Đây là những doanh nghiệp có tiềm năng và hiệu quả kinh doanh tốt nhờ tăng cường áp dụng và đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, cách tân.

Chương trình nhằm nâng cao nhận thức và tôn vinh tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo, cách tân trong phát triển đất nước và doanh nghiệp.

Danh sách VIE10 ngành Vật liệu xây dựng và phương pháp nghiên cứu được đăng tải trên Cổng thông tin của Chương trình https://vie10.vn

Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả năm 2025 ngành Vật liệu xây dựng (https://vie10.vn)

Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả năm 2025 ngành Vật liệu xây dựng (https://vie10.vn)

Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả năm 2025 ngành Vật liệu xây dựng (https://vie10.vn)

“Xanh hay là lỗi thời”: Vì sao ngành Vật liệu xây dựng buộc phải đổi mới?

Ngành Vật liệu xây dựng (VLXD) Việt Nam đóng góp khoảng 6–7% GDP vào cuối năm 2023. Trải qua giai đoạn phát triển mạnh, Việt Nam đã chuyển từ phụ thuộc nhập khẩu các vật liệu chính như clinker, gạch ốp lát, sứ vệ sinh, kính xây dựng trước năm 2010 sang chủ động sản xuất đáp ứng nhu cầu trong nước và thậm chí xuất khẩu. Năng lực sản xuất nhiều loại VLXD tăng hàng chục đến hàng trăm lần trong 40 năm qua – ví dụ kính xây dựng đạt sản lượng 331 triệu m2 năm (2023), gấp 57 lần so với năm 1994, đưa Việt Nam thành một trong những nước sản xuất kính hàng đầu Đông Nam Á. Tuy nhiên, bước sang giai đoạn 2023 - 2025, ngành VLXD đang đối mặt với nhiều thách thức lớn đòi hỏi đổi mới sáng tạo (ĐMST) mạnh mẽ để duy trì đà phát triển bền vững.

Trước hết, tăng trưởng xanh và yêu cầu phát triển bền vững tạo sức ép lớn lên ngành VLXD. Việt Nam cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 tại COP26, đồng thời ban hành Chiến lược tăng trưởng xanh và Kế hoạch hành động ứng phó biến đổi khí hậu trong xây dựng giai đoạn 2022–2030.

Thứ hai, đô thị hóa và sự phát triển hạ tầng nhanh chóng làm tăng mạnh nhu cầu VLXD, đồng thời đòi hỏi vật liệu chất lượng cao, tính năng mới. Nhu cầu người tiêu dùng cũng thay đổi, ưu tiên vật liệu thông minh, thẩm mỹ và thân thiện môi trường, thúc đẩy doanh nghiệp VLXD phải không ngừng sáng tạo.

Yếu tố hiệu quả kinh tế và cạnh tranh thị trường đòi hỏi ngành VLXD đổi mới để tối ưu chi phí và nâng cao năng lực. Cung vượt cầu buộc doanh nghiệp VLXD phải đổi mới sáng tạo để nâng cao chất lượng, giảm chi phí và tìm hướng đi mới nhằm tồn tại và cạnh tranh.

Cuộc cách mạng vật liệu: Đổi mới từ xi măng đến kính thông minh

Ngành VLXD bao gồm nhiều nhóm sản phẩm đa dạng. Dựa trên tính chất và công dụng, có thể phân chia thành: (1) Vật liệu xây (2) Vật liệu hoàn thiện và (3) Vật liệu “xanh” và tái chế. Mỗi nhóm đang chứng kiến những xu hướng ĐMST đặc thù, từ cải tiến công nghệ sản xuất đến phát triển sản phẩm mới.

Vật liệu xây: Xi măng, bê tông và gạch xây

Xi măng và bê tông đang là trọng tâm của các nỗ lực ĐMST do có cường độ phát thải cao và sản lượng lớn. Xu hướng nổi bật nhất là phát triển xi măng “xanh” ít clinker, tức giảm tỷ lệ clinker trong xi măng bằng cách thay thế bằng các phụ gia khoáng. Bê tông cũng đang đổi mới mạnh mẽ cả về vật liệu lẫn công nghệ thi công. Xu hướng bê tông hiệu năng siêu cao (UHPC) và bê tông cường độ cao phục vụ các kết cấu đòi hỏi độ bền lớn ngày càng phổ biến. Gạch xây và vật liệu xây không nung cũng là một lĩnh vực đổi mới trọng tâm khác. Ngoài ra, còn xuất hiện “gạch tự làm mát”. Đây chính là những minh chứng cho ĐMST trong nhóm vật liệu xây, hướng tới kết cấu bền vững, thi công hiệu quả và thân thiện môi trường.

Vật liệu hoàn thiện: Kính, sơn và vật liệu bề mặt

Nhóm vật liệu hoàn thiện cũng chứng kiến làn sóng ĐMST để đáp ứng yêu cầu công trình hiện đại về thẩm mỹ, công năng và hiệu quả năng lượng. Nổi bật trong nhóm này là vật liệu kính xây dựng và vật liệu sơn phủ. Xu hướng chủ đạo là phát triển các loại kính tiết kiệm năng lượng nhằm cải thiện hiệu suất nhiệt cho công trình. Các doanh nghiệp trong nước như Viglacera đã đầu tư công nghệ phủ màng kim loại, tạo ra kính Low-E và kính Solar Control có tính năng kiểm soát bức xạ mặt trời vượt trội.

