TIN LIÊN QUAN
	Hết thời chủ đầu tư tự làm, tự bán
	Cấp tốc lựa chọn đối tác thay thế
	3 ví dụ về cách “cổ điển” giúp giảm phụ thuộc vào Trung Quốc
	Tự chủ kinh tế trong một thế giới phụ thuộc lẫn nhau
	Kinh tế Việt Nam làm gì để giảm tình trạng lệ thuộc

Tránh phụ thuộc quá nhiều vào một đối tác

Mấy chục năm trầy trật, trải qua mọi đắng cay, ngọt bùi trên thị trường trong và ngoài nước cùng với thương hiệu đồng hương Biti’s của Công ty Sản xuất hàng tiêu dùng Bình Tiên, ông Đỗ Long, Chủ tịch kiêm Tổng công ty Công ty Hàng tiêu dùng Bình Tân (Bita’s) than thở về chuyện bao nhiêu năm nay, Bita’s buộc phải nằm ở khúc giữa, rất khó khăn trong việc tìm nguyên liệu đầu vào.

 

	Nhiều DN da giày đã có sự chuyển dịch trong khâu nguyên phụ liệu, tránh phụ thuộc vào Trung Quốc

Song đến thời điểm này, cùng với cộng đồng doanh nghiệp (DN), Bita’s mới đặt nặng vấn đề tự chủ trong hoạt động, thoát sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc.

Theo ông Long, dù phải coi đó là cảnh báo kịp thời của nền kinh tế Việt Nam, nhưng DN cần tỉnh táo phân biệt rõ đâu là đối tác thực sự.

Ông Long nói và tiết lộ, bí quyết thành công ở thị trường Trung Quốc là do Bita’s sở hữu những sản phẩm làm từ cao su thiên nhiên và áp dụng chiêu “không để trứng chung một giỏ”, với tỷ lệ nguyên vật liệu của Công ty này được nhập từ nhiều nước khác nhau.

Nhưng ông Long cũng thừa nhận một thực tế là, Bita’s đã thử nhập nguyên liệu từ Thái Lan và nhiều nước khác, nhưng cách làm việc với đối tác Trung Quốc xem ra nhẹ nhàng và dễ dàng hơn. Họ sẵn sàng cho mẫu thử, may thử mẫu… để Bita’s tiếp cận thị trường nhanh chóng.

Tuy nhiên, nếu chỉ tập trung vào Trung Quốc thì sẽ có nguy “bị kẹt” vào đó, nên Bita’s xây dựng chiến thuật tránh lệ thuộc vào bất kỳ thị trường nào, bằng cách đầu tư phân bổ đều cho hạ tầng, thiết bị, công nghệ, quản trị; tỷ lệ đầu vào nguyên liệu trong nước, nguyên liệu nước ngoài; tỷ lệ xuất khẩu, nội địa, liên kết sản xuất…

Trong khi đó, ông Hà Xuân Anh, Chủ tịch HĐQT May Sơn Việt cũng cho biết, Công ty đã có sự chuyển dịch trong khâu nguyên phụ liệu, tránh quá phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc.

Hiện May Sơn Việt đặt mục tiêu 50% sản phẩm bán tại thị trường nội địa, chọn phân khúc ưu tiên để nhập nguyên liệu. Nếu phục vụ cho phân khúc cao hơn, thì có thể thông qua nước thứ ba như Indonesia, Thái Lan, Malaysia.  

“Tôi không nghĩ phải cắt toàn bộ khâu nhập khẩu từ Trung Quốc, vì nước này có những nguyên phụ liệu đặc thù phục vụ tốt cho phân khúc cấp thấp, nhưng phải mở rộng thị trường khác bằng cách chuyển qua phân khúc cao cấp”, ông Anh cho biết.

Dĩ nhiên, khi chuyển phụ thuộc từ Trung Quốc qua thị trường khác, DN sẽ bị ảnh hưởng, trực tiếp nhất là lợi nhuận sụt giảm, do giá thành nhập khẩu từ nước thứ ba bị đội lên, nhưng May Sơn Việt chấp nhận thiệt thòi trong ngắn hạn để thích nghi với thay đổi.  

Tuy nhiên, khi đã coi đó là một chiến lược, ông Anh cho rằng, Nhà nước cần hỗ trợ các DN trong ngành dệt may phát triển nguyên phụ liệu thông qua chính sách ưu đãi về thuế, lãi suất ngân hàng, về đất đai trong thời gian đầu để DN có thể đầu tư mở nông trường trồng bông, trồng sợi ở khu vực phía Bắc.

Căn bản là nội lực

Bộ Công thương đang hoàn thiện Quy hoạch Phát triển ngành công nghiệp dệt may đến năm 2020, tầm nhìn 2030, để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo đó, mục tiêu phát triển trong giai đoạn tới là tăng tỷ lệ nội địa hóa thông qua việc thúc đẩy thu hút đầu tư vào nguyên phụ liệu, sản xuất sản phẩm chiến lược sẽ tập trung vào sản xuất vải và phụ liệu may.

