Không chủ quan với cúm mùa 

Gần đây, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Nhi Trung ương đã tiếp nhận điều trị một số trường hợp trẻ nhỏ có triệu chứng đau đầu, ho sốt tương tự như cảm cúm tuy nhiên sau khi thực hiện các xét nghiệm kết quả trẻ bị mắc viêm cơ tim.

Tiêm vắc-xin cúm là biện pháp quan trọng giảm tỷ lệ mắc cúm và biến chứng do bệnh gây ra.

Trẻ có thể xuất hiện các triệu chứng giống các bệnh lý thông thường khác như mệt mỏi, đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, sốt, ho...

Do triệu chứng khởi phát bệnh khá giống sốt, cảm cúm thông thường nên nhiều phụ huynh chủ quan, đến khi trẻ nhập viện thì đã trong tình trạng nguy hiểm tính mạng.

TS.Lê Hồng Quang, Trưởng khoa Nội Tim mạch, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, trong một số trường hợp nhập viện có bé P. (8 tuổi, Nghệ An) có các triệu chứng khởi phát của bệnh là khó thở, tức ngực.

Người nhà bệnh nhi cho biết bé vốn khỏe mạnh, hiếu động, không có tiền sử mắc các bệnh về tim mạch trước đó. Sau cơn tức ngực khiến bé khó thở, gia đình vô cùng lo lắng vội đưa bé vào bệnh viện tỉnh và được chuyển tuyến lên Bệnh viện Nhi Trung ương. Rất may bé chỉ mắc viêm cơ tim thể nhẹ và được cấp cứu kịp thời.

Tuy nhiên, một số trường hợp viêm cơ tim nguy kịch ở trẻ, gia đình nhầm tưởng là bệnh lý thông thường nên đến khi được đưa đến Bệnh viện Nhi Trung ương khám, trẻ đã rơi vào tình trạng mệt mỏi, môi tái, bác sĩ chỉ định lắp monitor theo dõi và siêu âm tim thì nhận thấy chức năng tim bất thường.

Bệnh nhi phải điều trị ECMO, kết hợp các thuốc chống loạn nhịp, thuốc vận mạch, thuốc trợ tim... Các triệu chứng viêm cơ tim ở trẻ em đa dạng, không đặc hiệu nên rất dễ xảy ra tình trạng chẩn đoán nhầm.

Các bác sỹ khuyến cáo, ngoài các biểu hiện lâm sàng ho, sốt, đau bụng, nôn... nếu trẻ có kèm theo các triệu chứng khác như thở nhanh, đau ngực, khó thở, nhịp tim nhanh, môi và da tái... thì gia đình cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

Nếu có nghi ngờ, bệnh nhi cần được thực hiện các thăm dò cận lâm sàng như chụp X-quang ngực, điện tim, siêu âm tim, xét nghiệm men tim, chụp MRI tim... để có chẩn đoán xác định.

Cảm cúm là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do các virus cúm gây ra. Bệnh dễ lây lan thành dịch mỗi khi giao mùa, thời tiết chuyển lạnh hoặc chuyển nóng thất thường.

Bệnh cúm thường có tốc độ lây lan khá nhanh, do người bệnh hít phải không khí có chứa virus cúm. Trẻ nhỏ rất dễ mắc căn bệnh này do ảnh hưởng thời tiết. Khi mắc cảm cúm, người bệnh có một số triệu chứng cơ bản như nhức đầu, ho sốt, ngạt mũi, rát họng... Trẻ em khi có dấu hiệu thường ho khan, rát họng thường quấy khóc, bỏ ăn, cơ thể mệt mỏi...

Với những triệu chứng thông thường, cơ thể sẽ mệt mỏi khoảng 3 - 4 ngày và tự hết trong vòng 7 - 10 ngày. Cũng bởi thế, nhiều phụ huynh thường chủ quan cho rằng đây là bệnh thông thường, trẻ có thể tự khỏi mà không cần điều trị.

