CAR Vietcombank có nguy cơ giảm về 6,28%, tín dụng và lợi nhuận đều sụt giảm

Theo tờ trình của Chính phủ, vốn điều lệ hiện nay của Vietcombank là 55.891 tỷ đồng, thấp hơn nhiều so với nhiều ngân hàng TMCP tư nhân. Nếu không được tăng vốn điều lệ, Vietcombank sẽ không thể đảm bảo vai trò chủ lực, định hướng thị trường ngân hàng và mở rộng tín dụng, nhất là cho vay các lĩnh vực ưu tiên hỗ trợ nền kinh tế của đất nước.

Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc

Việc đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Vietcombank còn giúp ngân hàng đáp ứng các tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo quy định. Mặc dù tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của Vietcombank vẫn đảm bảo (CAR riêng lẻ là 11,05%, CAR hợp nhất là 11,39% tại thời điểm cuối năm 2023) song thấp hơn nhiều ngân hàng TMCP tư nhân ở Việt Nam và thấp hơn nhiều so với các ngân hàng trong khu vực (CAR trung bình của các ngân hàng Indonesia là 23,27%, Thái Lan là 20,24%, Myanmar là 18,9%, Singapore là 17,1%, Australia là 16,6%...).

Hơn nữa, CAR của Vietcombank phụ thuộc lớn vào phần lợi nhuận sau thuế, sau trích lập các quỹ mà Vietcombank đang giữ lại (chiếm khoảng 50% vốn tự có), trái phiếu tăng vốn (chiếm khoảng 5% vốn tự có) nên không bền vững.

Theo tính toán, trường hợp Vietcombank phải chia cổ tức bằng tiền mặt đối với toàn bộ phần lợi nhuận sau thuế, sau trích lập các quỹ này mà không được trả cổ tức bằng cổ phiếu để tăng vốn thì tỷ lệ vốn cấp 1 và CAR giảm xuống mức 5,64% và 6,28%, thấp hơn yêu cầu tối thiểu của NHNN và ảnh hưởng đến khả năng mở rộng tín dụng của Vietcombank do không đảm bảo yêu cầu về an toàn vốn.

Cũng theo Tờ trình, nếu Vietcombank không được tăng vốn, năm 2024, Vietcombank sẽ chỉ tăng trưởng tín đụng được ở mức 7% (thay vì mức dự kiến  15,93% như hiện tại) để tương ứng với phần vốn tự có giảm. Đồng thời, lợi nhuận trước thuế dự kiến cũng sẽ giảm tương ứng với phần giảm quy mô tín dụng (giảm khoảng 4% lợi nhuận). 

Không chỉ thiếu vốn năm 2024, Vietcombank còn thiếu hụt tới 118.166 tỷ đồng cả giai đoạn 2024-2026 nếu muốn đáp ứng các tỷ lệ an toàn theo quy định hiện hành. Trường hợp Vietcombank không được Quốc hội thông qua phương án tăng vốn mà phải thực hiện chia cổ tức bằng tiền mặt thì mức vốn tự có thiếu hụt giai đoạn 2024-2026 là 125.435 tỷ đồng. Trường hợp Vietcombank phải trả cổ tức bằng tiền mặt từ năm 2024, với mỗi 5.000 tỷ đồng trả cổ tức tiền mặt, hệ số CAR Vietcombank giảm 0,25% giai đoạn 2024-2026.   

Đầu tư bổ sung vốn nhà nước là cơ sở để Vietcombank nâng cao năng lực tài chính, có nguồn lực để cấp tín dụng cho nhiều Dự án quan trọng Quốc gia với nhu cầu vốn đặc biệt lớn; tham gia tái cơ cấu các tổ chức tín dụng yếu kém (Vietcombank vừa nhận chuyển giao bắt buộc 1 ngân hàng yếu kém) và phấn đấu vươn ra khu vực nằm trong top 100 ngân hàng lớn nhất khu vực Châu Á (về tổng tài sản) theo mục tiêu Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. 

