Nối dài nỗi lo bệnh dại

Đây là trường hợp tử vong nghi do dại đầu tiên trong năm 2025 trên địa bàn tỉnh.Bệnh nhân là Y.N.H., nam, sinh năm 2014, trú tại xã Băng A Drênh, huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk. Trước đó, ngày 1/1, ở nhà bệnh nhân khởi phát các triệu chứng như nôn ói nhiều, người mệt, sợ nước, sợ gió.

Dự án “Thiết lập bản đồ các cơ sở phòng bệnh dại đạt chuẩn ABI” của Công ty cổ phần Y tế AMVGROUP đã ra đời, giúp giảm thiểu rủi ro cho người dân, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Người nhà đưa bệnh nhân đi khám tại Bệnh viện Đa Thiện Hạnh, sau đó bệnh nhân được chuyển qua Bệnh viện Đa khoa vùng Tây Nguyên với chẩn đoán bệnh dại giai đoạn toàn phát, theo dõi nhiễm trùng huyết. Đến 17 giờ 30 phút ngày 4/1, gia đình xin cho trẻ về nhà, bệnh nhân tử vong lúc 5 giờ ngày 5/1.

Theo người nhà bệnh nhân, khoảng 3 tháng trước khi nhập viện, bệnh nhân bị chó nuôi trong nhà cắn vào cánh tay trái và không đi tiêm vắc-xin phòng bệnh dại.

Ngay sau khi ghi nhận trường hợp tử vong nghi do dại, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk đã nhanh chóng tiến hành điều tra ca bệnh, báo cáo theo quy định. Đồng thời, thông báo thông tin trường hợp bệnh cho Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh, Trung tâm Y tế huyện Krông Ana để phối hợp xử lý.

Bên cạnh đó, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk tiến hành tư vấn cho người nhà bệnh nhân và truyền thông kiến thức phòng, chống bệnh dại cho gia đình và cộng đồng chung quanh.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk, trong năm 2024, đã ghi nhận bảy trường hợp tử vong do mắc bệnh dại.

Bệnh dại là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do virus dại gây ra, thường tác động lên hệ thần kinh, nên khi đã lên cơn dại, 100% người mắc bệnh đều sẽ tử vong nhanh chóng. Bệnh chưa có một phương pháp điều trị đặc hiệu nào.

Do đó, việc chủ động phòng bệnh bằng tiêm vắc-xin hoặc huyết thanh kháng dại sau khi bị chó cắn, mèo cào là việc làm rất quan trọng và cần thiết.

Thống kê từ Cục Y tế dự phòng cho hay, tính đến cuối tháng 12 năm 2024, cả nước đã ghi nhận 84 ca tử vong do bệnh dại. Bộ Y tế cho biết nguyên nhân chính là do người bị động vật nghi dại cắn không tiêm vắc-xin phòng dại kịp thời, hoặc tiêm không đủ liều. Bên cạnh đó, việc quản lý đàn chó, mèo còn lỏng lẻo và tỷ lệ tiêm vắc-xin phòng dại cho vật nuôi vẫn còn thấp.

Bệnh dại là bệnh lây truyền từ động vật sang người do virus dại gây ra, và hầu hết các trường hợp tử vong đều xảy ra khi các triệu chứng xuất hiện, với tỷ lệ tử vong gần như 100%.

Đây là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đặc biệt ở các quốc gia có tỷ lệ tiêm phòng cho động vật nuôi thấp, như tại Đông Nam Á.

Ông Nguyễn Lương Tâm, Phó cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế lo ngại khi bệnh này vẫn gây ra số lượng người tử vong cao như vậy.
"Bệnh dại có số tử vong cao, với gần 100 người, là do việc quản lý đàn chó, mèo chưa tốt; tỷ lệ tiêm phòng dại trên đàn chó, mèo thấp (dưới 50%). Tình trạng chó, mèo thả rông, không đeo rọ mõm và không tiêm phòng dại phổ biến, trong khi người dân chủ quan không tiêm phòng dại khi bị chó, mèo cắn", lãnh đạo Cục Y tế dự phòng nêu.