Vật liệu xanh và vật liệu tái chế

Bên cạnh các nhóm truyền thống, vật liệu “xanh” và tái chế nổi lên như một phân nhóm quan trọng, phản ánh rõ nét tinh thần ĐMST trong thời đại kinh tế tuần hoàn. Đây là các vật liệu được thiết kế nhằm giảm tác động môi trường, tận dụng phế thải hoặc có thể tái sử dụng, tái chế sau vòng đời công trình. Cuối cùng là vật liệu thông minh góp phần xanh hóa công trình. Đây là các vật liệu có thể thay đổi tính chất theo môi trường hoặc được tích hợp công nghệ.

Tương lai xanh của ngành Vật liệu xây dựng: Định hình từ sáng tạo hôm nay

Giai đoạn 2023–2025 được coi là bản lề quan trọng để ngành VLXD Việt Nam tái cơ cấu theo hướng đổi mới sáng tạo, chuẩn bị cho chu kỳ phát triển xanh và hiệu quả hơn. Trong thời gian tới, các xu hướng ĐMST sẽ tiếp tục tăng tốc dưới tác động của cả chính sách trong nước và các cam kết quốc tế, cũng như nhu cầu thị trường ngày càng khắt khe. Theo khảo sát và nghiên cứu của Viet Research từ các doanh nghiệp trong Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả năm 2025 – Ngành Vật liệu xây dựng, có 03 xu hướng chính trong việc thực hiện đổi mới sáng tạo.

Nguồn: Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả năm 2025ngành Vật liệu xây dựng (https://vie10.vn)

Về chính sách hỗ trợ của Nhà nước, Chính phủ Việt Nam đang triển khai nhiều biện pháp mạnh mẽ thúc đẩy ĐMST ngành VLXD. Bộ Xây dựng cũng ban hành Kế hoạch hành động ứng phó biến đổi khí hậu 2022 - 2030, đề ra mục tiêu cắt giảm phát thải trong sản xuất VLXD.

Về tác động từ các hiệp định và cam kết quốc tế, nổi lên là yêu cầu giảm phát thải nhà kính xuyên biên giới. Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu là ví dụ điển hình. Các hiệp định quốc tế về khí hậu và phát triển bền vững sẽ dần định hình “luật chơi” mới, trong đó ai đổi mới nhanh sẽ có lợi thế.

Xu hướng ĐMST còn gắn liền với cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Nhiều doanh nghiệp VLXD Việt Nam đã và đang chuyển đổi số trong quản trị sản xuất và chuỗi cung ứng. Các nhà máy triển khai hệ thống điều khiển tập trung, ứng dụng AI và IoT để giám sát và tối ưu vận hành lò nung, giảm tiêu hao nhiên liệu. Việc ứng dụng dữ liệu lớn (Big Data) cho phép doanh nghiệp dự báo nhu cầu thị trường chính xác hơn, tối ưu tồn kho và logistics, từ đó giảm chi phí và lãng phí. ĐMST không chỉ ở sản phẩm mà còn ở quy trình và mô hình kinh doanh – nhiều doanh nghiệp VLXD bắt đầu cung cấp dịch vụ trọn gói (thiết kế-vật liệu-thi công), hoặc phát triển nền tảng trực tuyến kết nối với khách hàng, kiến trúc sư để đưa sản phẩm mới vào dự án nhanh hơn. Tất cả những đổi mới này giúp doanh nghiệp thích ứng linh hoạt với biến động thị trường và nhu cầu khách hàng.

Nhìn về dài hạn, ĐMST sẽ tiếp tục là động lực cốt lõi của ngành VLXD Việt Nam. Trong thập niên tới, có thể kỳ vọng sự xuất hiện của những vật liệu đột phá: xi măng không phát thải, bê tông hấp thụ carbon, vật liệu xây dựng in 3D, hay các loại nano-vật liệu siêu nhẹ, siêu bền. Đồng thời, mô hình sản xuất và tiêu thụ bền vững sẽ trở thành chuẩn mực - các khu công nghiệp vật liệu xây dựng kiểu mới có thể hình thành, nơi chất thải của nhà máy này là đầu vào của nhà máy kia.

Đổi mới sáng tạo không chỉ giúp giảm phát thải, tiết kiệm tài nguyên, mà còn tạo ra những vật liệu ưu việt, góp phần dựng xây những công trình chất lượng, xanh và bền vững cho tương lai.

Lễ Công bố và Vinh danh các doanh nghiệp trong Danh sách Top 10 Doanh nghiệp Đổi mới sáng tạo và Kinh doanh hiệu quả năm 2025 - Ngành Vật liệu xây dựng sẽ được tổ chức trong khuôn khổ Diễn đàn Innovation and ESG Summit 2025: Đổi mới sáng tạo - Kiến tạo tương lai bền vững tại Khách sạn Pullman, Hà Nội vào ngày 27 tháng 6 năm 2025 và được đăng tải tại cổng thông tin của Chương trình https://vie10.vn/ và trên các kênh truyền thông đại chúng.