Người dân vẫn khó tiếp cận với nhà ở xã hội. Trong ảnh: Dự án nhà ở xã hội Phú Thọ tại quận 10, TP.HCM

Từ việc xin xác nhận thu nhập...

“Nhà ở xã hội” tiếp tục là từ khóa “hot” khi mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị trực tuyến toàn quốc về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội. Tại Hội nghị, Thủ tướng nhấn mạnh, nhu cầu nhà ở xã hội rất lớn, yêu cầu các cơ quan đặt mình vào vị trí người dân để giải quyết. Các địa phương phải coi đây là nhiệm vụ chính trị, lấy con người làm trung tâm…

Ghi nhận từ thực tế cho thấy, việc tiếp cận nhà ở xã hội đối với người có nhu cầu ở thực hiện gặp nhiều rào cản.

Chị Nguyễn Thanh May, đang thuê trọ tại TP. Thủ Đức (TP.HCM) cho biết, vợ chồng chị rời Hà Tĩnh vào TP.HCM từ năm 2016, vẫn chưa thể sở hữu một căn nhà dù đã cố gắng tích lũy. Hiện tại, gia đình chị sống trong căn phòng trọ 20 m2 chật chội tại TP. Thủ Đức. Với tổng thu nhập của 2 vợ chồng là 20 - 25 triệu đồng/tháng, việc mua nhà thương mại tại TP.HCM ngoài tầm với, nên chị tìm đến nhà ở xã hội như một giải pháp.

Sau thời gian tìm hiểu, vợ chồng chị May quyết định mua một căn hộ 2 phòng ngủ tại dự án nhà ở xã hội New Lavida (TP. Dĩ An, Bình Dương) với giá 1,5 tỷ đồng, được hỗ trợ với lãi suất ưu đãi (cố định 6,6%/năm) suốt thời gian vay. Tuy nhiên, hành trình sở hữu nhà của họ nhanh chóng gặp trắc trở.

Theo quy định tại Nghị định số 100/2024/NĐ-CP, người mua nhà ở xã hội phải đáp ứng điều kiện về thu nhập và chưa sở hữu nhà tại nơi có dự án. Việc xác nhận tình trạng nhà ở khá đơn giản, nhưng chứng minh thu nhập lại là một thách thức đối với chị May - một lao động tự do không có hợp đồng lao động.

Để hoàn thành thủ tục, chị cần xin xác nhận thu nhập tại địa phương nơi thường trú ở Hà Tĩnh. Nhưng tại đây, chính quyền địa phương phản hồi rằng, chị đang sinh sống và làm việc tại TP.HCM, đã khai báo tạm vắng, nên chính quyền địa phương không có cơ sở để ký xác nhận và đề nghị chị liên hệ chính quyền địa phương nơi đang cư trú để xác nhận.

Khi quay về TP.HCM, chị đến UBND phường Hiệp Bình Chánh (TP. Thủ Đức) để xin xác nhận thu nhập. Song, hồ sơ của chị tiếp tục bị từ chối với lý do UBND phường không có cơ sở để xác nhận thu nhập…

Cuối cùng, hồ sơ vay ngân hàng của gia đình chị bị treo và cơ hội sở hữu nhà không còn, khi dự án được bán hết.

Cũng trong hoàn cảnh tương tự, bà Lê Thị Ánh Dung (quê ở Bình Thuận) cho biết, căn cứ Luật Nhà ở năm 2023, lao động tự do như vợ chồng bà có tổng thu nhập dưới 30 triệu đồng thì sẽ xin xác nhận về điều kiện thu nhập ở UBND xã/phường tại nơi thường trú.

Tuy nhiên, UBND phường nơi đăng ký thường trú của bà Dung không xác nhận thu nhập, chỉ xác nhận lời kê khai. Khi bà nộp giấy xác nhận cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, chủ đầu tư không chấp nhận, yêu cầu phải xác nhận thu nhập.

Bà Dung đã quay lại UBND phường, nhưng phường vẫn không xác nhận với lý do, Thành phố không có hướng dẫn về vấn đề này.

Đến thủ tục đăng ký vay vốn ưu đãi

Người mua nhà ở xã hội được hỗ trợ vay vốn ưu đãi thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội, song để tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi này cũng không phải chuyện dễ.

Chị Nguyễn Thị Thanh kể, gia đình chị hiện có 4 người, thu nhập của 2 vợ chồng là 29 triệu đồng/tháng (đủ tiêu chuẩn để đăng ký mua nhà ở xã hội). Tháng 6/2024, chị Thanh quyết định xuống tiền mua nhà tại một dự án ở Bình Dương. Sở Xây dựng Bình Dương cũng đã duyệt hồ sơ và xác nhận chị là đối tượng đủ điều kiện được mua nhà ở xã hội.

Tuy nhiên, sau khi hoàn tất việc thanh toán đợt 1 bằng tiền sẵn có (300 triệu đồng, tương ứng 20% giá trị căn hộ), chị làm hồ sơ đăng ký vay 1 tỷ đồng tại Ngân hàng Chính sách xã hội TP. Dĩ An, nhưng chỉ được duyệt vay 600 triệu đồng.

“Cán bộ tín dụng nói rằng, với thu nhập hiện tại mà vợ chồng tôi còn phải nuôi 2 con nhỏ ăn học, nên ngân hàng chỉ có thể cho vay tối đa 60% để đảm bảo khả năng chi trả hàng tháng”, chị Thanh nói và cho biết thêm, dù đã cố gắng thuyết phục để được vay thêm 100 triệu đồng để đủ số tiền thanh toán đợt tiếp theo, nhưng ngân hàng không chấp nhận. Giờ gia đình chị rất bối rối vì không biết lấy tiền ở đâu để thanh toán cho các đợt tiếp theo.

Tương tự, trường hợp anh Nguyễn Văn H. còn chưa được Ngân hàng Chính sách xã hội TP. Dĩ An duyệt hồ sơ vay vốn, cho dù đã hoàn tất các thủ tục cần thiết và tiến hành thanh toán đợt 1.

Theo chia sẻ của anh H., hồ sơ đăng ký vay vốn anh đã gửi cho ngân hàng từ tháng 12/2024. Theo quy định, thời gian phê duyệt hồ sơ là 15 ngày làm việc, nhưng đến cuối tuần qua vẫn chưa thấy ngân hàng thông báo, trong khi tháng 3/2025 là đến hạn thanh toán đợt tiếp theo (số tiền hơn 700 triệu đồng). Phòng chăm sóc khách hàng của chủ đầu tư cũng đã gọi điện để nhắc và cho biết, nếu quá hạn 60 ngày mà chưa thanh toán thì hợp đồng mua nhà của anh sẽ bị thanh lý.

“Chúng tôi đều là những người có thu nhập trung bình, số tiền tích lũy chỉ đủ đóng phần vốn đối ứng. Nếu không vay được ngân hàng thì làm sao có khả năng đóng tiếp các đợt theo tiến độ?”, anh H. nói.