Chậm trễ sẽ lỡ mất cơ hội

Phát biểu tại Hội thảo "Kinh nghiệm quốc tế và vai trò hệ thống ngân hàng trong trung tâm tài chính" do Thời báo Ngân hàng tổ chức sáng nay (16/4/2025), ông Richard D. McClellan, chuyên gia kinh tế, cố vấn độc lập chuyên về chính sách kinh tế, phát triển khu vực tài chính và chiến lược đầu tư cho rằng, việc chậm trễ trong việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế (IFC) sẽ khiến Việt Nam bỏ lỡ cơ hội quý giá. 

Ông Richard D. McClellan, chuyên gia kinh tế, cố vấn độc lập chuyên về chính sách kinh tế, phát triển khu vực tài chính và chiến lược đầu tư.

"Sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ trong khu vực như Jakarta, Kuala Lumpur và Bangkok, cùng với nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình, đòi hỏi Việt Nam phải hành động nhanh chóng. Các tiêu chuẩn toàn cầu ngày càng khắt khe từ FATF/OECD, cùng với thời gian cần thiết cho quá trình cải cách, nhấn mạnh sự cấp bách của việc triển khai ngay lập tức. Việc chậm trễ không chỉ ảnh hưởng đến khả năng thu hút vốn đầu tư trong tương lai, mà còn đe dọa nền tảng tăng trưởng dài hạn của Việt Nam”, ông Richard D. McClellan cảnh báo.  

Theo chuyên gia này, thành lập trung tâm tài chính quốc tế không phải chuyện nên làm hay không, mà là vấn đề bắt buộc phải làm. Tuy nhiên, dòng vốn sẽ không tự nhiên ào ào chảy đến khi Việt Nam tuyên bố thành lập trung tâm tài chính quốc tế. Để các nhà đầu tư rót vốn vào Việt Nam thì cần làm rất nhiều việc.

Trên thế giới, mỗi trung tâm tài chính quốc tế được thiết kế để thu hút các loại vốn khác nhau. Đơn cử, trung tâm tài chính quốc tế Singapore tập trung vào giao dịch ngoại hối và quản lý tài sản với chính sách mở cửa. Trung tâm tài chính quốc tế Dubai thu hút tài sản cá nhân và quỹ đầu tư qua ưu đãi thuế và luật pháp. Trung tâm tài quốc tế tại London, với đặc trưng là thị trường tài chính lâu đời lại là trung tâm của ngân hàng toàn cầu và giao dịch phái sinh phức tạp…

Vì vậy, đầu tiên là Việt Nam cần xác định muốn tập trung thu hút nguồn vốn nào để có chính sách phù hợp. Tiếp theo đó, cần tạo được hành lang pháp lý ưu đãi cho nhà đầu tư (về chu chuyển dòng vốn thuận lợi, không hạn chế quyền sở hữu, về chính sách thu hút nhân tài...). Với nhà đầu tư, điều quan trọng nhất là hành lang pháp lý phải "dễ đoán" và nhất quán.  

Chia sẻ thêm về thu hút các nhà đầu tư trên thế giới tham gia vào Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam, ThS. Lưu Ánh Nguyệt, Phó trưởng Ban Phát triển Thị trường Tài chính, Viện Chiến lược và Chính sách Kinh tế - Tài chính, Bộ Tài chính khuyến nghị cần quan tâm đến chỉ số đánh giá xếp hạng trung tâm tài chính (GFCI) theo 5 tiêu chí: Môi trường kinh doanh và thuế, nguồn nhân lực, kết cấu hạ tầng, phát triển thị trường tài chính, danh tiếng…

Theo bà Nguyệt, thách thức với thu hút nhà đầu tư của trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam là hạ tầng và thể chế. Cụ thể, hạ tầng kinh tế - xã hội có đóng góp tích cực, nhưng còn thiếu đồng bộ, giao thông quá tải, mất cân đối giữa các loại hình vận tải.

Bên cạnh đó, khung pháp lý chưa đáp ứng chuẩn quốc tế, thiếu quy định về giao dịch xuyên biên giới, bảo vệ nhà đầu tư. Cạnh tranh khu vực cũng ngày càng gay gắt như các trung tâm tài chính quốc tế khác đã có nền tảng mạnh và chính sách thu hút hấp dẫn. Ngoài ra, Việt Nam chưa tự do hóa tài chính đầy đủ, hạn chế về công nghệ và an ninh mạng…

Theo chuyên gia, việc đầu tiên khi muốn xây dựng trung tâm tài chính quốc tế đó là cần hoàn thiện thể chế linh hoạt, hiện đại. Cụ thể, xây dựng khung pháp lý minh bạch, phù hợp thông lệ quốc tế, cho phép thử nghiệm mô hình mới như fintech, nền tảng số. Đồng thời, áp dụng mô hình sandbox như Singapore với quy trình cấp phép nhanh và bảo vệ nhà đầu tư tốt. Song song với đó là tăng cường giám sát rủi ro theo tiêu chuẩn quốc tế, đảm bảo sự ổn định và minh bạch thị trường.

