Gen Z, Millennials và cú chuyển mình tất yếu

Trong kỷ nguyên số, Gen Z và Millennials đang dần trở thành lực lượng độc giả then chốt của báo chí kinh tế. Cuộc “trẻ hóa” độc giả không còn là bài toán hình thức, mà là chiến lược sống còn để các tòa soạn duy trì ảnh hưởng, tái định vị vai trò và giữ vững chiều sâu chuyên môn, trong bối cảnh cạnh tranh thông tin ngày càng khốc liệt.

Không đọc báo theo kiểu “nghiêm túc ngồi vào bàn” như thế hệ trước, Lê Đức Minh (25 tuổi), nhân viên marketing kiêm nhà đầu tư cá nhân, tiếp cận thông tin kinh tế hàng ngày qua mạng xã hội, ứng dụng di động, video ngắn và các bản tin dạng “wrap”, như “5 điều cần biết về kinh tế tuần này”. Với Minh, thông tin cần “rõ - nhanh - dễ hiểu - dễ áp dụng”. Anh sẵn sàng trả tiền nếu nhận được giá trị xứng đáng: phân tích chuyên sâu, tư vấn cá nhân hóa theo ngành nghề hay gói freemium phù hợp.

Cùng quan điểm đó, Trần Khánh Linh, nhà sáng tạo nội dung tài chính với hơn 350.000 người theo dõi trên TikTok và YouTube, chia sẻ: “Họ không muốn đọc bài dài 2.000 chữ hay các khái niệm kinh tế trừu tượng. Một video 1 phút có thể giải thích lạm phát, hay lý do lãi suất tăng khiến giá nhà biến động. Quan trọng là đúng lúc, đúng chỗ.”

Thế hệ mới, thói quen mới

Phần lớn lượng truy cập báo điện tử tại Đông Nam Á đến từ người dùng dưới 35 tuổi. Tại Việt Nam, thế hệ này ưu tiên tiếp cận thông tin qua video ngắn, podcast, mạng xã hội và thiết bị di động – thay vì báo giấy hay trang web truyền thống. Họ cũng đang bước vào giai đoạn quan trọng của đời sống tài chính: tích lũy, đầu tư, khởi nghiệp.

Từ đây, báo chí kinh tế không thể chỉ phân tích vĩ mô, mà phải kể chuyện hành trình tài chính, giấc mơ làm giàu, thách thức khởi nghiệp... Những bài như “20 tuổi sở hữu danh mục cổ phiếu đầu tiên” hay “Gen Z và giấc mơ mua nhà trước tuổi 30”… thu hút mạnh mẽ sự quan tâm. Khi độc giả thấy mình trong câu chuyện, họ mới thực sự ở lại.

Để phục vụ hành vi tiêu thụ mới, báo chí đang khai thác đa phương tiện như video ngắn, podcast, livestream chứng khoán, bản tin “1 phút hiểu tài chính”… Đây là những “cửa ngõ” quan trọng giúp thu hút và giữ chân độc giả thế hệ mới.

Tuy nhiên, bài toán “trẻ mà không nông” là thách thức lớn. Ảnh chế, tiêu đề bắt mắt, câu view có thể kéo người trẻ đến, nhưng muốn họ ở lại, báo chí cần nội dung có chiều sâu. Nguy cơ trượt thành “mì ăn liền”, nhanh nhưng thiếu dinh dưỡng, luôn hiện hữu nếu các tòa soạn không kiểm soát được chất lượng.

Một giải pháp là phân tầng nội dung: từ nhập môn tài chính đến chuyên sâu theo ngành. Đồng thời, hợp tác với chuyên gia và KOL để tăng độ hấp dẫn mà vẫn đảm bảo tính chính xác, chuyên môn.

Không còn là lựa chọn, mà là chiến lược

Gen Z và Millennials không chỉ là người tiêu dùng nội dung. Họ còn là doanh nhân, nhà đầu tư, lãnh đạo tương lai. Vì thế, báo chí kinh tế buộc phải tái cấu trúc toàn diện: từ nội dung, định dạng đến tư duy xuất bản.

