Trưa ngày 14/11, Giải đua ghe Ngo trong khuôn khổ Lễ hội Oóc Om Bóc - Đua ghe Ngo Sóc Trăng, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long lần thứ 6 và Tuần Văn hóa, Thể thao và Du lịch Sóc Trăng lần thứ nhất, năm 2024 đã chính thức khai mạc tại Khán đài đua ghe Ngo, Phường 8, TP. Sóc Trăng.

Ông Nguyễn Văn Khởi, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng phát biểu tại lễ khai mạc

Tham gia tranh tài tại giải năm nay có 60 đội ghe Ngo (53 đội nam và 7 đội nữ); trong đó tỉnh Sóc Trăng có 48 đội (45 đội nam và 3 đội nữ), ngoài tỉnh (Bạc Liêu, Cà Mau, Cần Thơ, Hậu Giang, Kiên Giang) có 12 đội ghe (8 đội nam và 4 đội nữ).

Phát biểu tại lễ khai mạc, ông Nguyễn Văn Khởi, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng cho biết: “Lễ hội Oóc om bóc - Đua ghe Ngo là một nét đẹp văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào Khmer Nam Bộ nói chung và tỉnh Sóc Trăng nói riêng. Đây là lễ hội được tỉnh duy trì tổ chức hằng năm, nhằm tạo sinh khí vui tươi, đoàn kết gắn bó giữa các dân tộc anh em của các địa phương trong vùng, qua đó, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào Khmer Nam Bộ”.

Tại lễ khai mạc, Ban Tổ chức đã trao cờ lưu niệm và hỗ trợ mỗi đội ghe tham gia đua 30 triệu đồng.

Sau lễ khai mạc, các đội ghe Ngo lần lượt bước vào các trận đấu vòng bảng trong sự cổ vũ nồng nhiệt của hàng chục ngàn khán giả đứng kín hai bên bờ sông, có nhiều người chọn đứng trên nhà cao tầng, ngọn cây... để xem cho thoải mái.

Các đội đua ghe Ngo tranh tài

Đối với nội dung đua ghe nam, có 53 đội được chia làm 13 bảng thi đấu. Ban Tổ chức đã chọn ra 4 đội ghe hạt giống nằm ở các bảng khác nhau gồm có các đội: Tum Núp 2 (huyện Châu Thành), Ông Kho (huyện Thạnh Trị), Sro Lôn 1 (huyện Mỹ Xuyên) và Pong Tứk Chăs (huyện Thạnh Trị). Trong số 13 bảng thi đấu, có 12 bảng, mỗi bảng 4 đội và 1 bảng có 5 đội. Các đội ghe nam tranh tài cự ly 1.200m.

Các đội ghe nữ có 7 đội, chia làm 2 bảng (1 bảng 4 đội và 1 bảng 3 đội) thi đấu vòng tròn một lượt tính điểm để chọn đội nhất, nhì của mỗi bảng vào vòng bán kết, chung kết xếp hạng. Các đội tranh tài cự ly 1.000 m. Lễ bế mạc Giải đua ghe Ngo sẽ diễn ra vào chiều ngày 15/11.

Nằm trong chuỗi các hoạt động của Lễ hội Lễ hội Oóc Om Bóc - Đua ghe Ngo Sóc Trăng, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long lần thứ 6 và Tuần Văn hóa, Thể thao và Du lịch Sóc Trăng lần thứ nhất, năm 2024, cùng với các hoạt động như hội thi trình diễn Lôiprotip (thả Đèn nước), trình diễn ghe Cà Hâu, Cúng Trăng,... giải đua ghe Ngo là hoạt động được đông đảo người dân mong chờ nhất, thu hút hàng trăm ngàn khán giả.

Lễ hội đua ghe ngo của đồng bào Khmer tỉnh Sóc Trăng được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia và năm 2022 đua ghe Ngo đã được Tổ chức Guinness Việt Nam công nhận Kỷ lục là môn thể thao “có số lượng ghe Ngo và vận động viên nhiều nhất Việt Nam từ năm 2005 đến nay”.

Ban Tổ chức đã trao cờ lưu niệm và hỗ trợ mỗi đội ghe tham gia đua 30 triệu đồng

Ghe Ngo trước đây là một chiếc thuyền độc mộc, khoét ruột từ một thân cây, chủ yếu là cây sao vì loại gỗ này nhẹ, không thấm nước, có độ đàn hồi tốt. Nhưng ngày nay, không còn nhiều cây sao to nên người Khmer đã dùng những mảnh ván với nhau để thay thế.

Ghe Ngo được làm gần giống hình con rắn dài khoảng từ 25 m đến 30 m. Ở giữa chỗ rộng nhất là 1,1 m. Đầu được uốn cong lên, như hình đầu rắn. Ở đuôi ghe (hay gọi là sau lái) cũng được uốn cong lên nhưng cao hơn phía đầu. Mỗi ghe phải đảm bảo từ 40 đến 60 người ngồi bơi và chỉ huy.

Ghe Ngo có ba người điều khiển, trong đó người ngồi mũi chuyên về chỉ đạo tâm linh của ghe đua, tổ chức lễ cúng xuống ghe, chỉ đạo toàn ghe, điều khiển kỹ thuật bơi của ghe đua; người ngồi giữa và một người ngồi phía sau giữ nhiệm vụ thổi còi để thúc giục và điều chỉnh kỹ thuật bơi của các vận động viên.

Mỗi chiếc ghe có một đặc điểm riêng. Người Khmer gọi là biểu tượng riêng. Đây là dấu hiệu để ghi nhớ đồng thời thể hiện sức mạnh của ghe đua, thường được chọn cho quan niệm truyền thống của từng chùa, như các con vật có sức mạnh, hoặc có khả năng chạy nhanh...Bà con tin rằng, trong quá trình thi đấu, ghe Ngo sẽ có khả năng lao đi với tốc độ nhanh và mạnh như con vật được chọn làm biểu tượng. Hai bên thân ghe, mũi ghe và đuôi ghe được trang trí hoa văn, màu sắc phù hợp với biểu tượng của ghe để tạo nên sức mạnh.

Để tạo nên sức mạnh giúp ghe di chuyển nhanh trong khi thi đấu, người dân dùng một cây hoặc hai cây dài cột chặt vào giữa ghe, bà con gọi là cây cần câu, một số nơi gọi là cây kềm. Cây này có tác dụng như đòn bẩy, đẩy ghe lướt nhanh về phía trước. Đó là cây gỗ tốt, rất cứng, có đường kính khoảng 20 cm.

Đầu mỗi chiếc ghe đều vẽ hai mắt nổi, để ghe thấy đường đi và tránh nguy hiểm. Quan niệm này gần giống với tục vẽ mắt cho thuyền đã có từ lâu đời ở Nam bộ.

Ghe Ngo chỉ được sử dụng vào việc thi đấu, mọi hoạt động liên quan đến ghe Ngo đều phải cử hành lễ cầu xin, như: lễ khởi công làm ghe Ngo, lễ khánh thành ghe Ngo, lễ mặc áo cho ghe Ngo. Trước đây, đua ghe Ngo chỉ dành cho nam, phụ nữ không được tham gia. Từ năm 2013, phụ nữ đã được tham gia và có cơ cấu giải thưởng riêng.