Đội ngũ nhà giáo là giải pháp của mọi giải pháp

Theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục Nguyễn Kim Sơn, từ khi nhận nhiệm vụ vào đầu năm 2021, ông đã mong muốn một ngày có thể gặp mặt rộng rãi toàn thể giáo viên trong ngành để cùng nhau chia sẻ, trao đổi về "công việc của chúng ta".

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn.

"Vì tôi hiểu một cách sâu sắc rằng, nguồn lực quan trọng nhất của giáo dục là nhà giáo, nhân tố quyết định thành công chất lượng giáo dục là nhà giáo", Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chia sẻ.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo muốn gửi lời cảm ơn sâu sắc đến toàn thể nhà giáo, cảm ơn các nhà giáo đã vượt lên khó khăn, thử thách, hoàn thành nhiệm vụ để giáo dục của chúng ta đạt được những kết quả khả quan.

Thay mặt lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn trân trọng ghi nhận và biểu dương các nhà giáo, các thầy cô vì những đóng góp trong thời gian vừa qua, đặc biệt là trong thời gian chúng ta vừa đảm bảo dạy học bình thường, vừa chống dịch Covid-19.

Ở thời điểm này lực lượng nhà giáo có gần 1,6 triệu, cả giáo viên mầm non, phổ thông, thường xuyên, cao đẳng, đại học và các tổ chức giáo dục khác.

Đây là lực lượng hùng hậu, vốn rất quý của ngành để chúng ta hoàn thành các mục tiêu to lớn, vẻ vang mà ngành Giáo dục đặt ra, Chính phủ giao phó.

Lãnh đạo Bộ xác định phát triển đội ngũ nhà giáo là nhân tố quan trọng nhất, nền tảng nhất, bền vững nhất, quyết định nhất để hoàn thành nhiệm vụ đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục;

Việc phát triển đội ngũ nhà giáo là giải pháp của mọi giải pháp; nhà giáo là tài sản quý nhất của ngành chúng ta. Lãnh đạo Bộ sẽ cố gắng làm mọi việc, mọi biện pháp để có thể nâng cao vị thế, phát triển lực lượng nhà giáo, đổi mới lực lượng nhà giáo.

"Có những việc đã làm được, chưa làm được, có thể không làm được nhưng trong suy nghĩ, tình cảm và hành động của tôi và các đồng nghiệp, các cán bộ quản lý ở Bộ thì luôn luôn đau đáu. Tại các diễn đàn lớn nhỏ, hễ có cơ hội là chúng tôi bày tỏ các kiến nghị để đem lại những gì tốt đẹp nhất cho nhà giáo", Bộ trưởng nói.

Trong cuộc gặp gỡ này, Bộ trưởng đã bày tỏ mong đợi với đội ngũ nhà giáo.

Điểm thứ nhất, thực hiện thật tốt chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 là một nhân tố mới rất quan trọng, đây là cơ hội lớn cho chúng ta. Đây là phương thức để chúng ta đổi mới toàn diện, thực hiện thành công chương trình mới, giáo dục sẽ bước sang một chương mới, một nền giáo dục thay đổi về chất.

Những con người cũ đang cùng nhau tạo ra cái mới. Vì vậy, điều kiện quan trọng đầu tiên chúng ta cần là lực lượng nhà giáo cần phải tự đổi mới.

Tự đổi mới mình, đổi mới bản thân từ quan niệm, nhận thức tới phương pháp, không sợ hãi, e ngại, né tránh đổi mới bản thân. Ai cũng có thể làm được, vấn đề có dám làm hay không.

"Cái gì mới chưa biết, chưa hiểu, chưa thuần thục thì cùng tìm hiểu. Chúng ta thống nhất, đổi mới là một quá trình, không thể quá vội vàng, phải từng bước, nhất là phương pháp dạy học, kiểm tra, đánh giá. Cần tiến hành từng bước, sau 3-4 năm đổi mới, nếu từng giáo viên nhìn lại mình mà chưa thấy mình khác so với trước có nghĩa là giáo dục chưa có cái mới", Bộ trưởng chia sẻ với đội ngũ giáo viên cả nước.

Người đứng đầu ngành giáo dục cũng mong mỏi cần thay đổi vai trò, vị trí của nhà giáo. Ông nói: "Nhà giáo chúng ta từ chỗ là người chủ yếu truyền thụ kiến thức chuyển sang là người tổ chức, dẫn dắt, hướng dẫn, hỗ trợ cho học sinh để học sinh tự hình thành năng lực, tự tích luỹ kiến thức. Sự thay đổi này hết sức quan trọng mà mỗi nhà giáo cần ý thức được".

Tư lệnh ngành giáo dục cũng xác định cần thay đổi từng môn học, vị trí từng môn học. Thay đổi lớn của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 nếu muốn đạt được chiều sâu, thực chất thì phải thay đổi từng thành tố, từng môn học, thay đổi dạy học, kiểm tra, đánh giá từng môn, không loại trừ bất cứ môn nào.

