Mức thuế này sẽ ảnh hưởng tới thương mại, đầu tư và tăng trưởng kinh tế Việt Nam, do vậy, cần đánh giá cụ thể để từ đó có phản ứng chính sách kịp thời.

Ở đây, trước tiên phải nhắc tới những nỗ lực của Việt Nam trong đàm phán thuế quan, để có được kết quả cuối cùng tích cực, đó là mức thuế đối ứng giảm từ 46% xuống còn 20%. Trong thông cáo được phát đi vào chiều 1/8 (giờ Việt Nam), Bộ Công thương cũng đã nhấn mạnh điều này.

Mặc dù còn một số quốc gia chưa kết thúc đàm phán với Mỹ, nhưng trong tổng thể các mức thuế đối ứng mà Mỹ đã công bố áp dụng với các quốc gia bắt đầu từ ngày 7/8 tới, đa số dao động trong khoảng 10-41%. Có nghĩa, mức thuế 20% của Việt Nam đang ở mức trung bình, không thực sự vượt trội về lợi thế so với nhiều quốc gia khác.

Vẫn theo công bố của Mỹ, ở khu vực Đông Nam Á, mức thuế suất của cả Thái Lan, Indonesia và Malaysia đều là 19%. Trong khi đó, của Myanmar và Lào là 40%. Các mức thuế suất khác được áp dụng là Ấn Độ 25%, Liên minh châu Âu 15%, Nhật Bản và Hàn Quốc đều 15%...

Các nước có thâm hụt thương mại với Mỹ chịu mức chung là 10%. Các nước không được liệt kê trong phụ lục của sắc lệnh và cũng chưa có thỏa thuận thương mại với Mỹ, sẽ chịu mức thuế chung 10%. Cùng với đó, chính quyền Tổng thống Donald Trump vẫn giữ nguyên mức thuế 40% đối với hàng hóa trung chuyển để né thuế nhập khẩu…

Nhìn vào bức tranh chung này, có thể thấy, Việt Nam sẽ phải tiếp tục cạnh tranh gay gắt trong thương mại hàng hóa và cả trong thu hút đầu tư nước ngoài với nhiều quốc gia. Những ảnh hưởng của chính sách thuế quan của Mỹ đối với thương mại hàng hóa, với thu hút đầu tư nước ngoài và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam cần được đánh giá cụ thể hơn.

Một tính toán được Bộ Tài chính chưa ra cách đây chưa lâu, đó là nếu xuất khẩu sang Mỹ giảm 1% thì sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng khoảng 0,08%... Các con số này chắc chắn sẽ được tính toán lại để phù hợp với diễn biến hiện tại, từ đó có giải pháp phù hợp, từ làm sao giảm thiểu tác động của chính sách thuế quan, đến làm thế nào để mở rộng thị trường xuất khẩu, rồi phải làm gì để giữ chân và tiếp tục thu hút các nhà đầu tư nước ngoài, nhất là với các nhà đầu tư chiến lược…

Mặc dù Việt Nam vẫn đang nắm giữ nhiều lợi thế, cả trong thương mại hàng hóa và thu hút đầu tư nước ngoài, song rõ ràng, các động thái trên thị trường toàn cầu cho thấy, rủi ro là hoàn toàn có thể.

Bộ Tài chính, trong báo cáo gần đây trình Chính phủ, cũng đã chỉ ra rằng, những thách thức từ sự bất định khi các cú sốc và biến động ngày càng “thường xuyên” và “đa chiều” hơn, cực đoan hơn, đặc biệt là chính sách thuế quan của Mỹ và các điểm nóng xung đột hiện nay, sẽ tác động đến xuất khẩu, lưu thông hàng hóa, giá dầu, vận tải… thế giới. Việt Nam không phải là ngoại lệ. Chính vì vậy, lường trước các rủi ro để có phản ứng chính sách kịp thời là điều quan trọng.

Song, trong nguy luôn có cơ. Đây cũng là dịp để Việt Nam tiếp tục tái cơ cấu kinh tế, thúc đẩy hoạt động sản xuất - kinh doanh, đa dạng hóa thị trường… để có thể xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, nâng cao sức cạnh tranh…