Chuyên gia kinh tế Nguyễn Đình Cung phát biểu tại phiên thảo luận.

Để doanh nghiệp vượt qua khó khăn, chuyên gia kinh tế Nguyễn Đình Cung cho rằng, các nhà lãnh đạo, trong mọi trường, có phát biểu chạm tới trái tim, khích lệ tinh thần đầu tư của doanh nhân.

Là người mở đầu phiên tọa đàm cấp cao chiều 19/9 của Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam 2023, ông Cung được đề nghị nêu thành tựu cũng như hạn chế lớn nhất của 2023.

Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) Nguyễn Đình Cung nhận định, thành công lớn nhất là giữ vững kinh tế vĩ mô, các cân đối lớn của nền kinh tế, đặc biệt là lương thực, ngoại tệ, duy trì an sinh xã hội, từ đó tạo đà cho giai đoạn tới.

Tuy nhiên, ông Cung nhấn mạnh, nền kinh tế có nhiều điểm yếu, đặc biệt là điểm yếu mang tính cơ cấu: Thứ nhất là nền kinh tế phân mảng: đầu tư nước ngoài, kinh tế tư nhân và doanh nghiệp nhà nước, không tạo thành nền kinh tế thống nhất.

Nền kinh tế mở, mức độ hội nhập cao nhưng năng lực của doanh nghiệp tư nhân trong nước nói chung là thấp, nên không tận dụng được hội nhập kinh tế quốc tế mang lại, đóng góp tốt hơn cho tăng trưởng và thịnh vượng quốc gia.

Điểm yếu nhất, theo ông Cung là thể chế kinh tế không còn phù hợp để huy động và sử dụng nguồn lực có hiệu quả, tạo sự bứt phá tăng trưởng. Minh chứng cho việc này là Quốc hội liên tục phải ban hành thể chế đặc biệt cho địa phương và địa phương mong muốn điều này càng ngày càng nhiều...

“Tôi cho rằng, chỗ này là yếu nhất của nền kinh tế Việt Nam”, Viện trưởng CIEM nhấn mạnh. Vậy làm thế nào huy động được nguồn lực nội sinh, ông Cung nhận câu hỏi tiếp theo.

Theo Viện trưởng CIEM, trong khủng hoảng, suy nghĩ đầu tiên của doanh nghiệp là ưu tiên tồn tại, vượt qua. Trong tồn tại đó, luôn cần tái cơ cấu đầu tư, quản trị… và quá trình đó phải tính đến giảm chi phí.

“Nhưng trong "cái khó luôn có thể ló cái khôn". Nhiều doanh nghiệp sẽ chớp lấy cơ hội đó. Điều Nhà nước phải làm là hỗ trợ họ làm việc đó thành công. Một là, ổn định kinh tế vĩ mô. Hai là, cải cách cải thiện môi trường kinh doanh, tạo thuận lợi tối đa, giảm chi phí tuân thủ. Đây là cái tất cả doanh nghiệp đều được hưởng. Thứ ba là, giúp doanh nghiệp giảm chi phí như giảm lãi suất, giảm phí, thuế, miễn phí miễn thuế giúp doanh nghiệp giảm chi phí, mặt khác tăng cầu tiêu dùng, đó cũng là một giải pháp giúp doanh nghiệp”, ông Cung phân tích.

Tất cả những việc trên đều đã và đang được thực hiện. Song, nguyên Viện trưởng CIEM nhấn mạnh, điều doanh nghiệp hiện nay đang cần là tính nhất quán, mạnh mẽ, mức độ cao hơn để bù đắp được khó khăn của họ.

“Với doanh nghiệp thì niềm tin rất quan trọng. Để họ tin được thì nói phải đi đôi với làm, văn bản chính sách phải được thực thi đúng như thế. Điều nữa là các nhà lãnh đạo, trong mọi trường hợp hay như diễn đàn như hôm nay, có phát biểu chạm tới trái tim, khích lệ tinh thần đầu tư, tức là làm cho họ “máu” đầu tư, vượt qua khó khăn như thế này. Những thứ Nhà nước đã làm, đang làm tôi mong làm nhiều hơn, triệt để hơn, mức độ lớn hơn, nhất quán hơn để tạo ra niềm tin - cái cần nhất lúc này”, ông Cung nói.

Tham gia thảo luận, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương bày tỏ đồng tình với nguyên Viện trưởng CIEM, nhất là những vấn đề về cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, trong bối cảnh nhiều khó khăn thách thức tác động đến tăng trưởng.

Vai trò của doanh nghiệp rất quan trọng, muốn vậy, cần cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, ông Phương nhấn mạnh và cho biết, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã được giao chủ trì, phối hợp rà soát, cắt giảm điều kiện kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục để giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương tham gia Toạ đàm.

Lúc này giảm được khó khăn cho doanh nghiệp càng nhiều càng tốt, ông Phương nói.

Liên quan đến việc hỗ trợ doanh nghiệp, ông Lê Quang Minh, Tổng giám đốc Truyền hình Quốc hội Việt Nam -  điều phối thảo luận nhắc đến chính sách quan trọng được Quốc hội quyết định từ đầu năm 2022 tại Nghị quyết số 43. Ông Minh đề nghị Thứ trưởng Trần Quốc Phương chia sẻ, chính sách hỗ trợ nào của Nghị quyết 43 có tác động mạnh mẽ nhất tới doanh nghiệp, các địa phương. Chính phủ có dự kiến đề xuất kéo dài nội dung nào của Nghị quyết này trong thời gian tới hay không?

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cho biết, các chính sách tại Nghị quyết 43 đã phát huy hiệu quả tích cực, đóng góp rất nhiều cho tăng trưởng cao của năm 2022.

Các chính sách của Nghị quyết 43 tập trung vào nhóm chính sách tài khóa, tiền tệ, đảm bảo an sinh xã hội, đầu tư kết cấu hạ tầng, theo ông Phương có những chính sách nhanh và hiệu quả, có có chính sách còn khó khăn trong thực hiện.

Có tác động trực tiếp, hiệu quả với doanh nghiệp, theo Thứ trưởng Phương là các chính sách điều chỉnh một số khoản nợ, giãn cách thời gian trả nợ; chính sách tài khóa cũng được áp dụng nhanh chóng và dễ đi vào cuộc sống, như giảm thời gian nộp các loại thuế và phí, giãn, hoãn các khoản thuế và phí… tạo dòng tiền và giảm chi phí cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó là các chính sách hỗ trợ gián tiếp mang tính dài hạn hơn như hỗ trợ cho người lao động, cho vay tạo việc làm, đầu tư kết cấu hạ tầng quy mô lớn, đặc biệt là hạ tầng giao thông… cũng tạo tác động lan tỏa, ông Phương nói.