Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo thẩm tra.

Chiều 12/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về báo cáo tình hình thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Báo cáo thẩm tra nội dung này của Thường trực Ủy ban Kinh tế, Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh nêu rõ, nhìn chung, các chính sách triển khai thực hiện đã có tác động tích cực, góp phần tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ sản xuất kinh doanh, thúc đẩy phục hồi kinh tế, đóng góp quan trọng trong các kết quả kinh tế - xã hội năm 2022 và 2023.

Kết quả thực hiện các gói hỗ trợ của chính sách tài khóa đã có tác động tích cực, góp phần tiết giảm chi phí cho người dân và doanh nghiệp, kích cầu tiêu dùng trong nước, giảm chi phí đầu vào, kiềm chế lạm phát, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh sớm phục hồi và phát triển để đóng góp trở lại cho ngân sách nhà nước và nền kinh tế.

 Trong đó một số chính sách hỗ trợ có kết quả thực hiện cao như các chính sách miễn, giảm thuế, phí, lệ phí đạt 94,1% kế hoạch, trong đó chính sách giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng (VAT) đạt 90% kế hoạch và hiện đã được Quốc hội cho phép tiếp tục áp dụng trong thời gian từ ngày 1/7/2023 đến hết ngày 31/12/2023 (Nghị quyết số 101/2023/QH15).

Chính sách cho vay thông qua Ngân hàng chính sách xã hội đạt 54,55% hạn mức tối đa, trong đó chính sách cho vay hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm đã đạt 100% kế hoạch đề ra và hiện nay vẫn đang tiếp tục có nhu cầu lớn nhưng không có nguồn lực để bố trí.

Bên cạnh đó, Thường trực cơ quan thẩm tra cho rằng, đa số các gói hỗ trợ thuộc chính sách tài khóa giải ngân chậm, có trường hợp rất chậm như hỗ trợ lãi suất (2%/năm) tối đa 40.000 tỷ đồng thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại giải ngân chỉ đạt 1,95% kế hoạch.

Giải ngân vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng của Chương trình đạt khoảng 19,3%; cho vay cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học ngoài công lập đạt 10,9%; cho vay vùng dân tộc thiểu số và miền núi theo đạt 19,85%.

Có gói hỗ trợ kinh phí tồn dư nhiều, thời gian kết thúc chính sách đã lâu, nhưng Chính phủ chậm đề xuất phương án xử lý như chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động, trong khi nhiều chính sách xã hội khác có nhu cầu, nhưng thiếu kinh phí hoặc có kinh phí hạn chế, gây lãng phí nguồn lực ngân sách nhà nước.

“Việc giải ngân hết các gói hỗ trợ này theo quy định của Nghị quyết số 43 là không khả thi, cho thấy việc đề xuất, xây dựng chính sách chưa sát thực tế, quy trình thủ tục gây nhiều vướng mắc, khó khăn trong triển khai thực hiện”, ông Thanh nhấn mạnh.

 Thường trực Ủy ban Kinh tế  đề nghị Chính phủ tập trung phân tích, làm rõ nguyên nhân chủ quan, trách nhiệm của các cấp, các ngành trong việc triển khai thực hiện chậm. Cần đánh giá việc bám sát thực tiễn trong công tác dự báo, tính toán nhu cầu, trình tự thủ tục hỗ trợ trước khi ban hành chính sách; bổ sung đánh giá việc triển khai các chính sách chậm tác động tới đối tượng thụ hưởng và hiệu quả tổng thể của Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Đồng thời, trong bối cảnh kinh tế thế giới, khu vực và trong nước khó khăn, thách thức; để kích cầu tiêu dùng đề nghị Chính phủ cần bổ sung đánh giá tác động và có quan điểm đối với việc gia hạn tiếp chính sách.

Về chính sách tiền tệ, ông Thanh nói, Chính phủ chưa đánh giá tổng thể, toàn diện, cụ thể tình hình thực hiện chính sách tiền tệ quy định tại Nghị quyết số 43.

Về nhiệm vụ điều hành tăng trưởng tín dụng, ông Thanh cho biết, nhiều ý kiến cho rằng, nền kinh tế hiện nay khát vốn, nhưng khó hấp thụ vốn, mặc dù mặt bằng lãi suất huy động và cho vay giảm xuống, dư nợ tín dụng đến 21/9 chỉ tăng 5,91% (cùng kỳ tăng 10,83%), cho thấy nhu cầu và khả năng hấp thụ vốn tín dụng còn rất yếu.

Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ bổ sung đánh giá toàn diện, đầy đủ tình hình thực hiện chính sách tiền tệ, phân tích cụ thể tồn tại, hạn chế, nguyên nhân, đánh giá hiệu quả, tác động của các chính sách tới đối tượng thụ hưởng và khả năng phục hồi doanh nghiệp và nền kinh tế, ông Thanh nêu quan điểm.

Liên quan đến đề xuất điều chỉnh nguồn lực thực hiện các chính sách cho vay ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội, cơ quan thẩm tra cho rằng, việc điều chỉnh cơ cấu của chính sách hỗ trợ không vượt quá phạm vi hạn mức được Quốc hội quyết nghị thuộc thẩm quyền trong điều hành thực hiện của Chính phủ. Vì vậy, đề nghị Chính phủ thực hiện việc điều chỉnh linh hoạt.

Với triển khai chính sách hỗ trợ 2% lãi suất cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh, ông Thanh đề nghị Chính phủ tiếp tục thực hiện các chính sách nêu trên và khi kết thúc thời gian giải ngân của Chương trình thì hủy dự toán, kế hoạch vốn theo đúng quy định tại Nghị quyết số 43/2022/QH15 và Luật Ngân sách Nhà nước.

Về việc kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư phát triển của Chương trình, đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng, Nghị quyết số 93/2023/QH15, Nghị quyết số 43/2022/QH15 đã quy định về một số nội dung liên quan tới vấn đề này. Do đó, đề nghị Chính phủ tiếp tục thực hiện theo quy định tại các Nghị quyết nêu trên của Quốc hội.