Tiềm năng lớn còn bỏ ngỏ

Phát triển du lịch y tế là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Thời gian qua, ngành y tế đã phối hợp với ngành văn hóa, thể thao và du lịch cùng các địa phương để thúc đẩy loại hình này. Trọng tâm là nâng cao chất lượng khám chữa bệnh; xây dựng các bệnh viện, trung tâm y tế đạt chuẩn quốc tế; phát triển sản phẩm kết hợp y tế - du lịch như nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe, trị liệu bằng y học cổ truyền, đồng thời tăng cường truyền thông, quảng bá hình ảnh du lịch y tế Việt Nam ra thế giới. Tuy nhiên, so với tiềm năng, hoạt động này vẫn chưa phát triển tương xứng.

Tại Hội nghị toàn quốc về du lịch - y tế gắn với phát triển bền vững, ông Hà Văn Siêu, Phó cục trưởng Cục Du lịch quốc gia Việt Nam (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) cho biết, năm 2024, Việt Nam đặt mục tiêu đón 17,6 triệu lượt khách quốc tế và 110 triệu lượt khách nội địa, tổng thu từ du lịch khoảng 840.000 tỷ đồng, đóng góp 8% GDP. Cả nước hiện có hơn 4.300 doanh nghiệp lữ hành và khoảng 40.000 cơ sở lưu trú.

Ngoài lợi thế cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, bờ biển dài, văn hóa đa dạng, di sản phong phú và ẩm thực đặc sắc, Việt Nam còn sở hữu nền y tế hiện đại, đội ngũ bác sỹ có chuyên môn cao, nhiều người tu nghiệp ở các nước phát triển. Chất lượng dịch vụ được nâng lên, trong khi chi phí điều trị lại thấp hơn đáng kể so với nhiều nước trong khu vực. Đặc biệt, y dược cổ truyền là thế mạnh nổi bật, thu hút du khách từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và nhiều nước châu Âu.

Các sản phẩm du lịch y tế hiện khá phong phú, nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc sức khỏe, tắm khoáng, spa, massage, thiền, yoga, châm cứu, điều trị bằng y học cổ truyền, khám chữa bệnh tổng quát, làm đẹp thẩm mỹ, nha khoa và phẫu thuật chuyên sâu.

Theo GS-TS. Trịnh Thị Diệu Thường (Cục Quản lý y dược cổ truyền - Bộ Y tế), nhu cầu chăm sóc sức khỏe xuyên biên giới đang tăng mạnh, mở ra “cơ hội vàng” cho du lịch y tế. Với thế mạnh y học cổ truyền cùng thành tựu y học hiện đại, Việt Nam có cơ hội bứt phá.

PGS-TS. Trần Quang Bính, Giám đốc chuyên môn Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, mỗi năm hệ thống này tiếp nhận hàng triệu lượt bệnh nhân, trong đó hơn 10% là Việt kiều và khách quốc tế, chủ yếu khám chữa hiếm muộn, thẩm mỹ, giảm cân, chấn thương chỉnh hình, cơ xương khớp, tiết niệu, tim mạch… Riêng 8 tháng đầu năm 2025, hơn 8.000 khách nước ngoài khám ngoại trú tại đây, đến từ Mỹ, Canada, Pháp, Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc, Campuchia…

Tương tự, ThS-BS. Trần Nguyễn Anh Thư, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM thông tin, từ đầu tháng 7 đến nay, Bệnh viện đã tiếp nhận khoảng 400 khách Việt kiều, hơn 60% là du học sinh từ Mỹ, Australia, Pháp, Canada. Các dịch vụ phổ biến nhất là trị mụn, trị nám, xóa xăm, tẩy nốt ruồi, trị tăng tiết mồ hôi, peel da, tiêm HA, botox… với đặc điểm chung là liệu trình ngắn, không cần nghỉ dưỡng lâu.

Chi phí rẻ cũng là lợi thế. Điều trị tăng tiết mồ hôi bằng công nghệ vi sóng ở nước ngoài 50-75 triệu đồng/lần, trong nước chỉ 35-40 triệu đồng/lần; xóa xăm bằng laser ở Australia 8-10 triệu đồng/lần, tại Việt Nam 4-8 triệu đồng/lần; trị nám ở châu Âu 8-10 triệu đồng/lần, tại Việt Nam 2-4 triệu đồng/lần; triệt lông laser ở nước ngoài 20-30 triệu đồng/lần, trong nước 3-5 triệu đồng/lần.

