CÙNG LOẠT BÀI:
	Kỳ 3: Ranh giới vô hình mang tên ‘luật bộ’
	Kỳ 2: Áp lực dấu ấn
	Kỳ 1: Sự cố hy hữu và bài học ứng xử

Đối trọng mới

Trở lại sự việc một số kẻ quá khích phá hoại tài sản của nhà đầu tư vào trung tuần tháng 5 vừa qua, chứng kiến vai trò con thoi của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) trong việc thúc đẩy xử lý kiến nghị từ DN mới thấy hết sự hợp lực của cộng đồng DN Việt Nam đang tạo nên sức mạnh.

	Ngày 23/5, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI trực tiếp gặp gỡ các DN Đài Loan ở Bình Dương bị thiệt hại sau sự cố một số kẻ quá khích lợi dụng biểu tình để phá hoại

Còn nhớ, cuộc làm việc lúc nửa đêm giữa chính quyền tỉnh Bình Dương và các DN Đài Loan diễn ra 10 ngày sau sự kiện này chỉ được lên kế hoạch vài tiếng trước đó, khi Chủ tịch VCCI, đại diện Bộ Kinh tế Đài Loan và Ủy ban Kinh tế Đài Bắc tại Hà Nội có mặt tại hiện trường DN bị thiệt hại.

Có quá nhiều câu hỏi của DN mà Phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương Trần Văn Nam không trả lời xuể, buộc ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI đề xuất tổ chức đối thoại trực tiếp.

Cho đến lúc này, sau hàng loạt chỉ đạo trực tiếp của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, VCCI vẫn tiếp tục công việc trả lời cho từng kiến nghị của DN bị thiệt hại…

VCCI sẽ là cái tên được nhắc tới nhiều hơn nữa trong năm nay và năm tới. Nhìn vào bảng phân giao nhiệm vụ của Nghị quyết 19/NQ-CP năm 2014 của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực quốc gia, rõ ràng, sự xuất hiện của VCCI, hiệp hội DN được coi như một giải pháp mang tính đối trọng. Thậm chí, yếu tố đối trọng này rất lớn, khi có cả trách nhiệm xếp hạng tín nhiệm của cộng đồng DN với các bộ, ngành, địa phương...

Cũng phải nói thêm, VCCI vẫn đang tiến hành chấm điểm các bộ, ngành về đánh giá chất lượng hoạt động xây dựng và thi hành pháp luật của các bộ liên quan đến DN (MEI) từ năm 2011 đến nay. Tuy nhiên, chỉ số MEI bị rơi vào vòng nhạy cảm ngay từ lần đầu công bố, khi kết quả các bộ nhận được đều ở mức dưới trung bình. 

Lần này, với bảng phân công nhiệm vụ tại Nghị quyết 19/NQ-CP, phạm vi chấm điểm lớn hơn nhiều và khả năng né tránh gần như bằng không.

Được biết, nhiều kịch bản đang được dự liệu, khiến các bộ, ngành không thể lơ là. Một bộ tiêu chí cũng đang được hoàn thiện, không chỉ bởi Nghị quyết 19/NQ-CP, mà còn cả nhiệm vụ báo cáo định kỳ cho Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ về những việc các bộ, ngành, địa phương phải làm để hỗ trợ DN – theo Chỉ thị 11/CT-TTg ngày 21/5/2014 của Thủ tướng Chính phủ về giải quyết khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển sản xuất - kinh doanh của DN.

Rất có thể, không khí chạy đua thứ hạng, chạy đua với tín nhiệm của doanh nghiệp như đã từng nhìn thấy trong thực hiện xếp hạng Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) sẽ lặp lại.