Thực tế, cảm cúm ở trẻ em có thể diễn tiến nặng và nguy hiểm hơn ở người lớn. Đặc biệt, đối với trẻ nhỏ từ dưới 12 tuần tuổi khi xuất hiện những biểu hiện bất thường sau thì cần đưa ngay đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và xử lý kịp thời: Thân nhiệt vượt quá 38oC, sốt kéo dài không giảm, sốt liên tục; trẻ thở khò khè, khó thở, đau tai.

Trường hợp bệnh cảm cúm kéo dài mãi không khỏi, triệu chứng cúm dần nghiêm trọng, người bệnh cần chủ động thăm khám bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán đúng bệnh và thực hiện điều trị theo đúng chỉ định.

Không chỉ riêng trẻ nhỏ, theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế khi người lớn bị cảm cúm có những triệu chứng nghiêm trọng kéo dài thì cần phải uống thuốc và chữa trị tích cực, nếu không có thể dẫn tới một số biến chứng nguy hiểm như gây ra viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, viêm phế quản cấp, viêm phế quản mãn tính, viêm phổi, viêm cầu thận cấp tính, viêm tai giữa, viêm xoang...

Để phòng ngừa, hạn chế nguy cơ xảy ra tình trạng viêm cơ tim cấp ở trẻ, các bác sĩ khuyến cáo bố mẹ cần cho trẻ ăn uống khoa học, đủ dinh dưỡng và khoáng chất để nâng cao sức đề kháng; thực hiện tiêm chủng đầy đủ cho trẻ, đặc biệt là các mũi phòng bạch hầu, cúm, quai bị, Rubella...

Cúm mùa có thể phòng ngừa hiệu quả bằng việc tiêm vắc-xin

Theo các bác sỹ, bất kỳ ai cũng có thể mắc bệnh cúm, bệnh dễ gặp nhất ở những đối tượng có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc sức đề kháng yếu như trẻ sơ sinh: Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi chưa được tiêm vắc-xin cúm nên có nguy cơ nhiễm cúm rất cao.

Đối với những em bé sinh non (dưới 32 tuần tuổi) kèm theo những nguy cơ về sức khỏe có khả năng mắc cúm cao hơn và diễn biến nặng nề hơn.

Trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện là đối tượng có nguy cơ cao mắc các bệnh truyền nhiễm, trong đó có cúm mùa.

Với những trẻ mắc bệnh lý nền như suyễn, rối loạn chuyển hóa, bệnh tim bẩm sinh, bệnh gan, thận… thì nguy cơ mắc cúm và biến chứng đặc biệt cao, do đó trẻ em luôn là đối tượng được khuyến cáo tiêm vắc xin cúm đầy đủ và tiêm nhắc lại mỗi năm một lần.

Người lớn >65 tuổi; những người có bệnh nền mãn tính như: tiểu đường, tim phổi, suy thận hoặc suy gan, suy giảm miễn dịch... là những đối tượng dễ mắc các biến chứng nặng khi mắc cúm.

Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú cũng là đối tượng cần đặc biệt chú ý, tránh mắc cúm bởi có thể ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ. Theo đó, khi mang thai, cơ thể người phụ nữ có nhiều sự thay đổi, nội tiết tố thay đổi, hệ miễn dịch yếu hơn khiến cho sức đề kháng của họ suy giảm.

Điều này khiến cơ thể bà bầu nhạy cảm hơn và dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh. Tương tự, trải qua quá trình sinh nở, người phụ nữ bị suy giảm sức khỏe thể chất cũng như sức đề kháng, tạo điều kiện cho virus cúm dễ dàng tấn công.

Phụ nữ mang thai nếu nhiễm cúm trong 3 tháng đầu thai kỳ thì rất nguy hiểm. Đây là giai đoạn thai nhi bắt đầu hình thành và phát triển nhiều bộ phận của cơ thể, do đó nếu người mẹ mắc cúm trong giai đoạn này sẽ có nguy cơ dị tật thai nhi, sảy thai hoặc thai lưu.

