Điều đáng lưu ý là cả 3 bệnh nhân đều ở lứa tuổi trẻ và có tiền sử khỏe mạnh. Trường hợp thứ nhất là bé trai 19 tháng tuổi nhập khoa Nhi, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương trong tình trạng sốt cao liên tục (39 đến 40 độ C). Trước khi nhập viện, bệnh nhân đã điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Bắc Kạn, được làm xét nghiệm có kết quả cúm B (+).

Bệnh nhân cúm đang điều trị tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

Sau 5 ngày điều trị, bệnh nhân vẫn sốt cao liên tục, ho, mệt nhiều, ăn kém, nôn, đi ngoài phân lỏng có dấu hiệu của suy hô hấp được chuyển tuyến lên khoa Nhi, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

Bệnh nhân được chẩn đoán: Viêm phổi nặng, cúm B, nhiễm khuẩn huyết. Sau khi nhập viện, bệnh nhân vẫn sốt cao liên tục, mệt tăng dần, phải thở oxy. Sau 1 ngày bệnh nhân chuyển sang thở HFNC (oxy dòng cao). Bệnh nhân được làm xét nghiệm và cấy máu ra vi khuẩn tụ cầu.

Bệnh nhân thứ hai là nam, 40 tuổi ở Thanh Hóa nhập Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương ngày 8/5/2024. Bệnh nhân có tiền sử khỏe mạnh. Cách vào viện 5 ngày, bệnh nhân xuất hiện sốt cao, hắt hơi, sổ mũi, ăn uống kém.

Khi thấy khó thở đau tức ngực sau xương ức, khó thở tăng dần, ho khạc đờm xanh bệnh nhân nhập viện được test Cúm B (+). Khi chụp cắt lớp có hình ảnh tổn thương phổi bên phải, được chẩn đoán: Viêm phổi nặng - Cúm B.

Bệnh nhân được thở O2 mask và chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Bệnh nhân nhập trong tình trạng khó thở và tức ngực nhiều, sau đó được đặt ống thở máy. Hiện tại bệnh nhân đã được đặt ECMO.

Bệnh nhân thứ ba là nữ, 30 tuổi ở Hải Hậu, Nam Định. Bệnh nhân xuất hiện sốt cao 39-40 độ C, kèm theo đau tức ngực và khó thở tăng dần. Bệnh nhân được đưa vào cơ sở y tế gần nhà  khám và kê đơn điều trị ngoại trú 2 ngày.

Tuy nhiên tình trạng không cải thiện mà  xuất hiện suy hô hấp nặng. Bệnh nhân lại nhập viện để điều trị, được làm xét nghiệm có kết quả cúm B (+).

Bệnh nhân được chẩn đoán viêm phổi - suy hô hấp - cúm B. Sau 2 ngày điều trị tình trạng khó thở tăng dần bệnh nhân đã được chuyển đến khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Tại đây, bệnh nhân được đặt ống thở máy nhưng đáp ứng kém, bệnh nhân được chỉ định can thiệp ECMO.

Ths-Trần Văn Bắc, Phó Trưởng Khoa Cấp Cứu, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương chia sẻ, khi bị mắc cúm B có diễn biến nặng, người bệnh cần đến khám ngay tại các cơ sở y tế điều trị chuyên sâu và theo dõi biến chứng và nguy cơ bội nhiễm.

Để phòng bệnh cúm, TS.Trần Thị Hải Ninh, Trưởng Khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương khuyến cáo, cúm là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính, do vi rút cúm gây ra. Các triệu chứng phổ biến bao gồm đau đầu, sốt, ho, đau họng, đau nhức cơ khớp và nói chung là cảm giác khó chịu.

Bệnh cúm thường nặng hơn cảm lạnh đơn thuần mặc dù bệnh cũng có thể nhẹ. Mức độ nghiêm trọng của bệnh từ các triệu chứng nhẹ đến viêm phổi nặng, viêm não và nhiễm trùng toàn thân, có thể đe dọa tính mạng.

Những biểu hiện nghiêm trọng này có thể là do bản thân vi-rút cúm hoặc các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn / vi-rút khác xảy ra sau nhiễm cúm làm suy yếu khả năng phòng vệ của cơ thể.

Bệnh nặng hơn thường gặp ở người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và những người mắc các bệnh mãn tính như bệnh tiểu đường hoặc bệnh tim.

Tuy nhiên, nhiễm trùng nặng cũng có thể xảy ra ở bất kỳ nhóm tuổi nào có thể trạng sức khỏe tốt. Cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh cúm là tiêm phòng cúm hàng năm. Vắc-xin ngừa cúm có khả năng bảo vệ tốt, làm giảm nguy cơ mắc bệnh và nguy cơ tiến triển nặng.

Tiêm vắc-xin là biện pháp hiệu quả

Cúm mùa là một trong những bệnh truyền nhiễm, lây chủ yếu qua đường hô hấp và dễ bùng phát thành dịch. Cúm mùa có thể xảy ra quanh năm nhưng thường gặp vào thời điểm giao mùa, đặc biệt là thời điểm hiện tại khi thời tiết diễn biến cực đoan.

Cúm là bệnh lý về đường hô hấp do virus cúm Influenza virus gây ra. Trong 3 chủng virus cúm ảnh hưởng đến người (A, B và C) thì cúm A thường gặp nhất, do virus cúm A thường xuyên biến đổi và khả năng lây nhiễm cao.