Thứ hai, phát triển hạ tầng tài chính và công nghệ, trong đó, xây dựng hệ thống thanh toán hiện đại, kết nối toàn cầu, phát triển khu tài chính kỹ thuật số, hỗ trợ start-up, fintech thử nghiệm dịch vụ mới; ứng dụng AI, blockchain, big data trong giao dịch, quản lý dữ liệu và bảo mật tài chính.

Thứ ba, về chính sách thuế, cần miễn/giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập cá nhân cho tổ chức, cá nhân hoạt động tại trung tâm tài chính quốc tế. Có thể học tập kinh nghiệm từ một số nước như Thổ Nhĩ kỳ đã miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giao dịch ngân hàng và bảo hiểm cho doanh nghiệp tại trung tâm tài chính quốc tế. Đồng thời, cần đề xuất ưu đãi vượt trội cho ngân hàng nước ngoài chuyển trụ sở, chi nhánh vào Việt Nam.

Thứ tư, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thiểu thủ tục đăng ký, cấp phép cho tổ chức tài chính nước ngoài; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, hợp tác với các đại học, viện nghiên cứu để đào tạo chuyên sâu về tài chính, công nghệ, phân tích dữ liệu… Ngoài ra, cần thu hút chuyên gia quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính, fintech; áp dụng chính sách visa đặc biệt cho nhân tài toàn cầu hoạt động trong lĩnh vực tài chính số.

Việt Nam chưa đặt ra vấn đề tự do hóa tài khoản vốn

Một trong những vấn đề nhà đầu tư nước ngoài quan tâm nhất khi tham gia trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam là tự do hóa tài khoản vốn. Tuy nhiên, ông Nguyễn Đức Long, Cục trưởng Cục An toàn các tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho rằng, việc tự do hóa tài khoản vốn có thể dẫn tới rút vốn đột ngột, gây bất ổn kinh tế vĩ mô. 

Theo ông Long, thành lập trung tâm tài chính quốc tế là một chủ trương lớn, quan trọng, nhưng đây cũng là vấn đề khó, phức tạp đối với Việt Nam.

Các chuyên gia góp ý tại Hội thảo "Kinh nghiệm quốc tế và vai trò hệ thống ngân hàng trong trung tâm tài chính" sáng 16/4

Trên thế giới, các trung tâm tài chính quốc tế vận hành lâu đời ở các quốc gia phát triển đã có có hành lang pháp lý rất tự do. Các trung tâm tài chính quốc tế hình thành sau tại các nước có xuất phát điểm thấp hơn cũng có pháp lý pháp lý thông thoáng. Tuy nhiên, ở Việt Nam lại có các quy định rất chặt chẽ để đảm bảo an toàn kinh tế vĩ mô.

Đơn cử ở các nước, quy định về tự do hóa giao dịch vốn là một điều kiện lớn để thành lập trung tâm tài chính quốc tế. Tuy nhiên, hiện Việt Nam vẫn chưa tự do hóa tài khoản vốn và đang quy định rất chặt chẽ về dòng tiền vào, ra. Hơn nữa, các cam kết quốc tế của Việt Nam với đối tác thương mại vẫn có những yêu cầu về bảo vệ thị trường. Trong điều kiện của Việt Nam hiện nay, việc mở cửa cho các định chế tài chính nước ngoài được quy định rất chặt chẽ.

Vậy câu hỏi đặt ra là làm sao để tạo khung pháp lý đảm bảo trung tâm tài chính hoạt động hiệu quả, nhưng vẫn phải đảm bảo an toàn kinh tế vĩ mô. Và nếu như không cho phép tự do tài khoản vốn, không chuyển đổi đồng nội tệ, các định thế tài chính sẽ làm gì trong trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam?.

Theo ông Long, trong trung tâm tài chính quốc tế, các định chế tài chính sẽ không cung cấp nhiều dịch vụ tài chính mà hướng về cung cấp các dịch vụ mới, theo thông lệ quốc tế. Do đó, Ngân hàng Nhà nước cũng sẽ áp dụng các quy chuẩn quản lý cao hơn với các định chế tài chính hoạt động trong trung tâm tài chính quốc tế, ví dụ như phải báo cáo tài chính theo chuẩn kế toán quốc tế, phải tuân thủ Basel II nâng cao...