Tăng vốn cho Vietcombank không ảnh hưởng tới ngân sách

Vietcombank xây dựng Kế hoạch tăng vốn tự có giai đoạn 2024-2026 thông qua tăng vốn điều lệ để bù đắp vốn tự có thiếu hụt 118.166 tỷ đồng từ hai nguồn: Nguồn lợi nhuận còn lại sau thuế, sau trích lập các quỹ giai đoạn 2024-2026: 82.131 tỷ đồng (thông qua chi trả cổ tức bằng cổ phiếu) và nguồn phát hành cổ phần riêng lẻ: 32.689 tỷ đồng.

Tuy vậy, do thị trường chưa thuận lợi, phương án phát hành riêng lẻ mới chỉ đang ở giai đoạn xúc tiến, giải pháp tăng vốn khả thi nhất là chia cổ tức bằng cổ phiếu.

Theo phương án mà Chính phủ đề xuất, Vietcombank sẽ phát hành 2.766.600.173 cổ phiếu để chia cổ tức, tỷ lệ chi trả 49,5%. Sau khi chia cổ tức bằng cổ phiếu, Vietcombank sẽ có vốn điều lệ 83.557 tỷ đồng. Nguồn sử dụng để phát hành và tăng vốn điều lệ là lợi nhuận còn lại lũy kế đến hết năm 2018 và lợi nhuận còn lại năm 2021. Trong đó: Cổ đông Nhà nước: 20.695 tỷ đồng và cổ đông ngoài nhà nước là 6.971 tỷ đồng. Thời gian thực hiện: Năm 2024 và tiếp tục trong năm 2025 nếu chưa hoàn thành.

Đối với lợi nhuận còn lại năm 2022, 2023: Hiện nay, trên cơ sở đề xuất của Người đại diện phần vốn nhà nước tại Vietcombank, căn cứ quy định tại Luật 69/2014/QH13 và các văn bản có liên quan, NHNN đang phối hợp với các Bộ ngành liên quan để làm thủ tục trình cấp có thẩm quyền tiếp tục đầu tư bổ sung vốn cho Vietcombank.

Toàn bộ vốn điều lệ được bổ sung sẽ tiếp tục sử dụng làm nguồn vốn hoạt động kinh doanh của Vietcombank, đầu tư phát triển và chuyển đổi số; hướng tới mục tiêu chung là để nâng cao năng lực tài chính, phấn đấu đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn CAR theo Basel III; mở rộng quy mô hoạt động, hiện đại hóa ngân hàng; hoàn thành các mục tiêu theo Chiến lược phát triển ngành ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 và Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu giai đọan 2021-2025”; thực hiện các chủ trương của Đảng, Nhà nước và Chính phủ trong hỗ trợ nền kinh tế và doanh nghiệp.  

Theo đánh giá của Chính phủ, nguồn vốn Vietcombank đề xuất để tăng vốn điều lệ không có tác động đến ngân sách nhà nước. Theo quy định, với ngân hàng thương mại do nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, người đại diện phần vốn nhà nước tại ngân hàng phải xin ý kiến NHNN việc phân chia phần lợi nhuận còn lại trước khi biểu quyết tại ĐHĐCĐ. NHNN phải lấy ý kiến thống nhất với Bộ Tài chính việc phân chia phần lợi nhuận còn lại để chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước tại ngân hàng biểu quyết tại ĐHĐCĐ.

Trên cơ sở đề xuất của Vietcombank, ý kiến của Bộ Tài chính về việc phân phối lợi nhuận của Vietcombank, NHNN đã chỉ đạo Người đại diện phần vốn nhà nước tại VCB đối với việc phân phối lợi nhuận hàng năm. Theo đó, Vietcombank đã nộp NSNN đúng quy định đối với phần cổ tức chia bằng tiền mặt cho cổ đông nhà nước, phần lợi nhuận còn lại sau khi chia cổ tức bằng tiền mặt đang được giữ lại tại ngân hàng để đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu và đã trình cấp có thẩm quyền xem xét tăng vốn điều lệ để tăng cường năng lực tài chính, phát huy vai trò quan trọng là lực lượng chủ lực, chủ đạo về quy mô, thị phần, khả năng điều tiết thị trường trong ngành ngân hàng.

