Ngày 18/4, tại cuộc làm việc với các cơ quan Trung ương, Tổng Bí thư đã có chỉ đạo quan trọng, đặt nền móng cho nghị quyết về đột phá phát triển giáo dục. Ngay sau đó, ngày 18/7/2025, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú ký ban hành Thông báo số 81-TB/TW - kết luận của Bộ Chính trị về chủ trương đầu tư xây dựng trường học cho các xã biên giới.

Chỉ vài ngày sau, ngày 27/7, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp với 6 Bộ và 22 địa phương, đưa ra mệnh lệnh “thần tốc” hoàn thành 100 trường học trước ngày 30/8/2026. Thủ tướng nhấn mạnh: “Phải thần tốc, táo bạo hơn; cách làm cũng phải thần tốc, táo bạo chứ không thể trì trệ.”

Tổng Bí thư Tô Lâm với các cháu thiếu nhi tại Lễ khởi công Trường Liên cấp Tiểu học, Trung học cơ sở xã Si Pa Phìn, tỉnh Điện Biên. Ảnh: Thống Nhất/TTXVN

Theo báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tới nay, cả nước có 248 xã biên giới đất liền với hơn 625.000 học sinh, trong đó hơn 332.000 em cần học bán trú, nội trú. Tuy nhiên, thực tế chỉ đáp ứng được khoảng 59.000 em, hơn 273.000 học sinh còn lại là con em đồng bào dân tộc thiểu số vẫn phải vượt suối, băng rừng, học trong điều kiện thiếu thốn, ăn cơm với muối vừng, trú tạm trong những lán trại tạm bợ.

Chủ trương xây dựng các trường nội trú liên cấp là hướng tấn công tổng hợp vào gốc rễ sự chênh lệch vùng miền và những khó khăn phát triển vùng biên giới. Với khối lượng công việc khổng lồ trong thời gian kỷ lục, một sự huy động sức mạnh tổng lực chưa từng có đã được phát động.

Nguồn lực chủ yếu từ nhà nước, bên cạnh đó là sự chung tay của toàn xã hội. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã phát động phong trào “người dân hiến đất xây trường” và kêu gọi sự chung tay của doanh nghiệp, nhà hảo tâm “ai có gì giúp nấy, ai có công giúp công, ai có của giúp của”.

Mô hình trường học được yêu cầu theo hướng mở, đa dạng, phù hợp điều kiện địa phương, văn hóa dân tộc, khí hậu vùng miền, đặc biệt có khả năng ứng phó thiên tai và biến đổi khí hậu. Khuôn viên đảm bảo diện tích từ 5-10 ha, gồm đầy đủ lớp học, nhà ở bán trú, nhà ăn, sân chơi, phòng tin học, nhà vệ sinh và hệ thống điện, nước, viễn thông hiện đại.

Ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Thông báo kết luận số 81-TB/TW ngày 18/7/2025, các địa phương có xã biên giới trên cả nước đã nhanh chóng vào cuộc, tổ chức khảo sát thực tế và xây dựng kế hoạch, bố trí nguồn lực để triển khai xây dựng hệ thống trường học nội trú liên cấp, đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh vùng biên giới.

Tỉnh Cao Bằng, với 21 xã biên giới, xác định rõ vai trò quan trọng của chủ trương này trong việc thu hẹp khoảng cách phát triển vùng miền, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và tăng cường an ninh quốc phòng. Tỉnh dự kiến đầu tư xây dựng 10 trường nội trú liên cấp, mỗi trường quy mô khoảng 1.000 học sinh với diện tích tối thiểu 5ha. Trong đó, dự án Trường Phổ thông nội trú liên cấp Tiểu học và THCS Phục Hòa tại xã Phục Hòa đang được xúc tiến với diện tích 6ha, 36 lớp học, phục vụ khoảng 1.260 học sinh.