Tuy nhiên, việc thúc đẩy công nghiệp phụ trợ là sức ép rất lớn đối với ngành này, ngay cả đối với DN chủ lực là Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) có vốn nhà nước, có nguồn lực đầu tư mạnh hơn nhiều DN khác trong ngành.

Bằng chứng, vài năm gần đây, Vinatex cùng nhiều DN đổ một lượng vốn lớn xây dựng nhà máy xơ sợi, dệt nhuộm. Riêng trong năm 2013, Vinatex đã khởi công 5 dự án sản xuất nguyên phụ liệu, trong đó chủ yếu là các nhà máy sợi, nhưng những dự án này mới chỉ giải quyết được một phần nhỏ nhu cầu. Kết quả là, năm 2013, Vinatex xuất khẩu đạt giá trị 2,9 tỷ USD, nhưng lại nhập khẩu các loại vải, nguyên phụ liệu lên tới 1,5 tỷ USD.

Vinatex cho rằng, nội địa hóa sản phẩm ngành may là quá sức đối với các DN, bởi nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, giảm nhập khẩu, doanh nghiệp và ngành dệt may phải đầu tư mạnh vào sản xuất nguyên phụ liệu và phải có nguồn vốn lớn để đầu tư. Phương án kêu gọi các DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đầu tư vào sản xuất các loại nguyên phụ liệu quan trọng cho ngành may vẫn chưa như Việt Nam kỳ vọng. Các DN FDI chủ yếu nhập khẩu nguyên phụ liệu để gia công thành phẩm tại Việt Nam.

Ông Lê Quang Hùng, Chủ tịch HĐQT Công ty Thương mại - Sản xuất may Sài Gòn, nhận định, ngành dệt Việt Nam chưa phát triển được hoặc khó phát triển nếu như không có sự hỗ trợ từ phía Chính phủ bằng cách quy hoạch theo vùng.

Liên kết nhằm giảm lệ thuộc

Một trong những biện pháp quan trọng để giảm lệ thuộc vào một thị trường mà các DN đề cao và cần thực hiện rốt ráo là liên kết với nhau theo chuỗi. Trong đó có vai trò của nhà phân phối.

Ngay từ khi thành lập (năm 1996), Liên hiệp HTX Thương mại TP.HCM (Saigon Co.op) đã đi theo hướng tập trung vào thị trường nội địa, kinh doanh hàng Việt Nam, với giá cả phải chăng, chủ động nguồn hàng khi có biến đổi nguồn cung.

Ông Nguyễn Thành Nhân, Phó tổng giám đốc Saigon Co.op cho biết: “Chúng tôi liên kết với nhà sản xuất, cùng phối hợp dự báo nhu cầu chủ động nguồn cung. Saigon Co.op làm việc với công ty nghiên cứu thị trường để nắm bắt nhu cầu thị trường và dự báo tiêu thụ sản phẩm mới; đồng thời luôn tham gia chương trình xúc tiến thương mại với các địa phương để phục vụ tốt việc cung ứng hàng hoá cho thị trường”.

Hiện Saigon Co.op đang phối hợp với Hội DN Hàng Việt Nam chất lượng cao lựa chọn khoảng 10 DN để hỗ trợ huấn luyện đào tạo, phân phối giảm chiết khấu đầu vào. Việc này vừa tạo điều kiện cho DN chiếm lĩnh thị trường nội địa vừa giúp nhà bán lẻ này chủ động được nguồn hàng.

Nguyên tắc nhận hàng của siêu thị là hàng hóa phải đảm bảo chất lượng đúng quy định Nhà nước. Khi DN chào mẫu hàng, siêu thị có thời gian xem xét, trả lời kết quả có nhận hàng hay không (chậm nhất 15 ngày). Song sản phẩm của một số DN nhỏ, làng nghề đặc sản dù chưa đáp ứng đủ các tiêu chí chất lượng, nhưng siêu thị vẫn ưu tiên nhập, song với điều kiện cụ thể khiến các DN phải nâng cao dần chất lượng…

“Cần đặt mục tiêu lâu dài với tầm nhìn xa, nhưng chứng minh liên kết bằng hành động dựa trên điểm mạnh, điểm yếu của DN để bổ sung cho nhau. Đặc biệt, phải cụ thể hóa các sản phẩm liên kết, đánh giá chuỗi cung ứng thị trường trong nước và xuất khẩu. Quan tâm tính pháp lý và quy định rõ trách nhiệm tránh thiệt hại tối đa của các bên qua cơ quan trọng tài”, ông Đỗ Long nhấn mạnh.

Vũ Anh - Thanh Tân