Cúm mùa có các triệu chứng đặc trưng như sốt cao đột ngột, rét run, đau đầu, đau mỏi mình mẩy, viêm họng, chảy nước mũi, nhưng có thể nhầm lẫn với cảm lạnh thông thường và cúm. Xét nghiệm giúp chẩn đoán chính xác được bệnh cúm.

Theo các chuyên gia, việc tự ý sử dụng thuốc chữa cúm, nguy cơ kháng thuốc rất cao. Tamiflu (chứa hoạt chất Oseltamivir hàm lượng 75mg) là thuốc không được sử dụng tùy tiện, chỉ định với những trường hợp đặc biệt hoặc biến chứng và sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.

Nếu người không bị cúm mà vẫn cho uống Tamiflu sẽ rất nguy hại cho sức khỏe, đặc biệt là trẻ nhỏ. Đáng lưu ý, thuốc Tamiflu và các thuốc khác có chứa hoạt chất Oseltamivir là thuốc kê đơn, khi cấp phát, bán lẻ và sử dụng phải có đơn thuốc.

Nếu sử dụng không theo đúng chỉ định của người kê đơn thì có thể nguy hiểm tới tính mạng, sức khỏe. Các chuyên gia cũng khuyến cáo, nếu dùng thuốc này nhiều lần sẽ xảy ra tình trạng virus kháng thuốc.

Chẳng hạn, một người dù không cúm vẫn uống Tamiflu có thể 2 - 3 năm nữa họ an toàn nhưng tới năm thứ 4 - 5 virus cúm lại quay lại khiến người này bị nhiễm bệnh. Lúc đó, virus có khả năng kháng thuốc, uống Tamiflu cũng sẽ bị “nhờn thuốc”, không còn tác dụng.

Cùng với đó, các chuyên gia cũng khuyến cáo, người mắc cúm không nên sử dụng nhiều loại thuốc cùng lúc. Bởi việc uống cùng lúc nhiều loại thuốc trong thời gian ngắn, như uống thuốc cảm tổng hợp cùng với thuốc giảm đau, hạ sốt...

Cách làm này không làm giảm triệu chứng, mà còn có thể gây ra các biến chứng do vô tình dùng quá liều thuốc.

Đơn cử, Paracetamol là hoạt chất chính trong thuốc cảm được chuyển hóa ở gan, nhưng nhiều loại thuốc khác cũng chứa paracetamol nên khi dùng cùng lúc với thuốc cảm tổng hợp, có thể dẫn đến quá liều, khiến gan không thể đào thải thuốc ra khỏi cơ thể và gây tổn thương gan, suy gan, trường hợp nặng có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Vì vậy, khi dùng các chế phẩm cảm lạnh tổng hợp, không nên dùng các chế phẩm đơn lẻ có chứa cùng một thành phần. Cách tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng thuốc. Khi dùng thuốc, cần chú ý làm theo hướng dẫn trên bao bì thuốc để sử dụng thuốc an toàn và đúng liều.

Để phòng, chống lây nhiễm cúm, mọi người nên đeo khẩu trang, hạn chế tiếp xúc với bệnh nhân cúm hoặc các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh khi không cần thiết.

Khi có triệu chứng ho, sốt, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi…, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, xử trí kịp thời. Với người bệnh cần chủ động đeo khẩu trang, vệ sinh tay để không lây bệnh ra cộng đồng.

Ngoài ra, tiêm vắc-xin là biện pháp hiệu quả để phòng chống bệnh. Bác sĩ Nguyễn Tuấn Hải, hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec cho hay, bệnh cúm mùa do vi rút cúm (thường là 4 chủng từ H1N1, H3N2 và 2 chủng nhóm B) gây ra và lan truyền trong cộng đồng với khả năng biến đổi kháng nguyên liên tục (chúng ta sẽ thường xuyên tiếp xúc với vi rút cúm mới), nhưng theo quy luật nhất định về di truyền.

Mỗi năm, chủng vi rút cúm lưu hành khác nhau, nên chúng ta cần tiêm nhắc vắc-xin cúm mùa hàng năm (1 lần trong năm). Đây là phương pháp phòng bệnh tốt nhất.

Từ lâu, WHO đã thiết lập các trạm quan trắc vi rút cúm mùa trên khắp thế giới (có cả ở Việt Nam) để phân lập, xác định vi rút cúm mùa lưu hành ở các khu vực (các vùng địa lý, khí hậu, Bắc bán cầu và Nam bán cầu).

Từ đó dự đoán, xác định chủng vi rút cúm sẽ xuất hiện vào mùa đông - xuân khu vực Bắc bán cầu (từ tháng 10 đến hết tháng 4 năm sau) và vào mùa Đông - Xuân khu vực Nam bán cầu (từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm).

Từ việc xác định được khả năng chủng vi rút cúm nào sẽ hoành hành ở đâu (Bắc và Nam bán cầu), WHO đưa ra các hướng dẫn về chủng vi rút cúm để sản xuất vắc-xin phòng cúm mùa cho các nhà sản xuất vắc-xin tuân theo và cung cấp cho thị trường theo thời gian tốt nhất (Bắc bán cầu vào tầm tháng 8-9, còn Nam bán cầu vào tháng 4-5 hàng năm).

Đó là lý do tại sao chúng ta cần tiêm vắc-xin cúm mùa mỗi năm 1 lần và vào thời điểm trước khi mùa bệnh cúm bắt đầu, cũng như cần tiêm đúng vắc-xin theo mùa đã được khuyến cáo.