Ngày 29/5/2025, trường Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức Hội thảo công bố Tư vấn chính sách với chủ đề “chuyển đổi số trong doanh nghiệp tư nhân - Hướng tới tăng trưởng hai con số tại Việt Nam”.

Trong bối cảnh toàn cầu đang bước vào giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ, Việt Nam đứng trước những cơ hội chưa từng có để bứt phá, nhưng đồng thời cũng đối diện với những thách thức sâu rộng và phức tạp. Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư không chỉ là sự thay đổi về công nghệ, mà còn đang tái cấu trúc nền sản xuất, mô hình kinh doanh và quản trị quốc gia.

Toàn cảnh hội thảo

PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê - Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết, hiện nay, khu vực kinh tế tư nhân của Việt Nam có khoảng hơn 940.000 doanh nghiệp và trên 5 triệu hộ kinh doanh cá thể đang hoạt động, đóng góp gần 50% GDP, chiếm hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước, và sử dụng tới 82% lực lượng lao động toàn quốc.

Tuy vậy, khu vực này vẫn đang phải đối mặt với nhiều điểm nghẽn phát triển, bao gồm: thiếu vốn, hạn chế về nhân lực công nghệ, hạ tầng chưa đồng bộ, thể chế thiếu linh hoạt, và đặc biệt là sự chênh lệch đáng kể trong nhận thức và mức độ sẵn sàng chuyển đổi số giữa các loại hình doanh nghiệp.

“Những điểm nghẽn này thể hiện rõ nét trong thực tiễn hoạt động của phần lớn doanh nghiệp tư nhân - đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) - với những biểu hiện cụ thể như thiếu chiến lược chuyển đổi số rõ ràng và phù hợp với đặc thù doanh nghiệp; hạn chế về năng lực tài chính, công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao; thiếu hụt nền tảng dữ liệu, hệ thống dùng chung và hạ tầng kết nối số; hành lang pháp lý và chính sách hỗ trợ vẫn còn phân tán, thiếu tính liên kết và hiệu lực thực thi,” ông Lê nhấn mạnh.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị ra đời như một bước ngoặt mang tính lịch sử, thổi luồng sinh khí mới vào khu vực tư nhân. Lần đầu tiên, kinh tế tư nhân được xác lập là “một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc dân”. Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị thực sự mang lại những điểm mới mang tính bước ngoặt dành cho khu vực kinh tế tư nhân.  

Lần đầu tiên, khu vực kinh tế tư nhân được mở rộng không gian kinh doanh; lần đầu tiên, cải cách pháp lý để bảo vệ doanh nghiệp: làm rõ ranh giới giữa vi phạm hành chính và hình sự, giữa trách nhiệm cá nhân và pháp nhân; lần đầu tiên, khơi thông dòng vốn phục vụ doanh nghiệp tư nhân, dành quỹ đất riêng cho doanh nghiệp tư nhân; lần đầu tiên, đẩy mạnh việc chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp chính thức, góp phần gia tăng quy mô và chất lượng đóng góp vào nền kinh tế; và ưu đãi mạnh mẽ cho đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, được khấu trừ thuế tới 200%. 

“Như vậy, có thể thấy rằng doanh nghiệp tư nhân, muốn phát triển, trở thành động lực quan trọng nhất của nền kinh tế Việt Nam, cần có các bước phát triển đột phá, không thể tách rời với khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Chuyển đổi số không chỉ là công cụ, mà là một chiến lược phát triển của doanh nghiệp tư nhân; và tăng trưởng hai con số không phải là giấc mơ, mà là mục tiêu khả thi nếu có sự đồng hành của tri thức, chính sách và công nghệ,” Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Kinh tế khẳng định.

“Chuyển đổi số - nếu chỉ là câu chuyện về phần mềm hay nền tảng công nghệ - thì sẽ rất dễ thất bại. Nhưng nếu đó là một tư duy phát triển, một nền tảng đổi mới sáng tạo, và đặc biệt - là chính sách đồng hành cùng doanh nghiệp - thì đó chính là con đường giúp chúng ta vượt lên trong cạnh tranh toàn cầu,” ông Lê nhấn mạnh. “Nếu được hoạch định đúng đắn, chuyển đổi số sẽ đóng vai trò như một “hệ điều hành mới” cho tăng trưởng, sáng tạo và hội nhập”.

PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê Chủ tịch Hội đồng - Bí thư Đảng ủy Trường Đại học Kinh tế - ĐHQGHN phát biểu tại Hội thảo

Ông cũng chia sẻ những kinh nghiệm của nhiều quốc gia trên thế giới. Ở Nhật Bản, các biện pháp hỗ trợ tập trung vào việc giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ áp dụng các công nghệ, triển khai các quy trình tiết kiệm năng lượng và tích hợp các giải pháp kỹ thuật số. Điều này có thể bao gồm trợ cấp lắp đặt tấm pin mặt trời, tài trợ để giới thiệu các hệ thống kiểm soát chất lượng do AI điều khiển hoặc các chương trình tư vấn để số hóa quản lý chuỗi cung ứng.

