Caption ảnh

Linh hồn của Trường Sa

Lần đầu tiên tôi nhìn thấy cây bàng vuông khi đoàn tập trung viếng Khu tượng đài tưởng niệm các chiến sỹ hy sinh tại đảo Gạc Ma (Cam Ranh, Khánh Hòa), trước khi xuống tàu. Cây không cao lắm, lá to, dày, dài, rậm rạp giống lá bàng. Quả bàng khá lạ mắt, có vẻ giống hình tứ giác, cuống dài, mọc thành chùm. Đặc biệt, cả quả và lá đều xanh mướt, cây tỏa bóng mát, đặc biệt hữu ích trong cái nắng bỏng rát của vùng biển.

Song Tử Tây là nơi đầu tiên chúng tôi đặt chân. Đảo nổi khá lớn, chiều dài khoảng 600 - 700 m (ở Trường Sa, đảo dài rộng vài trăm mét là lớn rồi). Giữa trưa, trời nắng gắt, nóng đến mức có cảm giác lá tươi trên cây sống mà còn héo rũ xuống. Trước khi đi, tôi được cảnh báo, ngoài đảo nắng lắm, ít cây cối, nên phải mang áo dài tay (hoặc tất tay), kính, mũ, bôi kem chống nắng… đầy đủ. Nhưng không hẳn thế, đảo xanh, cây cối bóng mát không thiếu. Chỉ cần có bóng mát và hơi gió biển (hoặc chút gió quạt) là không khí dễ chịu hẳn (tất nhiên, không được phơi nắng như những người lính đảo. Họ đứng nghiêm hàng tiếng đồng hồ ở các vị trí được phân công).

Từ xa trên biển, các đảo nổi trông như những bè mảng màu xanh. Thực ra, trên các đảo không có nhiều cây bàng vuông, mà còn có nhiều loại cây khác - những loài cây kiên cường chống chọi với nắng, mưa, gió, bão như cây tra (hay còn gọi là nho Trường Sa), phong ba, phi lao, nhàu và các loại cây có bóng mát khác.

Ở những đảo nổi như Sinh Tồn, Đá Tây A, Trường Sa lớn, có rất nhiều hoạt động, như thắp hương tưởng niệm Đức Thánh Trần, viếng đền thờ Bác, đền thờ các anh hùng liệt sỹ, các hoạt động văn nghệ, thăm hỏi, đặc biệt là nghỉ ngơi diễn ra dưới bóng cây râm mát. Biết tôi viết bài này, bạn tôi nhờ thêm vào: “Đu đủ rất nhiều, quả sai như lợn con. Còn dưa hấu nằm lăn lóc trên mặt đất, có vụ thu hoạch cả tấn”.

Những kỷ niệm về Trường Sa không bao giờ phai nhạt. Cây bàng như biểu tượng của Trường Sa, sẽ được nâng niu, chăm sóc, thật cẩn thận, như một phần máu thịt của Tổ quốc.

Sau các hoạt động chính thức của đoàn, từng tốp tản ra thăm thú đảo. Bên cạnh chụp ảnh check-in thì xin dấu của đảo cũng là việc được ưu tiên hàng đầu. Mọi người đóng dấu vào mọi thứ có thể lưu được: vào sao vàng trên áo đỏ cờ Tổ quốc, vào thẻ lên tàu, vào quốc kỳ, vào sổ công tác, giấy đi đường… và không quên đóng ở tất cả các đảo (chìm và nổi). Những nơi không có dấu tròn thì dấu vuông, cùng lắm thì xin chữ ký của chỉ huy đơn vị.

Một anh bạn tính rất cẩn thận, đóng dấu lên vành chiếc mũ mềm của mình. Đóng ở bên ngoài sợ bị nhòe, anh phổ biến cho mọi người đóng dấu vào phía trong… rất thận trọng, từng đảo một. Ngày rời nhà giàn DK1/9, lên tàu trở về Cam Ranh, anh bỗng phát hiện chiếc mũ bao ngày nâng niu… đã để quên trên nhà giàn (!)

Một hoạt động được ưa chuộng nữa là “săn lùng” kỷ vật Trường Sa. Người thì nhặt được vài vỏ ốc nhỏ, cố tẩy rửa sạch cho hết mùi. Trong chùa trên đảo Đá Tây A, sư thầy viết chữ thư pháp lên những viên đá trắng nhẵn nhụi tặng khách. Và đặc biệt là săn lùng bàng vuông. Mùa này, cây bàng vuông không có nhiều quả và quả ở trên cao không dễ hái. Một người bạn đồng hành kể: “Tôi gặp một chú lính trẻ, hỏi làm thế nào hái được quả bàng và nhờ hái giúp. Cậu ta bảo, phải báo cáo chỉ huy cho phép thì mới được hái. Thế thì còn nói chuyện gì…”.  Vậy mà, làm thế nào, anh này cũng xin được mấy quả. Nhưng đặc biệt hơn nữa, có anh còn xin được cây giống mang về trồng. Tối đó, trong khoang ngủ của tàu, anh loay hoay, sột soạt với hộp giấy, túi ni lông, quây, úp, đóng gói với hy vọng đưa được cây còn sống lên máy bay mang về. Có người bảo, cây này ở đường Hoàng Hoa Thám (Hà Nội) có bán, anh trợn mắt: “Cây này mang từ đảo về, nó có linh hồn của Trường Sa”.

