Tính đến 31/3/2024, toàn quốc có 48.847 bệnh nhân tham gia điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế tại 343 cơ sở điều trị và 302 cơ sở cấp phát thuốc tại 63 tỉnh/thành phố.

Trong những năm qua, cũng như nhiều nước khác trên thế giới, tại Việt Nam điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone vẫn là một giải pháp vàng về can thiệp giảm tác hại cho người nghiện các chất dạng thuốc phiện.

Hiệu quả của điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone cũng đã được chứng minh về việc giảm hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV và tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm bệnh nhân tham gia điều trị và từ nhóm bệnh nhân ra cộng đồng;

Giảm sử dụng ma túy bất hợp pháp cả về tần suất và số lượng, từ đó giảm nguy cơ quá liều do sử dụng ma túy bất hợp pháp; giảm hành vi vi phạm pháp luật trong nhóm bệnh nhân tham gia điều trị và chương trình đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt cho cá nhân, gia đình bệnh nhân và xã hội.

Minh chứng rõ hơn về hiệu quả công tác này tại địa phương, theo đại diện Khoa tư vấn và điều trị nghiện chất, TP. Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp hiện cơ sở đang quản lý khoảng 84 bệnh nhân ở các địa bàn Lai Vung, Lấp Vò, Châu Thành, Sa Đéc và 1-2 bệnh nhân ở Bệnh viện Cao Lãnh.

Đi vào hoạt động từ năm 2015 đến nay, số lượng bệnh nhân điều trị methadone tại đây duy trì khá ổn định. Khoa tư vấn và điều trị nghiện chất, TP. Sa Đéc có 7 nhân sự, thực hiện công việc xác định tình trạng nghiện, điều trị methadone, các nhân viên y tế còn thêm nhiệm vụ điều trị dự phòng Prep.

Bác sĩ Nguyễn Tấn Minh, Trưởng Khoa tư vấn và điều trị nghiện chất, TP. Sa Đéc, tỉnh Đồng Tháp cho biết, hiện Khoa duy trì điều trị dưới 90 bệnh nhân.

Trong thời gian điều trị, cũng có trường hợp bệnh nhân tái nghiện lại, nhưng sau khi được điều trị methadone, bệnh nhân có tái hút chích không còn cảm giác hưng phấn như xưa.

“Chúng tôi thực hiện khám xét định kỳ cho bệnh nhân, khai thác các thông tin về khả năng thích ứng với liều thuốc điều trị, có bị hội chứng cai hay không để quyết định duy trì liều hay tăng, giảm cho người bệnh”, bác sĩ Minh cho hay.

Chia sẻ về kết quả điều trị, bác sĩ Minh cho biết, cai nghiện cho đối tượng nghiện ma túy bằng phương pháp mới là điều trị methadone tại đây tương đối tốt. Hiện có 1-2 bệnh nhân sau được điều trị giảm liều ổn định, được bác sĩ tư vấn ra chương trình nhưng vẫn còn băn khoăn.

“Đây là trường hợp cũng đã từng dừng thuốc, nhưng sau đó tái nghiện lại. Vì thế, dù lần này được kê liều điều trị gần như thấp nhất, rất ổn định, chúng tôi tư vấn cho họ ra khỏi chương trình nhưng họ chưa đồng ý vì tư tưởng chưa vững, sợ tái nghiện lại”, bác sĩ Minh cho hay.

Đồng Tháp hiện có 3 cơ sở điều trị methadone gồm: TP. Sa Đéc, TP.Cao Lãnh và huyện Thanh Bình với tổng số 149 người điều trị. Trong đó, Sa Đéc là địa bàn có nhiều bệnh nhân điều trị methadone nhất với 84 trường hợp.

So với chỉ tiêu Thủ tướng chính phủ giao cho tỉnh Đồng Tháp tại Quyết định số 1008/QĐ-TTg điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc methadone là 100 bệnh nhân nhưng hiện tại đã điều trị cho 149 bệnh nhân đạt tỷ lệ 149%. Tỷ lệ đáp ứng điều trị là 100% trên tổng số bệnh nhân hiện tham gia điều trị.