Forbes Vietnam là một ví dụ điển hình. Không chỉ bán tin tức, tờ báo này bán cảm hứng thành công. Là ấn phẩm nhượng quyền từ Forbes (Mỹ), Forbes Vietnam giữ vững phong cách cao cấp – sâu sắc – thực tế với thông tin chiến lược doanh nghiệp, phân tích ngành, không chạy theo xu hướng nhất thời.

Gần đây, Forbes Vietnam còn tổ chức Forbes Talks, hội nghị Next Gen cho sinh viên và doanh nhân trẻ, kể những câu chuyện truyền cảm hứng qua gương mặt Under 30, Top 50 thương hiệu dẫn đầu… Bài học: đừng dạy - hãy đồng hành. Nội dung giờ không còn là áp đặt, mà là gợi mở đối thoại.

VnExpress - trang báo điện tử có lượng truy cập lớn nhất Việt Nam - vẫn kiên định chiến lược hệ sinh thái đa nền tảng. Bên cạnh nội dung vĩ mô, mục Kinh doanh của báo này tăng cường tin nhẹ: đầu tư cá nhân, tài chính đời sống, tiêu dùng xanh…

Ấn phẩm Đầu tư, trực thuộc Báo Tài chính - Đầu tư (Bộ Tài chính), là một trường hợp đặc biệt. Là tờ báo gắn liền với chính sách vĩ mô và đầu tư trọng điểm, Đầu tư có phong cách nghiêm túc, sâu về chuyên ngành, phù hợp với nhà hoạch định chính sách, nhà quản lý, doanh nghiệp - nhóm độc giả trung niên vốn đang thu hẹp.

Trong khi đó, thế hệ nhà đầu tư mới - phần lớn thuộc Gen Z, Millennials lại quen tiếp cận thông tin nhanh, ngắn, tương tác cao. Một KOL tài chính nhận xét: “Nội dung Báo Đầu tư có chiều sâu, độ tin cậy cao, nhưng còn khô cứng, thiếu phiên dịch cho người phổ thông.”

Để thu hẹp khoảng cách này, Đầu tư đang dịch chuyển: đẩy mạnh nội dung gần gũi hơn với người trẻ - khởi nghiệp, kinh tế số, tài sản số, tài chính cá nhân, tiêu dùng thông minh… Đồng thời, cải tiến định dạng: video ngắn, podcast, infographic; mở rộng hiện diện trên TikTok, Facebook, YouTube Shorts, Instagram; cải tiến giao diện theo hướng thân thiện với di động.

Gần đây, dưới tác động của trí tuệ nhân tạo (AI), xuất hiện tư duy “báo chí như công ty công nghệ”. Các tòa soạn không chỉ sản xuất bài viết, mà vận hành hệ sinh thái nội dung: cá nhân hóa, đo lường, tối ưu trải nghiệm người dùng như một sản phẩm công nghệ.

AI giúp thiết kế đồ họa, tạo video, infographic, tăng hiệu ứng thị giác khiến tin tức trở nên sống động và hấp dẫn hơn.

“Đọc sâu - nghĩ rộng - hành động nhanh”

Cuộc trẻ hóa độc giả không đơn thuần là thay đổi hình thức, mà là hành trình kết nối giữa thế hệ báo chí kinh tế với thế hệ công dân kinh tế số – những người sẽ sớm trở thành nhà đầu tư, doanh nhân, nhà hoạch định chính sách.

Với các tờ báo như Đầu tư, nỗ lực này không chỉ là một chiến lược truyền thông, mà còn là sự tiếp nối sứ mệnh dẫn dắt dòng chảy đầu tư và phát triển quốc gia. Nhưng để đồng hành lâu dài, báo chí phải giải bài toán lớn nhất: truyền tải nội dung chính luận theo cách dễ tiếp cận mà không làm mất đi giá trị chuyên môn.

Giữa tốc độ và chiều sâu, giữa ngắn hạn và dài hạn, lựa chọn nào là con đường bền vững, mỗi tòa soạn sẽ phải tự trả lời. Nhưng có một nguyên tắc không đổi: “Đọc sâu - nghĩ rộng - hành động nhanh” nên là tinh thần mà báo chí kinh tế cần khơi dậy nơi thế hệ độc giả trẻ bằng sự đồng hành và khai mở, thay vì áp đặt hay dẫn lối cứng nhắc.