Trong không khí tự hào, phấn khởi của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân vừa đón mừng Đại lễ kỷ niệm Cách mạng tháng Tám, Quốc khánh 2/9 và thi đua lập thành tích hướng tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV, cùng khí thế ấy, sáng 8/9, Cục Hải quan long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống Hải quan Việt Nam (10/9/1945 - 10/9/2025).

Sự kiện có sự tham dự của Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy Bộ; ông Nguyễn Đức Kiên, nguyên Phó chủ tịch Quốc hội, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan; các Thứ trưởng Bộ Tài chính: Nguyễn Đức Chi, Lê Tấn Cận, Bùi Văn Khắng, Nguyễn Đức Tâm; ông Trương Chí Trung - nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính cùng nhiều lãnh đạo ngành Hải quan qua các thời kỳ.

Toàn cảnh buổi lễ. Ảnh: Đức Minh.

Cách mạng Tháng Tám thành công, chỉ 8 ngày sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ngày 10/9/1945, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Võ Nguyên Giáp, được ủy quyền của Chủ tịch Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đã ký Sắc lệnh số 27/SL thành lập Sở Thuế quan và Thuế gián thu - tiền thân của Hải quan Việt Nam, khẳng định vị trí và tầm quan trọng của ngành thuế quan đối với một quốc gia độc lập.

Từ dấu mốc lịch sử đó, lực lượng Hải quan không ngừng phát triển, trở thành lực lượng nòng cốt trên mặt trận kinh tế - tài chính, bảo vệ an ninh, chủ quyền quốc gia và đẩy mạnh hội nhập kinh tế quốc tế. Theo dòng chảy lịch sử, tổ chức và chức năng của ngành Hải quan Việt Nam đã thích nghi theo từng giai đoạn phát triển đất nước.

Trong kháng chiến chống Pháp (1945-1954), Hải quan chủ yếu thu thuế, kiểm soát xuất nhập cảnh và chống buôn lậu, đồng thời phối hợp đấu tranh kinh tế với thực dân Pháp. Giai đoạn chống Mỹ (1954-1975), Hải quan tăng cường kiểm soát biên giới, thu thuế, tiếp nhận hàng viện trợ và bảo vệ an ninh chính trị, chủ quyền biên giới.

Sau năm 1975, Hải quan hoạt động thống nhất cả nước, quản lý xuất nhập khẩu trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung, kiểm soát buôn lậu và thu thuế trong điều kiện kinh tế khó khăn; đồng thời được xác định là “công cụ chuyên chính nửa vũ trang của Đảng và Nhà nước” để tăng cường sức chiến đấu.

Từ năm 1986, trong thời kỳ đổi mới và xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, vai trò Hải quan được nâng cao với nhiều đột phá trong hoàn thiện thể chế, hiện đại hóa công nghệ thông tin và đầu tư trang thiết bị, tiếp cận các chuẩn quốc tế và trình độ phát triển của các nước trong khu vực.

Thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trao tặng Huân chương Chiến công hạng Nhất tới tập thể lãnh đạo Cục Hải quan. Ảnh: Đức Minh.

Ngành Hải quan Việt Nam đã tiên phong đổi mới, chuyển đổi số và đơn giản hóa thủ tục để tạo thuận lợi cho thương mại, góp phần giúp Việt Nam trở thành một trong 20 quốc gia có kim ngạch xuất nhập khẩu lớn nhất thế giới.

Ngành luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thu ngân sách, đóng góp gần một phần tư tổng thu ngân sách hàng năm, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội. Ngoài quản lý xuất nhập khẩu, Hải quan còn là tuyến đầu bảo vệ an ninh kinh tế, phòng chống tội phạm xuyên quốc gia với nhiều chuyên án lớn được triệt phá.

Tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ ngày càng được kiện toàn chuyên nghiệp, làm chủ công nghệ và nghiệp vụ trước yêu cầu hội nhập sâu và chuyển đổi số mạnh mẽ.