Trung Quốc tung ra Chiến lược Made in China 2025 thực hiện từ năm 2015 ưu tiên phát triển 7 “ông vua nội địa” về công nghệ thông tin và viễn thông thế hệ mới với sự phân vai, phân nhiệm cụ thể. Alibaba về thương mại điện tử, tài chính, điện tử và thanh toán điện tử. Tencent về trò chơi điện tử, thương mại điện tử, tài chính. Baidu về công cụ tìm kiếm trực tuyến, công nghệ viễn thông và các trò chơi trực tuyến…

Israel - quốc gia khởi nghiệp với Chính sách khuyến khích khởi nghiệp gắn với chuyển đổi số, Chính phủ tài trợ hơn 500 triệu USD/năm để hỗ trợ các startup, giúp Israel duy trì vị trí hàng đầu về công nghệ. Đồng thời, đẩy mạnh liên kết giữa quân đội và doanh nghiệp: Lực lượng IDF đào tạo nhân lực AI và an ninh mạng, từ đó sản sinh ra các công ty hàng đầu như Check Point (công ty an ninh mạng), Mobileye (AI cho xe tự lái).

Singapore triển khai song hành hỗ trợ tài chính và chuyển đổi số. Chính sách hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Singapore được đánh giá là chính sách mang lại hiệu quả nhất, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển. Chính phủ đã đưa ra một số sáng kiến để khuyến khích các doanh nghiệp vừa và nhỏ áp dụng các giải pháp số. Các sáng kiến này cung cấp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ quyền truy cập vào nhiều công cụ và tài nguyên số, cho phép họ cải thiện hiệu quả hoạt động và cung cấp dịch vụ tốt hơn cho khách hàng của mình.

Tại Việt Nam, TS. Phan Chí Anh, trường Đại học Kinh tế cho biết, các doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị có mức độ chuyển đổi số cao hơn so với doanh nghiệp không tham gia chuỗi giá trị khoảng 30%.

Phân tích thống kê cho thấy mức độ chuyển đổi số có mối quan hệ tích cực lần lượt với các kết quả hoạt động về giảm chi phí sản xuất kinh doanh, rút ngắn giao hàng, giảm tồn kho. Doanh nghiệp có mức độ chuyển đổi số cao hơn có mức độ chi phí sản xuất kinh doanh thấp hơn, thời gian giao hàng ngắn hơn, tồn kho thấp hơn.

TS. Hoàng Xuân Vinh, trường Đại học Kinh tế nêu lên một số vấn đề trong quản lý nhà nước, gồm việc xây dựng Luật về xây dựng, quản lý và ứng dụng dữ liệu; Xây dựng hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và hành lang pháp lý liên quan đến AI; Xây dựng hạ tầng dữ liệu và tính toán cho nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI; Phát triển hệ sinh thái AI; Thúc đẩy ứng dụng AI; Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực AI.

Qua những bài học kinh nghiệm từ các nước phát triển, giải pháp đề ra là nâng cao nhận thức và thay đổi tư duy về chuyển đổi số; hỗ trợ tài chính và khuyến khích đầu tư vào công nghệ; đào tạo kỹ năng số và nâng cao năng lực cho SMEs; phát triển nền tảng và công cụ số hóa dễ tiếp cận; thử nghiệm và tư vấn thực tiễn.

Ngoài ra, phiên thảo luận chuyên sâu của hội thảo xoay quanh năm chủ đề chính: Tổng quan về doanh nghiệp tư nhân và thực trạng chuyển đổi số trong doanh nghiệp tư nhân; các chính sách của Nhà nước liên quan đến chuyển đổi số trong doanh nghiệp tư nhân; các vấn đề đặt ra đối với doanh nghiệp và chính sách của Nhà nước. Kinh nghiệm của các doanh nghiệp và chính phủ nước ngoài trong việc chuyển đổi số gắn với tăng trưởng. Các điều kiện cần thiết để doanh nghiệp tư nhân và hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân thực hiện chuyển đổi số thành công; giải pháp và mô hình chuyển đổi số trong doanh nghiệp tư nhân. Đóng góp của chuyển đổi số trong doanh nghiệp tư nhân đối với tăng trưởng của khu vực tư nhân; vai trò của khu vực tư nhân trong mục tiêu tăng trưởng hai con số; định lượng sự phát triển của khu vực tư nhân trong bối cảnh tăng trưởng hai con số. Giải pháp từ phía Chính phủ: Làm thế nào để doanh nghiệp tư nhân có thể tăng trưởng gắn với chuyển đổi số, hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số.