Cần chiến lược bài bản

Du lịch sức khỏe ngày càng phổ biến khi người bệnh chọn đến quốc gia khác để khám chữa bệnh hoặc làm đẹp với chi phí thấp hơn, nhưng chất lượng tương đương. Sự bùng nổ của hàng không giá rẻ, Internet và mạng xã hội đã góp phần thúc đẩy xu hướng này. Theo Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO), du lịch y tế là một trong 6 xu hướng chính của tương lai, với quy mô thị trường tăng từ 639 tỷ USD (năm 2017) lên 919 tỷ USD (năm 2022).

Tại Việt Nam, hoạt động này vẫn hạn chế so với Thái Lan, Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản. Các rào cản lớn gồm: hạ tầng y tế chưa đồng đều, truyền thông quốc tế yếu, kỹ năng ngoại ngữ còn hạn chế, thiếu chiến lược marketing bài bản.

Dù vậy, một số trung tâm y tế lớn đã ghi nhận tỷ lệ khách ngoại tỉnh và quốc tế chiếm 30-40%, chủ yếu từ Campuchia, Lào, Việt kiều tại Mỹ, Canada, Nhật Bản, Australia.

Đại diện Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết, những thách thức nổi bật là chưa có chiến lược quốc gia, thiếu cơ chế phối hợp giữa cơ sở y tế và doanh nghiệp du lịch, sản phẩm còn đơn điệu, thủ tục xuất nhập cảnh phức tạp, quảng bá quốc tế hạn chế. Tuy nhiên, Bệnh viện Chợ Rẫy vẫn là điểm sáng với đội ngũ bác sỹ hàng đầu, cơ sở vật chất đạt chuẩn quốc tế, các chuyên khoa mạnh như thẩm mỹ, tim mạch, tổng quát, nha khoa, thu hút nhiều bệnh nhân từ Campuchia, Lào và cộng đồng Việt kiều. Dù vậy, Bệnh viện cần khắc phục quy trình thanh toán quốc tế rườm rà, kỹ năng ngoại ngữ chưa đồng đều, thiếu liên kết với công ty lữ hành và quảng bá còn yếu.

Theo ông Hà Văn Siêu, để phát triển xứng tầm, Việt Nam cần xây dựng các gói dịch vụ đạt chuẩn quốc tế (JCI, ISO 13485, ISO 15189, ISO 7101…) hoặc tiêu chuẩn lưu trú, spa (ISO 17679:2016, ISO 21426:2018). Các gói dịch vụ nên tích hợp chương trình du lịch phù hợp mục tiêu chăm sóc sức khỏe nâng cao, điều trị chuyên sâu, phục hồi sau phẫu thuật, hỗ trợ sinh sản, khám tổng thể…, kèm tiện ích như hỗ trợ visa, đưa đón, lưu trú, ẩm thực, bảo hiểm.

Các chuyên gia kiến nghị, để du lịch y tế thực sự trở thành ngành kinh tế dịch vụ, Việt Nam cần đồng bộ nhiều giải pháp gồm chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, tăng cường hội nhập, xây dựng chính sách riêng, cải tiến thị thực, hoàn thiện pháp lý, quy hoạch hạ tầng y tế tại các điểm du lịch trọng điểm, phát triển ứng dụng, đầu tư trang thiết bị và trải nghiệm dịch vụ. Ngoài ra, cần đẩy mạnh liên kết y tế - du lịch - công nghệ thông qua diễn đàn, hội thảo, xúc tiến liên ngành và hợp tác quốc tế trong quảng bá, chuyển giao công nghệ, phát triển “hộ chiếu du lịch y tế”.

Cuối cùng, yếu tố con người là then chốt. Việt Nam cần đầu tư đào tạo ngoại ngữ, kỹ năng quốc tế cho nhân viên y tế, đồng thời phát triển đội ngũ tư vấn trung gian chuyên nghiệp để kết nối bệnh nhân quốc tế với dịch vụ trong nước.