Trải qua 80 năm, Hải quan Việt Nam đã phát triển từ lực lượng thu thuế và chống buôn lậu thành cơ quan quản lý hiện đại, góp phần kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo vệ chủ quyền quốc gia và sứ mệnh “Bảo vệ lợi ích chủ quyền quốc gia” luôn được giữ vững.

Phát biểu tại lễ kỷ niệm, ông Nguyễn Văn Thọ - Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục Hải quan nhấn mạnh rằng, trong “Kỷ nguyên vươn mình” của dân tộc với nhiều cơ hội và thách thức đan xen, Hải quan Việt Nam lấy “bộ tứ trụ cột” gồm các Nghị quyết của Bộ Chính trị về phát triển khoa học công nghệ, thúc đẩy kinh tế tư nhân, hoàn thiện pháp luật và đẩy mạnh hội nhập quốc tế làm kim chỉ nam cho hoạt động trong thời gian tới.

Với quyết tâm thực hiện thành công các mục tiêu được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2030, Hải quan Việt Nam đặt mục tiêu rõ ràng và nỗ lực vượt bậc để hoàn thành.

Cục trưởng Nguyễn Văn Thọ phát biểu diễn văn kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống Hải quan Việt Nam. Ảnh: Đức Minh.

Người đứng đầu ngành Hải quan nhấn mạnh một số nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật về hải quan đồng bộ, hiện đại, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu hội nhập quốc tế, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý và thực thi pháp luật, kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, lấy doanh nghiệp và người dân làm trung tâm phục vụ.

Thứ hai, tiếp tục đẩy mạnh cải cách, hiện đại hóa, chuyển đổi số toàn diện ngành Hải quan, quyết tâm xây dựng và triển khai thành công Hải quan số, Hải quan thông minh, ứng dụng sâu rộng công nghệ hiện đại vào quản lý, giám sát, kiểm tra, kiểm soát hải quan. Hoàn thiện hạ tầng số, tăng cường sử dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn vào công tác quản lý rủi ro và phân luồng tự động.

Thứ ba, tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước về hải quan, bảo đảm an ninh kinh tế, chủ quyền quốc gia. Chủ động kiểm soát chặt chẽ hàng hóa xuất nhập khẩu, phương tiện xuất nhập cảnh. Kiên quyết phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, tội phạm ma túy và vi phạm sở hữu trí tuệ. Phối hợp hiệu quả với các lực lượng chức năng trong và ngoài nước, nâng cao hiệu quả kiểm soát từ sớm, từ xa.

Thứ tư, tạo thuận lợi thương mại, cải thiện môi trường đầu tư, đồng hành cùng doanh nghiệp. Thực hiện đầy đủ các cam kết quốc tế, triển khai hiệu quả Cơ chế một cửa Quốc gia, một cửa ASEAN. Tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thông quan, giảm chi phí tuân thủ, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thứ năm, phát triển nguồn thu bền vững, nâng cao hiệu quả thu ngân sách nhà nước. Tiếp tục nghiên cứu, đổi mới công tác quản lý thu, đẩy mạnh thu thuế điện tử, chống thất thu, kiểm soát giá, mã HS và xuất xứ hàng hóa. Tăng cường thanh tra, kiểm tra sau thông quan, đảm bảo công khai, minh bạch trong thực thi nhiệm vụ.

Thứ sáu, xây dựng tổ chức bộ máy và đội ngũ công chức Hải quan “đủ về số lượng, mạnh về chất lượng”, bản lĩnh, trí tuệ, kỷ cương, trách nhiệm, chuyên nghiệp và liêm chính, làm chủ công nghệ hiện đại, đáp ứng yêu cầu hội nhập và chuyển đổi số toàn diện.

Thứ bảy, đẩy mạnh hợp tác và hội nhập quốc tế, nâng cao hiệu quả phối hợp với các đối tác trong khu vực và toàn cầu, góp phần tăng cường vị thế Hải quan Việt Nam trên trường quốc tế.