Nhiều phụ huynh ngộ nhận cho con ăn nhiều, con sẽ khoẻ mạnh, đề kháng tốt và ít bị ảnh hưởng bởi bệnh tật, nhất là trong bối cảnh dịch bệnh như hiện tại. Tuy nhiên, chế độ ăn quá đà, mất cân đối khiến trẻ thừa cân, thiếu chất, ngược lại đe doạ đến sức khoẻ của trẻ nhiều hơn.

Tỉ lệ trẻ em béo phì tại Việt Nam đang tăng nhanh chóng.

Theo những nghiên cứu và phân tích tại 10 quốc gia ở châu Á, châu Âu, Bắc Mỹ và Nam Mỹ, béo phì có thể làm gia tăng nguy cơ mắc và tiên lượng nặng khi mắc Covid-19. Chính vì vậy, trong thời gian giãn cách kéo dài, phụ huynh càng cần lưu ý và quan tâm sát sao chế độ ăn uống, vận động của con, tránh nạp năng lượng cho con quá mức gây thừa cân, béo phì.

GS. TS. Lê Danh Tuyên, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng cho biết, tại khu vực thành thị, tâm lý thích nuôi con bụ bẫm, nuông chiều con là cần phải thay đổi.

Các chuyên gia dinh dưỡng đã chỉ ra ba điều phụ huynh cần tránh ngộ nhận về dinh dưỡng, vận động cho trẻ, nhất là trong bối cảnh hiện nay để tránh thừa cân - béo phì.

Lầm tưởng đầu tiên mà nhiều phụ huynh gặp phải là cho trẻ ăn nhiều thịt, trứng, sữa là bổ và khoẻ.

Thịt, trứng, sữa cung cấp chất đạm cần thiết cho trẻ. Tuy nhiên, tiêu thụ quá mức các loại thực phẩm này không mang lại sức khoẻ. Đa phần các bậc phụ huynh không ước lượng được phần ăn như thế nào cho con là đủ, thường cho con ăn nhiều thịt.

Điều này không chỉ gây thừa cân - béo phì mà còn gây rối loạn chuyển hoá, đặc biệt là rối loạn chuyển hoá lipit máu. Những rối loạn sớm như vậy sẽ tăng nguy cơ bệnh tim mạch, cao huyết áp, gan nhiễm mỡ ở tuổi trưởng thành.

Chế độ dinh dưỡng thiếu đa dạng, như ít rau xanh, trái cây, ít chất xơ, vitamin và khoáng chất nhưng nhiều thịt, chất béo, chất đạm, tinh bột… cùng sự thúc ép trẻ ăn nhiều hơn so với mong muốn và nhu cầu thực sẽ gây ra dư thừa năng lượng. Cộng với việc thiếu vận động trong thời gian dài, năng lượng không được tiêu hao sẽ tích tụ thành mỡ, khiến trẻ tăng cân, béo phì.

GS. TS. Lê Danh Tuyên cũng nhấn mạnh, bữa ăn cho trẻ cần đảm bảo đầy đủ vi chất, chất khoáng để đảm bảo sự phát triển toàn diện, đồng thời, cần cân đối mức năng lượng tiêu hao để tránh thừa cân - béo phì.

Theo khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, trẻ thừa cân - béo phì nên ăn ít hịt nạc (bỏ da), luộc hấp nướng thay cho chiên quay xào, thay sữa béo bằng sữa ít béo (chỉ áp dụng cho trẻ từ 2 tuổi trở lên) hoặc các sữa ít năng lượng, hạn chế đồ lòng, phủ tạng, nước cốt dừa.

Ăn ít bột đường: Giảm bớt số lượng tinh bột trong ngày hay thay cơm gạo, cơm nếp bằng bún, bánh phở, hủ tiếu…, hạn chế đồ ngọt. Ăn nhiều thức ăn giàu chất xơ như rau xanh, trái cây ít ngọt; ăn nhiều về sáng, giảm về chiều và hạn chế ăn tối

Sai lầm tiếp theo mà các bậc phụ huynh gặp phải là cho trẻ ăn bất kì lúc nào, miễn con... không đói.