Tỉnh Sơn La đã rà soát toàn bộ 13 xã biên giới, dự kiến xây mới 11 trường và cải tạo, nâng cấp 2 trường, với quy mô mỗi trường đáp ứng trên 1.000 học sinh, tổng mức đầu tư khoảng 2.700 tỷ đồng. Sơn La có hơn 270 km đường biên giới, với hơn 36.000 học sinh vùng biên hiện đang học trong điều kiện khó khăn, khiến chủ trương xây trường nội trú càng cấp thiết.

Tại Quảng Ngãi, có 9 xã biên giới tiếp giáp Lào và Campuchia, nơi hạ tầng giáo dục còn nhiều hạn chế. Tỉnh này đề xuất đầu tư khoảng 935 tỷ đồng từ ngân sách trung ương, địa phương và các nguồn hợp pháp khác để xây dựng và nâng cấp các trường phổ thông tại các xã biên giới, nhằm cải thiện điều kiện học tập cho đồng bào.

Tỉnh Gia Lai cũng khẩn trương xây dựng kế hoạch phát triển trường nội trú, bán trú tại 7 xã biên giới. Chủ tịch UBND tỉnh yêu cầu rà soát, điều chỉnh quy hoạch trường học phù hợp với điều kiện địa phương, bảo đảm an toàn và đủ không gian học tập, sinh hoạt cho học sinh, để mục tiêu đến năm học 2026-2027, học sinh biên giới được học trong môi trường khang trang, hiện đại.

Tại Đồng Nai, sau khi có Thông báo của Bộ Chính trị, Tỉnh ủy đã chỉ đạo UBND và các sở, ngành phối hợp với các xã biên giới xây dựng kế hoạch đầu tư, cải tạo, nâng cấp trường lớp, đáp ứng nhu cầu học bán trú, nội trú của học sinh, gồm cả con em công nhân và đồng bào dân tộc thiểu số.

Qua khảo sát, đa số các trường mong muốn được đầu tư nâng cấp đồng bộ nhằm cải thiện chất lượng giáo dục nhưng cần tránh đầu tư thiếu trọng tâm, gây lãng phí tài nguyên. Trước yêu cầu cấp bách về tiến độ, Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo Đào Ngọc Dung đã đề xuất cơ chế đặc thù, linh hoạt trong đấu thầu, chỉ định thầu và trao quyền chủ động về địa phương. Một sáng kiến đáng chú ý là kết nghĩa giữa các tỉnh miền xuôi và trường học miền núi, tạo sự gắn kết bền chặt và nuôi dưỡng tinh thần đại đoàn kết dân tộc.

Cuối tháng 7 vừa qua, tại xã Si Pa Phìn, tỉnh Điện Biên - một vùng biên giới còn nhiều khó khăn, Tổng Bí thư Tô Lâm đã trực tiếp tham dự Lễ khởi công xây dựng Trường liên cấp Tiểu học và Trung học cơ sở Si Pa Phìn, công trình đầu tiên trong kế hoạch này.

Tổng Bí thư nhấn mạnh đây là chủ trương đúng đắn, mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước với đồng bào vùng sâu, vùng xa. Việc xây dựng trường không chỉ nhằm tạo điều kiện học tập tốt hơn cho trẻ em mà còn hướng đến mục tiêu nâng cao chất lượng đời sống nhân dân, giữ vững chủ quyền từ con người - những cư dân gắn bó với đất đai, rừng núi và cột mốc biên giới.

Với sự quan tâm đặc biệt của Trung ương, quyết tâm của hệ thống chính trị và đồng lòng xã hội, những mái trường nội trú khang trang sẽ dần mọc lên khắp biên cương, trở thành biểu tượng niềm tin, khát vọng đổi thay và là điểm tựa vững chắc thắp sáng tương lai vùng phên dậu của Tổ quốc.

Những ngôi trường này không chỉ là công trình giáo dục mà còn là “cột mốc mềm” khẳng định chủ quyền, “pháo đài trí thức” thắp sáng tương lai cho hàng trăm nghìn trẻ em vùng biên giới, với kỳ vọng chấm dứt vòng luẩn quẩn đói nghèo, lạc hậu.