Biến chứng của bệnh cúm, nguy hiểm nhất là hội chứng Reye (gây sưng phù ở gan và não), thường gặp nhất ở trẻ trong độ tuổi 2 - 16. Mặc dù đây là hội chứng rất hiếm gặp nhưng gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, tỷ lệ tử vong cao.

Biến chứng này có thể xuất hiện chỉ sau vài ngày bị cúm, khi các triệu chứng cúm có dấu hiệu giảm dần, trẻ đột nhiên nôn mửa, mê sảng, co giật, chuyển sang hôn mê sâu rồi tử vong.

Đặc biệt, cúm là bệnh do vi rút gây ra và có thể phòng ngừa hiệu quả bằng việc tiêm vắc-xin. Nghiên cứu của các nhà khoa học tại Canada đã chỉ ra rằng tiêm phòng vắc-xin cúm có thể giảm tới 50% nguy cơ đột quỵ, đau tim và tử vong do các bệnh lý liên quan tới tim mạch.

Cứ đến mùa đông - xuân, cúm lại có nguy cơ bùng phát thành dịch lớn. Khi có người mắc cúm cần cách ly, làm sạch môi trường, đeo khẩu trang để tránh lây nhiễm. Tuy nhiên, đó chưa phải là biện pháp triệt để, mà phòng bệnh bằng vắc-xin mới là biện pháp hữu hiệu, an toàn nhất.

BS. Nguyễn Tuấn Hải, hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec cho hay, bệnh cúm mùa do vi rút cúm (thường là 4 chủng từ H1N1, H3N2 và 2 chủng nhóm B) gây ra và lan truyền trong cộng đồng với khả năng biến đổi kháng nguyên liên tục (chúng ta sẽ thường xuyên tiếp xúc với vi rút cúm mới) nhưng theo quy luật nhất định về di truyền. Mỗi năm, chủng vi rút cúm lưu hành khác nhau nên chúng ta cần tiêm nhắc vắc-xin cúm mùa hàng năm (1 lần trong năm).

Từ lâu WHO đã thiết lập các trạm quan trắc vi rút cúm mùa trên khắp thế giới (có cả ở Việt Nam) để phân lập, xác định vi rút cúm mùa lưu hành ở các khu vực (các vùng địa lý, khí hậu, Bắc bán cầu và Nam bán cầu). Từ đó dự đoán, xác định chủng vi rút cúm sẽ xuất hiện vào mùa đông - xuân khu vực Bắc bán cầu (từ tháng 10 đến hết tháng 4 năm sau) và vào mùa đông - xuân khu vực Nam bán cầu (từ tháng 5 đến tháng 10 hàng năm).

Từ việc xác định được khả năng chủng vi rút cúm nào sẽ hoành hành ở đâu (Bắc và Nam bán cầu), WHO sẽ đưa ra các hướng dẫn về chủng vi rút cúm để sản xuất vắc-xin phòng cúm mùa cho các nhà sản xuất vắc-xin tuân theo và cung cấp cho thị trường theo thời gian tốt nhất (Bắc bán cầu là vào tầm tháng 8-9, còn Nam bán cầu là vào tháng 4-5 hàng năm).

Đó là lý do tại sao chúng ta sống ở Việt Nam lại cần tiêm vắc-xin cúm mùa mỗi năm 1 lần và vào thời điểm trước khi mùa bệnh cúm bắt đầu, cũng như cần tiêm đúng vắc-xin theo mùa đã được khuyến cáo.

Do Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa nên mùa cúm ở miền Bắc và miền Nam có thể lệch nhau chút về thời gian, nhưng vì nước ta nằm trọn vẹn ở Bắc bán cầu và theo khuyến cáo của WHO, nên tiêm đúng chủng loại vắc-xin Bắc bán cầu theo mùa, tức là bao trùm từ mùa đông năm nay tới hết mùa xuân năm sau.