mới để đạt mục tiêu của Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII, mục tiêu năm 2025, năm 2030, 2045. Các mục tiêu khát vọng đề ra rất lớn. Quy hoạch đưa ra định hướng, tầm nhìn, mô hình tốt đối với không gian hợp lý, các ngành hợp lý, bổ sung cho nhau, cùng nhau đóng góp cho phát triển chung, thì sẽ thực hiện được. Nếu không xác định đây là cơ hội quý thì sẽ mất cơ hội”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định.
 |
| Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng |
Theo TS. Trần Hồng Quang, Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển cho hay, Quy hoạch tổng thể quốc gia lần đầu tiên được triển khai lập ở nước ta theo quy định tại Luật Quy hoạch năm 2017.
Quy hoạch tổng thể quốc gia là quy hoạch cấp quốc gia, mang tính chiến lược theo hướng phân vùng và liên kết vùng của lãnh thổ bao gồm đất liền, các đảo, quần đảo, vùng biển và vùng trời; hệ thống đô thị và nông thôn; kết cấu hạ tầng; sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường; phòng, chống thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế.
Quy hoạch tổng thể quốc gia là cơ sở để lập quy hoạch không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất quốc gia, quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh, quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn trên cả nước.
 |
| TS. Trần Hồng Quang |
”Với vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng nêu trên, trong quá trình lập Quy hoạch tổng thể quốc gia rất cần được cấp thẩm quyền cho ý kiến và thông qua những định hướng lớn, như quan điểm, mục tiêu, khung định hướng tổ chức lãnh thổ quốc gia, các định hướng phát triển các ngành, lĩnh vực, các vùng... trước khi triển khai các bước tiếp theo của quy trình lập Quy hoạch tổng thể quốc gia. Với mục tiêu như trên, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp với các bộ, ngành, địa phương liên quan xây dựng Báo cáo Định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050”, TS. Trần Hồng Quang nêu rõ.
Nhận thức được tầm quan trọng của việc lập Quy hoạch tổng thể quốc gia, từ đầu năm 2020, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã xây dựng Báo cáo Định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 căn cứ Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030, các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, ý kiến các chuyên gia quy hoạch, nhà khoa học, đại diện các bộ ngành trung ương và địa phương.
Chỉ rõ các hạn chế, yếu kém chủ yếu trong tổ chức không gian phát triển đất nước giai đoạn 2011-2020, TS. Trần Hồng Quang thông tin, không gian phát triển bị chia cắt theo địa giới hành chính, liên kết vùng hạn chế, các địa phương phát triển không dựa vào lợi thế của mình; Chưa hình thành được bộ khung kết cấu hạ tầng quốc gia, kết cấu hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, khả năng kết nối giữa các phương thức vận tải còn hạn chế; Đầu tư phát triển dàn trải theo các vùng, miền; chưa tập trung nguồn lực hình thành các vùng động lực, đi trước, có đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế, ngân sách; Hệ thống đô thị phân bố chưa hợp lý, đô thị hóa chủ yếu phát triển theo chiều rộng, sử dụng đất đô thị chưa hiệu quả, tác động lan tỏa của khu vực đô thị còn hạn chế; Chưa hình thành được các trung tâm tài chính lớn; phát triển các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu du lịch… còn dàn trải, chưa tạo thành các cụm liên kết ngành lớn, hiệu quả chưa cao; Ô nhiễm môi trường liên tỉnh, nhất là ô nhiễm lưu vực sông chậm được khắc phục, ô nhiễm trên biển diễn biến phức tạp; Công tác quy hoạch, xây dựng hạ tầng ứng phó với biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai còn hạn chế.
Do đó, đối với Quy hoạch tổng thể quốc gia được xây dựng tới đây, mục tiêu tổng quát được xác định là kiến tạo mô hình, phân bổ không gian phát triển quốc gia hiệu quả, bền vững, hình thành được các vùng kinh tế động lực, các trung tâm kinh tế, đô thị chiến lược, mạng lưới kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, kết nối giữa các vùng, giữa thành thị và nông thôn, tạo điều kiện cho tăng trưởng kinh tế cao, thúc đẩy thực hiện mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2050 trở thành nước phát triển, thu nhập cao, xã hội hài hoà, môi trường có chất lượng tốt, trong lành và an toàn.