Một điểm quan trọng, nhà giáo cần thay đổi quan niệm và cách sử dụng sách giáo khoa - đây là điểm quan trọng.

"Trong giai đoạn trước, chúng ta phụ thuộc quá nhiều vào sách giáo khoa, sách giáo khoa là chỗ dựa, dạy phải theo đó, học phải theo đó, kiểm tra không được ra ngoài, học gì phải thi thế ấy. Chúng ta bị khuôn hẹp, bị khuôn cứng, bị lệ thuộc vào sách giáo khoa. Chúng ta cần sử dụng sách giáo khoa một cách chủ động, không lệ thuộc - đó là công cụ và chúng ta sẵn sàng sử dụng các bộ sách giáo khoa khác, các học liệu khác, sử dụng một cách linh hoạt, phát huy quyền chủ động của chúng ta", Bộ trưởng nói.

Nếu không thay đổi được cách tiếp cận về sách giáo khoa thì chúng ta không đạt được điểm đổi mới rất quan trọng. Qua thực tế thăm dò giáo viên ở nhiều vùng miền khác nhau, vẫn còn nhiều người phụ thuộc vào sách giáo khoa. Thay đổi cần diễn ra từng bước, dần dần, không thể yêu cầu một sớm một chiều được.

Giáo viên trong các cơ sở giáo dục phổ thông cần điều chỉnh cả thói quen trong chuyên môn và sinh hoạt tập thể. Vai trò của giáo viên trong chương trình giáo dục phổ thông mới được nhiều quyền hơn, chủ động hơn - cần được phát huy.

Giáo viên có quyền quyết định các nội dung, tuần tự bài học, tổ chức kiểm tra đánh giá - điều này vốn chưa từng có trước đây, trước đây là lịch trình dạy và học, cách thức kiểm tra là đồng loạt, là tuân thủ đồng nhất theo quy định.

Nhưng bây giờ được trao quyền chủ động, nhưng theo Bộ trưởng, đội ngũ giáo viên phải có năng lực, kỹ năng mới sử dụng hết quyền chủ động đó được.

Với trường học mang tính mở, cần tham gia cùng nhà trường xây dựng kế hoạch nhà trường, quyết định lựa chọn sách giáo khoa.

Việc này dường như các trường ngoài công lập đang làm tốt hơn các trường công lập. Trong công cuộc đổi mới, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo muốn nhấn mạnh vai trò của hiệu trưởng, người đứng đầu trường phổ thông.

Hiệu trưởng là người chỉ huy, người chủ đạo trong việc đổi mới trong một cơ sở giáo dục. Nếu hiệu trưởng không đổi mới thì khó có thể hy vọng ở ngôi trường đó đổi mới được.

Nếu các hiệu trưởng không thay đổi thì sự thay đổi của các giáo viên sẽ rất khó khăn và có thể dẫn tới sụp đổ.

Rất nhiều hiệu trưởng qua thăm dò, tiếp xúc rất nhiệt huyết, làm tốt nhưng cũng có một phần không tham gia tập huấn, không nghiên cứu chương trình, phó thác việc đó cho hiệu phó, tổ trưởng bộ môn, giáo viên cốt cán… việc đó ảnh hưởng không nhỏ đến việc đổi mới.

Trong sự đổi mới muốn có một trường học hạnh phúc, vai trò của mỗi giáo viên được phát huy, để làm được điều đó, hiệu trưởng rất quan trọng.

Hiệu trưởng không phải là một ông quan trong một cơ sở giáo dục, đó là một người dẫn dắt, hỗ trợ, phục vụ cho các đồng nghiệp.

Cho nên mong các hiệu trưởng bắt nhịp với các mục tiêu đổi mới để trở thành những người dẫn dắt công cuộc đổi mới. Triết lý của chương trình mới là tính mở, tính nhân văn, tính chủ động.

Nếu tính nhân văn, tính chủ động đó không được phát huy ở đội ngũ hiệu trưởng, thì nhân văn, chủ động đó chỉ dừng ở cổng trường.

Vì vậy, các vụ, cục cần tăng cường trao đổi nhiều hơn với nhà giáo, tập huấn nhiều hơn, cá thể hoá đến giáo viên. Bên cạnh những kỹ năng, năng lực của học sinh, còn phải quan tâm tới phát triển năng lực cảm xúc của học sinh.

Hiện tại và tương lai, năng lực cảm xúc, cảm xúc xã hội càng là nhân tố quan trọng cho chúng ta tạo dựng nên lớp học sinh mới.

Bộ trưởng nhận thiếu sót về công tác truyền thông

Tại cuộc gặp gỡ với các giáo viên cả nước, nói về công tác của ngành, tư lệnh ngành Giáo dục và Đào tạo nhận thiếu sót về việc chưa làm tốt công tác truyền thông.