Phần cổ tức, lợi nhuận được chia bằng tiền mặt tại công ty cổ phần được xác định là khoản thu của NSNN. Phần lợi nhuận còn lại luỹ kế đến năm 2018 và năm 2021 của Vietcombank là lợi nhuận còn lại sau khi đã nộp thuế, trích lập các quỹ và chia cổ tức bằng tiền mặt, hiện được hạch toán, theo dõi tại Vietcombank và không phải khoản mục thu NSNN theo quy định của Luật NSNN; do vậy, nguồn vốn Vietcombank đề xuất để tăng vốn điều lệ không có tác động đến NSNN.

Làm rõ ý kiến của cổ đông Mizuho, đánh giá kỹ lưỡng hiệu quả đầu tư bổ sung vốn nhà nước

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, Ủy ban kinh tế của Quốc hội nhất trí với sự cần thiết đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Vietcombank và cơ bản nhất trí với mức vốn, nguồn vốn đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Vietcombank theo đề xuất của Chính phủ.

Chủ nhiệm Ủy ban kinh tế Vũ Hồng Thanh

Tuy vậy, để có căn cứ đánh giá một cách toàn diện, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ nêu rõ thêm ý kiến của cổ đông chiến lược nước ngoài là Ngân hàng Mizuho Corporate Bank (đang nắm giữ 15% vốn điều lệ của Vietcombank), bảo đảm sự đồng thuận; bổ sung thông tin về thực trạng tỷ lệ an toàn vốn của VCB so với các ngân hàng thương mại có vốn nhà nước hiện nay. Đồng thời, đề nghị Chính phủ chỉ đạo NHNN phối hợp với các bộ, ngành liên quan để xử lý phần lợi nhuận còn lại năm 2022, 2023 (lần lượt là 21.680 tỷ đồng và 25.009 tỷ đồng) theo quy định của pháp luật nhằm tăng cường năng lực tài chính cho VCB, bù đắp mức thiếu hụt vốn tự có, bảo đảm an toàn hoạt động. 

Đa số ý kiến trong Ủy ban Kinh tế đề nghị làm rõ hơn cơ cấu sử dụng vốn được đầu tư bổ sung tại Vietcombank trên cơ sở bảo đảm phù hợp, thống nhất với mục đích đầu tư bổ sung vốn nhà nước, trong đó trọng tâm mở rộng hoạt động kinh doanh, cung ứng tín dụng đối với các ngành, lĩnh vực ưu tiên, các Dự án quan trọng quốc gia có quy mô lớn, thực thi các chính sách của Chính phủ, ngân hàng Nhà nước trong định hướng giảm mặt bằng lãi suất huy động, lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân trong sản xuất, kinh doanh, góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế; đồng thời, tiếp tục đổi mới mô hình quản trị hiện đại, đầu tư công nghệ số, cải thiện hạ tầng kỹ thuật, nâng cao chất lượng dịch vụ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.

Ngoài ra, có ý kiến đề nghị đánh giá tác động kỹ lưỡng, thấu đáo hơn đối với hiệu quả việc đầu tư bổ sung vốn nhà nước tại Vietcombank, trong đó tác động tới chính ngân hàng, tới sự phát triển của ngành ngân hàng và hiệu quả kinh tế của vốn đầu tư. 

Cũng có ý kiến đề nghị làm rõ nhận định “nguồn vốn Vietcombank đề xuất để tăng vốn điều lệ không có tác động đến ngân sách nhà nước” nêu tại Tờ trình của Chính phủ.