Không còn chỗ cho tư duy nhiệm kỳ

Sự đeo bám của đại biểu Quốc hội Bùi Mạnh Hùng về ảnh hưởng của những văn bản không đảm bảo chất lượng tới phát triển kinh tế - xã hội và câu trả lời “không dám hứa một cách vững chắc” của Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường về việc khắc phục tình trạng này trong phiên chất vấn thành viên Chính phủ ngày 11 - 12/6, cho thấy sự tới hạn của tư duy cát cứ, nhiệm kỳ. Một mình người đứng đầu ngành tư pháp sẽ không trả lời được câu hỏi này.

Thực tế này đang khiến con số 312 (trong tổng số 1.574 văn bản được khảo sát) bị phát hiện không đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, thậm chí có dấu hiệu không hợp hiến, hợp pháp sẽ chưa dừng lại. Khi đó, không chỉ những đối tượng chịu tác động trực tiếp của các văn bản này gánh hậu quả, mà môi trường kinh doanh Việt Nam cũng bị mất điểm.

Có lẽ phải nhắc đến một điểm lạ nữa trong Tờ trình Dự thảo Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư mà các đại biểu Quốc hội đang xem xét, góp ý. Lần đầu tiên, sự thay đổi thứ hạng về môi trường kinh doanh của Việt Nam trên các bảng xếp hạng của các tổ chức  quốc tế được viện dẫn.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh khi thay mặt Chính phủ trình bày Tờ trình Dự thảo các luật đã nhấn mạnh, với những nội dung sửa đổi, riêng về chất lượng môi trường kinh doanh theo xếp hạng của Ngân hàng Thế giới, chỉ số gia nhập thị trường dự báo tăng khoảng 50 bậc, xếp khoảng thứ 60 trên 189 quốc gia; chỉ số bảo vệ nhà đầu tư dự báo tăng khoảng 30 bậc, xếp thứ hạng khoảng 120 trên 189 quốc gia…

Trong Nghị quyết 19/NQ-CP, mục tiêu được đặt rõ là, môi trường kinh doanh Việt Nam phải vượt qua được vị trí “chiếu dưới”, ít nhất là giành được vị trí trung bình của ASEAN - 6 (gồm Singapore, Thái Lan, Philippines, Malaysia, Indonesia và Brunei) vào năm 2015.

Cụ thể, Bộ Tài chính làm sao để giảm thời gian nộp thuế còn không quá 171 giờ/năm (thay vì 872 giờ hiện tại), thời gian xuất khẩu trung bình là 14 ngày, nhập khẩu là 13 ngày (thay cho 21 ngày). Bộ Công thương và EVN được giao giảm thời gian tiếp cận điện năng còn tối đa 70 ngày. Bộ Tư pháp buộc phải giải quyết thủ tục phá sản tối đa 30 tháng… Đó là mức trung bình của các nước phát triển nhất trong ASEAN.

Nhìn vào những phản ứng vài năm trước về các bảng xếp hạng này, có thể thấy, chưa bao giờ Chính phủ cầu thị đến vậy trong việc tự đánh giá mình qua lăng kính của cộng đồng kinh doanh thế giới. Trong lăng kính này, không có chỗ cho sự cát cứ hay dị biệt của môi trường kinh doanh.

Quay trở lại sự có mặt của Thủ tướng Chính phủ tại Diễn đàn Doanh nghiệp giữa kỳ (VBF) để thấy, Thủ tướng Chính phủ đang làm đúng điều đã cam kết đó. Ông cũng đang thúc đẩy cả hệ thống Chính phủ tuân thủ.

Trong lời phát biểu bế mạc VBF, bà Victoria Kwakwa, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam đã nói với nhiều hàm ý: sự cố tháng 5 là bất ngờ và đáng tiếc, nhưng quan trọng là Việt Nam có thể đảo ngược được tình hình. Đây là điều quan trọng để DN cảm nhận và tin tưởng vào lời hứa.

Môi trường kinh doanh Việt Nam đang phụ thuộc vào sự chuyển mình của cả hệ thống chính trị và từng công chức nhà nước…

Khánh An