Điều đáng cảnh báo là loại cây này được khuyên dùng như 1 bài thuốc để chữa bệnh nhưng thực chất đây là loại cây độc, có thể gây tử vong trên người và động vật.

Bệnh nhân đang điều trị Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai.

Bệnh nhân Phạm Thị X., sinh năm 1966 cùng chồng là ông Trương Công N., sinh năm 1958 cùng trú tại Kiên Giang được chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng teo cơ, hạn chế vận động hai tay, nói khó và liệt 2 chân.

Qua khai thác bệnh sử, bà X chia sẻ, khoảng thời gian từ tháng 9-11/2021, bà X. cùng chồng có được người quen cho hạt đậu muồng để trồng và ăn. 

Theo truyền miệng, bà X.được biết hạt đậu muồng có thể chữa bệnh tiểu đường. Tỉ lệ đường trong máu của vợ chồng bà X. có nhỉnh hơn 1 chút so với chỉ số bình thường nhưng không đến ngưỡng mắc bệnh tiểu đường. Tuy vậy, hai vợ chồng bà vẫn ăn hạt muồng với mong muốn ngừa bệnh.

Ban đầu mỗi ngày chỉ ăn khoảng 2 hạt, sau đó có ăn nhiều hơn và ăn hàng ngày. Sau khi ăn được khoảng 3 tháng, bà X. thấy người mệt mỏi, suy nhược, chân tay yếu và cân nặng sụt giảm 15kg nên đi khám tại một bệnh viện ở Kiên Giang. (chồng bà X. sau đó nhanh chóng bị tương tự và cũng sụt giảm mất 10kg cân nặng). 

Tại đây, bác sĩ chẩn đoán bà bị thiếu canxi nên kê đơn để bà bổ sung canxi. Uống hết đơn nhưng triệu chứng không cải thiện, thậm chí còn nặng hơn, bà X. cùng chồng lên một bệnh viện lớn ở Thành phố Hồ Chí Minh để điều trị.

Tại đây, bác sĩ chẩn đoán vợ chồng bà bị viêm đa dây thần kinh, phải châm cứu và bấm huyệt. Hết liệu trình điều trị, bệnh không thuyên giảm mà nặng hơn, không chỉ còn là yếu chân tay mà chuyển sang bị liệt cả 2 chân và phải di chuyển bằng xe lăn.

Các bác sĩ ở bệnh viện gửi mẫu máu của vợ chồng bà sang Singapo để xét nghiệm và kết quả cho thấy vợ chồng bà nghi bị nhiễm độc kim loại nặng. Vợ chồng bà được giới thiệu ra Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai để điều trị.

TS.Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ, cả hai bệnh nhân khi nhập viện bị liệt rễ và dây thần kinh toàn thân, teo cơ nặng, người vợ bắt đầu liệt hầu họng nguy cơ ảnh hưởng chức năng sống còn. 

Trung tâm đã tiến hành rất nhiều kiểm tra, xét nghiệm, hội chẩn nhiều chuyên khoa. Các thăm dò và kiểm tra đã loại trừ các nguyên nhân có các bệnh khác, kể cả ngộ độc các kim loại nặng cũng không phải. Hai bệnh nhân cũng đã được sinh thiết cơ cho thấy có dấu hiệu cơ bị xơ, teo và thoái hóa. 

Mẫu cây của hai bệnh nhân đem tới đã được gửi đi nhận dạng bởi các chuyên gia cho thấy đây là cây muồng tây, hay muồng lá khế, tên khoa học là Senna occidentalis (hay còn gọi là Cassia occidentalis). Bệnh nhân bị ngộ độc trong một thời gian khá dài khiến teo hết cơ dẫn đến yếu liệt tất cả các chi. 

Trung tâm Chống độc đã nỗ lực điều trị bằng những giải pháp tối ưu. Sức khỏe bệnh nhân đã được cải thiện một phần nhưng về lâu dài thì nguy cơ vẫn có để lại di chứng.

Với kinh nghiệm điều trị trong lĩnh vực độc chất, TS.Nguyên khuyên mọi người bệnh không nên nghe theo lời truyền miệng để chữa bệnh mà nên đến gặp bác sĩ hoặc các lương y đã được cấp phép hành nghề để thăm khám và điều trị. 