Để ngăn ngừa bệnh dại, Bộ Y tế khuyến cáo người dân thực hiện các biện pháp như tiêm vắc-xin phòng dại cho chó, mèo: Người dân cần tiêm vắc-xin phòng dại đầy đủ cho vật nuôi và tiêm nhắc lại theo khuyến cáo của ngành thú y. Đây là biện pháp hiệu quả nhất để giảm nguy cơ bệnh dại lây lan.

Tránh tiếp xúc với động vật có biểu hiện bất thường: Đặc biệt là với trẻ em, không nên đùa nghịch hay chọc phá chó, mèo, nhất là các con vật có biểu hiện lạ như sủa lớn, tấn công không lý do hay bỏ chạy.

Khi bị chó, mèo cắn, người dân cần rửa vết thương ngay lập tức dưới vòi nước chảy trong 15 phút, sát trùng bằng cồn 70% hoặc thuốc sát khuẩn. Sau đó, cần đi tiêm vắc-xin phòng dại và/hoặc huyết thanh kháng dại càng sớm càng tốt. Tuyệt đối không tự điều trị hoặc nhờ thầy lang chữa trị.

Hạn chế buôn bán, giết mổ chó, mèo: Các địa phương cần tăng cường kiểm soát tình trạng buôn bán thịt chó, mèo, đồng thời kiểm tra và xử lý nghiêm các cơ sở kinh doanh động vật không rõ nguồn gốc.

Khi có nguy cơ mắc bệnh dại, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để khám và xử lý kịp thời.

Thiết lập bản đồ các cơ sở phòng bệnh dại đạt chuẩn ABI

Bệnh dại là một căn bệnh nguy hiểm với tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối nếu không được can thiệp kịp thời. Trước thực trạng này, Dự án “Thiết lập bản đồ các cơ sở phòng bệnh dại đạt chuẩn ABI” của Công ty cổ phần Y tế AMVGROUP đã ra đời, giúp giảm thiểu rủi ro cho người dân, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Không chỉ phục vụ người dân, bản đồ ABI còn là công cụ đắc lực cho các cơ sở y tế và chuỗi cung ứng. Hệ thống giúp tự động hóa việc quản lý nguồn cung.

Bác sỹ Lương Kim Đính, hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec cho hay, Dự án “Thiết lập bản đồ các cơ sở phòng bệnh dại tiêu chuẩn ABI” khởi động vào tháng 4/2024. Quá trình này được chia làm 3 giai đoạn chính là nghiên cứu và phát triển: Đội ngũ dự án đã phân tích các cách tìm kiếm trên Google Maps, xác định các yêu cầu và tiêu chuẩn cần thiết để cập nhật dữ liệu của các cơ sở tiêm chủng lên nền tảng này.

Kiểm thử: Giai đoạn thử nghiệm đã thành công đưa toàn bộ hệ thống phòng tiêm Safpo/Potec - một mạng lưới phòng tiêm rộng khắp lên bản đồ, đánh giá tính hiệu quả và khả năng ứng dụng thực tế.

Vận hành: Với sự phối hợp chặt chẽ giữa các đối tác, cho đến nay dự án đã cập nhật hơn 200 cơ sở tiêm phòng đạt tiêu chuẩn lên bản đồ phòng bệnh dại tiêu chuẩn ABI (viết tắt: ABI) tính đến tháng 11/2024. Với mục tiêu 1.000 điểm trên toàn quốc, chúng tôi hy vọng dự án này sẽ đảm bảo tiến độ. Những điểm tiêm chủng này sẽ luôn được đảm bảo hoạt động theo quy định chuyên môn, luôn có sẵn vắc-xin và huyết thanh kháng dại, đáp ứng nhu cầu của người dân ở mọi thời điểm.

Dựa trên nền tảng Google Maps, bản đồ ABI không chỉ đơn thuần là một công cụ tìm kiếm. Nó được thiết kế để kết nối người dân với các cơ sở y tế có sẵn vắc-xin và huyết thanh kháng dại gần nhất. Chỉ cần vài thao tác trên điện thoại thông minh, mọi khoảng cách địa lý được rút ngắn, mang lại cơ hội tiếp cận điều trị kịp thời – điều mà với nhiều người, có thể là ranh giới giữa sự sống và cái chết.