Giãn cách xã hội đôi khi khiến phụ huynh và trẻ bị rối loạn về giờ giấc sinh hoạt. Bố mẹ nuông chiều con ngủ nướng rồi bỏ bữa sáng, hay ăn giữa bữa, các bữa ăn không điều độ, đúng giờ, ăn bất kì lúc nào khi đói, nhất là ăn bữa khuya sẽ tăng nguy cơ thừa cân - béo phì ở trẻ.

Mặt khác, phụ huynh thấy con tăng cân quá mức lại cắt giảm bữa ăn đột ngột, hay bắt con nhịn ăn, bỏ bữa cũng tác động xấu đến thể trạng của trẻ. Do cơ thể trẻ đang tăng trưởng và phát triển nên trong điều trị thừa cân - béo phì ở trẻ em không đặt ra vấn đề giảm cân, mà mục tiêu chính là làm giảm tốc độ tăng cân hay tránh tăng cân thêm ở trẻ và vẫn đảm bảo tăng chiều cao theo tuổi.

Phụ huynh cần lưu ý không bao giờ bắt trẻ nhịn ăn hay bỏ bữa và vẫn đảm bảo cung cấp đủ năng lượng, chất đạm theo tuổi cho trẻ. Đồng thời, cho trẻ ăn đủ bữa, ngày 3 bữa chính và 1-2 bữa phụ, tuyệt đối không được cho trẻ thừa cân - béo phì nhịn đói, nếu trẻ đã ăn đủ bữa mà còn đói thì hãy cho bé ăn thêm các loại thức ăn ít năng lượng như củ sắn, trái cây ít ngọt. Không cho trẻ ăn sau 20h.

Suy nghĩ sai lầm tiếp theo của các bậc phụ huynh là trẻ ngủ nghỉ thoải mái, không nghịch phá là tốt.

Chuyên gia lo ngại tình trạng rối loạn nhịp độ sinh hoạt có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ và sự phát triển của trẻ, đặc biệt gây nguy cơ thừa cân - béo phì và kém phát triển về chiều cao. 

Do vậy, phụ huynh cần tập thói quen cho trẻ ngủ sớm, ngủ đủ giấc: cha mẹ nên tập cho trẻ ngủ trước 21 giờ. 

Số giờ ngủ trung bình mỗi ngày tùy từng lứa tuổi: Số giờ ngủ trung bình của trẻ sơ sinh, dưới 1 tuổi và từ 1-2 tuổi tương ứng là 14-17 giờ; 12-15 giờ và 11-14 giờ. Trẻ từ 3-5 tuổi là 10-13 giờ.

Chuyên gia y tế khuyến nghị, cha mẹ cần quan tâm, tạo mọi điều kiện để giúp trẻ năng động và tích cực hoạt động thể lực. Tận dụng mọi cơ hội để giúp trẻ tăng cường hoạt động thể lực như đi bộ đến trường, leo cầu thang và chơi với em nhỏ.

Tập cho trẻ hoạt động thể lực hằng ngày 30-60 phút. Cha mẹ nên tập cùng với trẻ để theo dõi và khuyến khích trẻ hoạt động. Hạn chế thời gian ngồi xem tivi, video và trò chơi điện tử dưới 2 giờ/ngày. 

Chuyên gia khuyến cáo các bậc phụ huynh cần cho trẻ được vui đùa và chạy nhảy vào những thời gian rảnh rỗi. Đặc biệt, trong thời gian giãn cách xã hội, không có cơ hội vận động ngoài trời, phụ huynh có thể hướng dẫn trẻ làm các công việc nhà như dọn dẹp nhà cửa, góc đồ chơi của trẻ và gấp quần áo.