Theo nhóm nghiên cứu, trong khi các nguồn lực dành cho phát triển có hạn, trong một giai đoạn nhất định cần ưu tiên, tập trung đầu tư cho một số lãnh thổ có điều kiện thuận lợi nhất về vị trí địa lý, kết cấu hạ tầng, nguồn nhân lực và cơ sở vật chất kỹ thuật sẵn có để các lãnh thổ đó phát triển đi trước một bước, tạo động lực và làm đầu tàu, thúc đẩy các vùng khác cùng phát triển.
Vì thế, định hướng tổ chức lãnh thổ quốc gia dự kiến sẽ tập trung hình thành và phát triển các hành lang kinh tế và vùng động lực. Sau khi xác định các hành lang kinh tế ưu tiên, các vùng động lực; cần bố trí không gian phát triển các ngành, lĩnh vực sản xuất kinh doanh, mạng lưới kết cấu hạ tầng, hệ thống đô thị, phát triển các vùng gắn với các hành lang kinh tế và hình thành, phát triển các vùng động lực.
 |
| Định hướng quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030 được lấy ý kiến đóng góp của nhiều chuyên gia |
Phát biểu góp ý cho Báo cáo Định hướng Quy hoạch tổng thể quốc gia, TS. Cao Viết Sinh đánh giá, đây là việc khó, lần đầu tiên làm. Ông cho rằng, chúng ta làm theo luật, vừa làm, vừa học, vừa hoàn thiện.
Qua kinh nghiệm các nước, vị chuyên gia này cho rằng, quy hoạch này là cụ thể hoá chiến lược, đường lối theo chức năng không gian, phân vùng phát triển. Tuy nhiên, trong nội dung định hướng này cần đặt nhiều vấn đề gai góc hơn để xin ý kiến.
Về quan điểm phát triển, TS. Cao Viết Sinh chỉ rõ, cần làm rõ hơn về việc 10 năm tới cần ưu tiên đột phá vào những vùng động lực nào. “Phải chọn 3 khu kinh tế mở vừa rồi có làm được không hay bỏ đi, có làm thêm chỗ nào không?”, ông Sinh đưa quan điểm. "Điều cần nhất là xây dựng quy hoạch thế nào để tự chủ kinh tế", ông nói.
Cùng ý kiến với TS. Cao Viết Sinh, các chuyên gia khác tại Hội thảo cũng góp ý nhiều vấn đề cho Báo cáo, như về các khái niệm trong báo cáo; vấn đề phân vùng; vấn đề tư duy mới trong phân bổ không gian quốc gia…
 |
| TS. Cao Viết Sinh |
Kết luận và tiếp thu các ý kiến chuyên gia, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết sẽ nghiên cứu tiếp thu các ý kiến xác đáng của đại biểu. “Viện Chiến lược phát triển sẽ cùng tổ nghiên cứu tiến hành nhanh hơn, sâu hơn, rộng hơn để có đủ chất liệu để bàn”, Bộ trưởng nói.
Bộ trưởng nhấn mạnh lại, khung định hướng này chưa phải bản quy hoạch mà là định hướng để lập quy hoạch và các ngành khác dựa vào đây triển khai quy hoạch ngay.
Chỉ rõ điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là tư duy tầm nhìn và thiếu tư duy đột phá táo bạo. “Rào cản lớn nhất là chưa theo kịp xu thế, chưa thích ứng với sự thay đổi của thế giới. Cái này Đảng ta đã thấy, đã nêu trong Nghị quyết", Bộ trưởng nói. Từ đó, Bộ trưởng cho rằng, Quy hoạch cần nêu được các định hướng chủ động quyết định tương lai của đất nước mình, chứ không chỉ là đối phó. "Phải có sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy mới đột phá được. Chúng ta phải tìm động lực mới cho đất nước", Bộ trưởng nêu rõ.