Mỗi điểm tiêm chủng trên bản đồ không chỉ là địa chỉ vật lý, mà còn là một lời cam kết từ hệ thống y tế, rằng bất kỳ ai, ở bất cứ nơi đâu, đều xứng đáng được bảo vệ khỏi mối nguy hiểm của bệnh dại.

Cải thiện hệ thống chuỗi cung ứng

Không chỉ phục vụ người dân, theo bác sỹ Kim Đính, bản đồ ABI còn là công cụ đắc lực cho các cơ sở y tế và chuỗi cung ứng. Hệ thống giúp tự động hóa việc quản lý nguồn cung, đảm bảo các phòng tiêm chủng tham gia vào dự án này luôn được duy trì đầy đủ vắc-xin và huyết thanh kháng dại, tránh tình trạng không có sẵn vắc-xin tại một thời điểm nào đó.

Với hơn 1.000 điểm tiêm phòng sẽ được tích hợp, bản đồ ABI không chỉ là công cụ, mà còn là nhịp cầu kết nối sự phối hợp nhịp nhàng giữa công nghệ, y tế và nhu cầu thực tiễn của cộng đồng. Đồng thời, dự án hỗ trợ chương trình quốc gia giám sát hiệu quả chất lượng và số lượng các cơ sở tiêm phòng, góp phần xây dựng một mạng lưới y tế bền vững hơn.

Dự án ABI đặt mục tiêu xây dựng ít nhất một điểm tiêm chủng dại trên mỗi huyện toàn quốc, với kỳ vọng đạt 1.000 điểm và hơn thế nữa. Trong tương lai, dữ liệu thời gian thực sẽ được tích hợp, cung cấp thông tin chính xác về lượng tồn kho vắc-xin tại mỗi cơ sở, giúp đảm bảo chất lượng tiêu chuẩn của các cơ sở này, ngoài ra còn nâng cao hiệu quả quản lý và phản ứng nhanh trước các nhu cầu khẩn cấp.

Các cơ sở tham gia bản đồ ABI cũng sẽ tham gia các chương trình đào tạo chuyên môn về phòng bệnh dại trước phơi nhiễm và sau phơi nhiễm do Chương trình Phòng chống bệnh dại Quốc gia phối hợp với Công ty thực hiện.

Bản đồ ABI giúp tăng cường khả năng tiếp cận, kết nối của người dân với các phòng tiêm chủng, giúp nâng cao uy tín của các cơ sở y tế thông qua tương tác trực tuyến với người dân. Đây cũng là động lực để các cơ sở duy trì tiêu chuẩn hoạt động và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của cộng đồng.

Dự án “Thiết lập bản đồ các Cơ sở phòng bệnh dại tiêu chuẩn ABI” không chỉ là một bước tiến, mà còn là một giải pháp mang tính nhân văn sâu sắc. Nó thể hiện nỗ lực chung của nhiều tổ chức trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, nâng cao nhận thức và giảm thiểu tác động nghiêm trọng của bệnh dại. Đây chính là bước tiến lớn để hướng tới một xã hội an toàn và lành mạnh hơn.

Quá trình triển khai dự án được tổ chức bài bản, có lộ trình rõ ràng và sự hợp tác giữa các bên liên quan, từ các chuyên gia công nghệ đến cơ sở y tế. Điều này cho thấy sự đầu tư nghiêm túc cả về trí tuệ lẫn nguồn lực.

Tuy nhiên, thách thức lớn nhất chính là việc đảm bảo dữ liệu luôn được cập nhật chính xác và đồng bộ. Việc duy trì tính liên tục, và chất lượng của từng cơ sở, đặc biệt khi mở rộng lên 750 điểm tiêm trong giai đoạn tới, sẽ đòi hỏi sự hợp tác bền chặt và cam kết lâu dài của các đơn vị liên quan.