"Việc triển khai chương trình can thiệp giảm tác hại bằng thuốc điều trị thay thế methadone tại Đồng Tháp tuy muộn so với một số tỉnh bạn, nhưng đã và đang giúp người nghiện ma túy: từ bỏ ma túy, ổn định cuộc sống, chăm lo gia đình, làm người hướng thiện, tạo cơ hội tìm kiếm việc làm", bác sĩ Tấn Minh cho hay.

Toàn tỉnh Đồng Tháp hiện có trên 2.500 người nghiện các chất gây nghiện quản lý được (chủ yếu là loại ma túy tổng hợp, số sử dụng heroin rất thấp). Một số bệnh nhân sử dụng đồng thời 2 loại ma túy là heroin và ma túy đá, xu hướng này đang tăng nhanh.

Đến nay, một số người sau khi cai nghiện một số đã có việc làm, tạm thời bảo đảm cuộc sống. Tuy nhiên, số người nghiện ma túy trên địa bàn chưa có dấu hiệu giảm, nhiều trường hợp đối tượng cai nghiện tại gia đình và cộng đồng đã cắt cơn nhưng đã tái nghiện.

Bác sĩ Nguyễn Ngọc Quý, Phó trưởng Khoa phòng, chống HIV/AIDS, CDC Đồng Tháp cho hay, nguyên nhân là do trong cộng đồng vẫn còn nặng về định kiến, thiếu tin tưởng nên không chấp nhận những người này.

Bên cạnh đó, thị trường lao động việc làm dành cho người cai nghiện đang cạnh tranh gay gắt khiến họ càng khó tìm kiếm việc làm; bản thân người nghiện được cai nghiện vẫn chưa thoát được mặc cảm lỗi lầm quá khứ nên dễ tổn thương trước kỳ thị của cộng đồng dẫn đến hành vi lệch lạc.

Cũng liên quan tới công tác hỗ trợ cai nghiện ma túy được biết hiện Bộ Y tế tiếp tục triển khai Đề án duy trì và mở rộng cấp phát thuốc Methadone nhiều ngày cho người bệnh điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện.

Tính đến ngày 30/1/2024, tổng số bệnh nhân được cấp phát thuốc methadone nhiều ngày cho khoảng 3.000 bệnh nhân tại 6 tỉnh/thành phố: Hải Phòng, Điện Biên: Lai Châu: Lào Cai, Bắc Giang, Nghệ An.

PGS-TS.Phan Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS, Bộ Y tế cho biết, việc cấp phát thuốc nhiều ngày bên cạnh những hiệu quả về sức khỏe như hiệu quả của chương trình nói chung thì còn tạo thuận lợi hơn cho người bệnh, đặc biệt là những bệnh nhân ở khu vực miền núi, địa bàn đi lại khó khăn.

Theo đó, thay vì hằng ngày người bệnh phải đi đến cơ sở điều trị để uống thuốc, người bệnh có thể mang thuốc về và sử dụng tại nhà, mỗi lần đến uống thuốc sẽ được mang từ 1 đến 10 ngày thuốc về nhà uống. Người bệnh có thể chủ động bố trí thời gian để tìm kiếm việc làm, lao động, sản xuất, giúp đỡ gia đình và ổn định cuộc sống.

Người bệnh không phải đi lại hằng ngày, do đó giảm tụ tập tại cơ sở điều trị, góp phần ổn định an toàn, trật tự xã hội. Nhiều người bệnh chưa đủ điều kiện mang thuốc nhiều ngày về nhà sẽ có động lực phấn đấu để được mang thuốc về nhà", bà Phan Thị Thu Hương chia sẻ.

Đối với cơ sở điều trị, việc triển khai cấp thuốc nhiều ngày giúp giảm thời gian bệnh nhân trực tiếp đến cơ sở, giảm tụ tập đông tại cơ sở điều trị, tránh lây nhiễm chéo và đặc biệt phù hợp trong giai đoạn dịch Covid-19 bùng phát tại Việt Nam trong 2 năm vừa qua.

Theo Cục trưởng Phan Thị Thu Hương, Cục Phòng, chống HIV/AIDS đang phối hợp các đơn vị liên quan đang tiến hành sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật và các hướng dẫn chuyên môn cho việc triển khai mở rộng cấp thuốc methadone nhiều ngày.