Bàn về cây muồng dẫn đến tình trạng ngộ độc của bệnh nhân, bác sĩ Nguyên cho biết, trường hợp của vợ chồng bà X. là trường hợp đầu tiên của Việt Nam được phát hiện. Ngoài Việt Nam, trên y văn thế giới mới chỉ công bố một số ít ca ngộ độc ở trẻ em Ấn Độ (phần lớn các trẻ đó đã tử vong). 

Tình trạng ngộ độc loại cây này xảy ra nhiều ở các gia súc, gia cầm ở các nước. Độc tố trong cây muồng tây này là anthraquinone, độc tố có ở toàn bộ cây nhưng tập trung ở hạt, đã được ghi nhận gây độc với cơ, thần kinh, đặc biệt gây hoại tử cơ, thoái hóa cơ, tổn thương gan, não và tử vong trên người và động vật.

Trước đó, theo bác sĩ Nguyên một bệnh nhân cũng đang điều trị tại Trung tâm do ngộ độc Salicylate có trong loại rượu ngâm rễ cây mà bệnh nhân sử dụng nhằm mong muốn chữa bệnh xương khớp.

Ngộ độc Salicylate có thể dẫn đến những hậu quả nặng nề cho sức khỏe. Bệnh nhân chóng mặt, buồn nôn, ù tai, co giật, hôn mê, tụt huyết áp, có tổn thương não và tổn thương thận, rất dễ bị tử vong.

Hiện nay việc ngâm rượu để xoa bóp và uống tại nhà rất phổ biến, để đảm bảo an toàn khi sử dụng, bác sĩ khuyến cáo dù là thảo dược nhưng đó cũng là thuốc bởi trong đó có nhiều hoạt chất khác nhau mà chúng ta không biết hết được. Do đó việc ngâm hàm lượng bao nhiêu, sử dụng như thế nào cũng cần có sự tư vấn của bác sĩ.

Cũng liên quan việc ngộ độc rượu ngâm các loại cây lá, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên vừa tiếp nhận 2 ca bệnh là người trong cùng một gia đình trong tình trạng da đỏ, kích thích vật vã, tim đập nhanh.

Theo bệnh nhân chia sẻ, tối ngày 16/5, khi đang ăn cơm cùng gia đình, các bệnh nhân có uống nhầm 3 chén rượu ngâm củ ấu tàu. Sau 1 tiếng, bệnh nhân nôn nhiều, tê lưỡi, khó chịu và được đưa vào viện.

Sau khi thăm khám lâm sàng, các bác sĩ chẩn đoán: Bệnh nhân bị ngộ độc aconitin do uống rượu ngâm củ ấu tàu với tình trạng rối loạn nhịp tim nặng, bệnh nhân được điều trị thải độc, sử dụng thuốc chống loạn nhịp.

Theo bác sĩ Hồ Duy Khánh, Khoa Hồi sức tích cực và Chống độc, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Điện Biên, chất độc aconitin trong rễ và củ ấu tàu rất độc, người dân tuyệt đối không tự ý sử dụng nấu cháo hay uống rượu ngâm củ ấu tàu. Nếu chẳng may nuốt phải các triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện sớm, người bệnh có cảm giác tê bì quanh miệng, môi, lưỡi, đầu chi, nôn.

Nặng hơn là các rối loạn tim mạch, thần kinh nguy hiểm đến tính mạng như rối loạn nhịp tim, co giật, tụt huyết áp dẫn đến tử vong nhanh chóng nếu không được cấp cứu kịp thời

Bác sĩ Khánh khuyến cáo, người dân không tự chế biến củ ấu tàu làm thức ăn; không được uống rượu ngâm củ ấu tàu. Các loại rượu ngâm củ ấu tàu dùng để xoa bóp phải được dán nhãn rõ ràng, cất giữ cẩn thận, tránh xa tầm tay trẻ em. Khi uống nhầm hoặc có biểu hiện ngộ độc, bệnh nhân cần được nhanh chóng đưa đến bệnh viện để xử trí kịp thời.