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thừa nhận, có nhiều cái mới, nhiều cái đã làm được trong ngành nhưng chúng ta chưa chia sẻ, chưa làm cho xã hội thấu hiểu chúng ta. Trước tiên trách mình, sau mới trách người.

"Chúng ta chưa làm cho phụ huynh thấu hiểu, chia sẻ với chúng ta, chúng ta chưa làm cho xã hội hiểu những công việc mới khó khăn đang làm, đó là lỗi của chúng ta", Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thẳng thắn.

Nên Bộ trưởng mong rằng, 1,6 triệu nhà giáo cần phải nói được công việc mới mà mình đang làm, cần thể hiện được gì chúng ta đã cố gắng, nói thật rõ những gì chúng ta đang vướng, những gì cần chia sẻ; chúng ta không nói những người khác sẽ nói thay và chúng ta chỉ là người nạp thông tin mà thôi.

Với các xấu trong nội bộ chúng ta có thể lên tiếng để chống, với các tốt, cái được trong ngành chúng ta cần nói rõ. 1,6 triệu người nói sẽ có hiệu quả hơn là riêng Bộ trưởng nói.

Về phía Bộ sẽ làm gì cho nhà giáo? Chắc chắn trong thời gian tới Bộ sẽ rà soát hệ thống chế độ chính sách. Hiện nay có tới hơn 200 chính sách rải rác trong các văn bản khác nhau từ các Bộ, ngành, lượng chính sách lớn như vậy sẽ khó triển khai. Nhiều chính sách phải thông qua các Bộ, ngành khác, không phải việc riêng của ngành.

Việc xây dựng Luật Nhà giáo trong thời gian tới có thể sẽ mang lại cho chúng ta những chuyển biến tích cực về thể chế.

Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ làm nhiều việc để làm sao khối giáo dục công - tư được bình đẳng trong thực tế. Trước hết, là đối đãi, ứng xử bình đẳng, phát huy hệ thống ngoài công lập để cùng chia sẻ, để xã hội được hưởng thụ giáo dục đa dạng hơn.

Đồng thời tiếp tục kiến nghị và làm việc với các Bộ, ngành về việc tăng phụ cấp ưu đãi, tìm mọi cách tăng thu nhập cho giáo viên, tìm mọi cách để tăng cường cơ sở vật chất, cải thiện điều kiện làm việc của nhà giáo.

Bên cạnh đó, Bộ sẽ làm mọi cách để chăm lo cho các đối tượng đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, làm sao những đổi mới của ngành đang làm không dẫn đến làm gia tăng bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng đang gấp rút các công việc để điều chỉnh Nghị định 116 trong việc đào tạo lực lượng giáo viên, nguồn tuyển cho tương lai. Đang có sửa đổi trong Thông tư 16 về định mức giáo viên/lớp.

Có rất nhiều việc đang làm để phát triển số lượng, chất lượng đội ngũ nhà giáo. Bao gồm cả chính sách thi đua khen thưởng, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn giáo viên, phát triển hệ thống các trường sư phạm.

"Điều cuối cùng cũng là thông điệp tôi muốn nói với các thầy, các cô hôm nay. Điều chúng ta đang cần phía trước mong các nhà giáo chia sẻ với lãnh đạo Bộ, đó là chúng ta cần phải kiên định ở con đường, mục tiêu đổi mới, những mục tiêu mang tính chiến lược của ngành", Bộ trưởng bày tỏ.

Chúng ta cần kiên trì thuyết phục và vận động phụ huynh, xã hội để cùng chia sẻ và đồng hành với chúng ta. Ngoài ra, chúng ta cần kiên quyết chống các biểu hiện lạc hậu, bảo thủ, tiêu cực; kiên quyết theo đuổi mục tiêu chiến lược phát triển con người.

Đặc biệt, cần kiên trinh với nghề giáo, vinh quang của nghề nghiệp và vượt qua mọi khó khăn để thi đua dạy tốt, học tốt, dẫu khó khăn đến đâu cũng kiên trinh với nghề giáo.

"Có một người nổi tiếng đã từng nói “thầy cô giáo hạnh phúc sẽ thay đổi thế giới”, hiện giờ chúng ta đang muốn thay đổi thế giới, điều trước tiên là phải làm cho các thầy cô giáo hạnh phúc, nhưng hạnh phúc trước hết từ ta, do chúng ta", tư lệnh ngành Giáo dục chia sẻ tâm huyết với đội ngũ giáo viên cả nước.

Ông nói: "Chúng ta cần bước ngay vào hành trình cùng làm cho chúng ta hạnh phúc; trường học với các học trò thân yêu của chúng ta và hạnh phúc của chúng ta đang chờ ở nơi đó".