Được đến với Trường Sa là vinh dự lớn của những người con đất Việt

“Hoàng tử” và những cơn mưa vàng

Đảo chìm thường kết cấu khá giống nhau, bao gồm 2 khối nhà trồi lên trên biển và một chiếc cầu nối ở giữa. Tất cả những nơi tôi đặt chân tới, như Đá Thị, Cô Lin, Len Đao, hay nhà giàn DK1/9, mỗi nơi đều bố trí một góc nhỏ để trồng rau. Nếu xem cách bố trí, che chắn mưa, nắng, gió và cách chăm sóc…, thì có thể gọi đó là loại rau “hoàng tử”. Rau được trồng trong các chậu đất trong “nhà” - tôn (hoặc nhựa) quây xung quanh, trên có “mái” bằng ni lông. Tôi nghĩ, ở nơi thừa nắng, thừa gió, bão này, thứ gì cứ quá lên một tí là cây rau khó sống, nên họ làm thế cũng phải.

Chẳng cứ gì đảo chìm, ngay trên các đảo nổi, rau xanh vẫn là thứ được cưng chiều nhất. Giữa màu xanh của cây bóng mát, vẫn có những vườn rau được quây kín, có mái che. Các luống rau thẳng hàng, ngay ngắn, không phụ công người chăm bẵm, phát triển cao lớn lạ thường. Rau dền, rau thơm cao ngổng; mồng tơi leo um tùm, lá dày, to bằng 2 bàn tay, xanh mơn mởn; bí đao to lủng lẳng trên giàn… Một chị trong đoàn băn khoăn: “Ở nhà, em cũng trồng mồng tơi mà lá chỉ bằng nửa thế này. Không biết họ tưới bằng gì mà lá nó to thế nhỉ?”.

Tôi đoán chừng, trên đảo nổi chắc có nước ngọt. Một sỹ quan hải quân cho biết, trên đảo cũng đào giếng, song do đại đa số là đảo được cải tạo, nên nước giếng không hẳn ngọt. Nó là thứ lờ lợ, chỉ dùng để tưới rau, hoặc tắm giặt. Cũng may là ngày nay có máy lọc nước, chứ ngày xưa không có thì khổ lắm. Bởi vậy, một trong những món quà phổ biến ở Trường Sa là máy lọc nước.

Ngày trước, khi chưa có máy lọc nước, tất cả đều trông vào… ông trời, tức là mưa. Nếu tôi nhớ không nhầm, hình như có hẳn bài hát về Trường Sa, có lời: “Mưa ơi, mưa ơi… chúng tôi cần mưa!”. Chẳng cứ ngày đó, bây giờ cũng vậy. Ở đảo Cô Lin, chúng tôi gặp cơn mưa bất chợt. Trời đang nắng gắt, bỗng mây đen kéo tới rất nhanh. Rồi… mưa, cơn mưa lúc đầu lắc rắc, sau nặng hạt dần, khiến mọi người cuống cuồng túm tụm lại tìm chỗ trú. Rồi, cũng như lúc đến, cơn mưa đột ngột tạnh. Trời lại nắng. Mọi người lại tỏa ra ca hát…, như không có chuyện gì xảy ra. Thế nhưng, một thoáng mưa đó đem lại cho vườn rau nhỏ, cũng như những người lính đảo những dòng nước ngọt quý giá.

Rạng sáng 19/5, ngày cuối cùng của chuyến hải trình thăm Trường Sa, tàu neo đậu gần nhà giàn DK1/9, khoảng 2 - 3 giờ sáng, một cơn mưa “cẩn thận”, “tử tế” trút nước xuống khu vực. Trời như chiều lòng người, hơn 6 giờ sáng, bầu trời quang hẳn, nắng lên, cầu vồng xuất hiện. Đoàn đại biểu lên nhà giàn theo đúng kế hoạch. Lúc lên đến nhà giàn, thăm vườn rau của đơn vị, chúng tôi mới thấm thía ý nghĩa của cơn mưa buổi sáng sớm. Cảnh, một người lính của đơn vị kiểm ngư trên tàu KN-390 của chúng tôi kể: “Nước ngọt trên nhà giàn rất hiếm. Bởi vậy, những cơn mưa thế này quý như vàng. Nước mưa được hứng từ sân bay trực thăng, thu gom lại vào bể lắng, lọc để ăn. Nước tắm rửa thì để tưới rau, không để phí giọt nào…”. Chẳng riêng nhà giàn và đảo chìm, ngay cả các đảo nổi cũng có những bể lớn và thiết bị để hứng và chứa nước mưa. Có lẽ vì thế mà trong những ngày nắng cũng như ngày bão gió, rau xanh vẫn tiếp tục là “hoàng tử” ở Trường Sa.

Rốt cuộc, mấy anh bạn cùng đoàn cũng mang được cây bàng vuông về nhà. Mới hôm qua còn khoe, cây mọc thêm được 3 lá non mới. Tôi tin, với những người như anh và tôi, những kỷ niệm về Trường Sa không bao giờ phai nhạt. Cây bàng như biểu tượng của Trường Sa, sẽ được nâng niu, chăm sóc, thật cẩn thận, như một phần máu thịt của Tổ quốc.