Lo xuất khẩu chững lại

Biểu hiện chững lại về đơn hàng xuất khẩu đang xuất hiện ở một số ngành hàng lớn, trong đó có dệt may.

Tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 3 vừa được tổ chức, ông Trần Như Tùng, Phó chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) cho biết, xuất khẩu ngành này đang có dấu hiệu chậm lại.

Nguyên nhân là do khách hàng Mỹ đã đặt hàng và yêu cầu giao sớm sau khi Tổng thống Trump công bố thuế đối ứng hồi tháng 4. Điều này khiến tồn kho tại thị trường Mỹ tăng cao, kéo theo nhu cầu giảm tốc. Dự báo quý III và IV sẽ đối mặt với xu hướng chững lại rõ rệt.

Lũy kế 8 tháng năm 2025, toàn ngành dệt may vẫn giữ được mức tăng trưởng 7% so với cùng kỳ năm 2024, đạt gần 31 tỷ USD. Trong đó, dệt sợi đạt 4,45 tỷ USD (giảm 0,6%), hàng may mặc đạt 26,4 tỷ USD (tăng 8,3%). Hầu hết các thị trường xuất khẩu chủ lực đều ghi nhận mức tăng khả quan: Mỹ tăng 12%, EU tăng 12,3%, Nhật Bản tăng 7,8%, Trung Quốc tăng 3,7%, ASEAN tăng 3,7%. Tuy nhiên, diễn biến quý IV vẫn còn là ẩn số.

Dù chưa có thống kê đầy đủ về xuất khẩu 9 tháng, nhưng số liệu sơ bộ nửa đầu tháng 9/2025 do Cục Hải quan công bố cho thấy sự sụt giảm đáng kể ở nhiều nhóm hàng chủ lực.

Cụ thể, tổng trị giá xuất khẩu 15 ngày đầu tháng 9 đạt 19,2 tỷ USD, giảm 17,7% so với kỳ 2 tháng 8 (tương ứng giảm gần 4,12 tỷ USD). Trong đó: điện thoại và linh kiện giảm 886 triệu USD, máy vi tính và sản phẩm điện tử giảm 691 triệu USD, dệt may giảm 510 triệu USD, giày dép các loại giảm 272 triệu USD…

Thuế quan đang trở thành yếu tố tác động trực tiếp đến xuất khẩu, là thách thức mà nhiều doanh nghiệp phải đối mặt.

Theo ông Phạm Văn Tân, Phó tổng giám đốc Vinatex, chính sách thuế quan mới của Mỹ khiến giá bán lẻ hàng tiêu dùng tăng, đưa mặt bằng giá quần áo lên mức mới, từ đó kéo giảm nhu cầu sản xuất hàng dệt may.

Đối với ngành gỗ nội thất, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thông báo áp thuế tới 50% với tủ bếp, tủ phòng tắm và một số sản phẩm nội thất, có hiệu lực từ ngày 1/10. Ông Phùng Quốc Mẫn, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (Hawa) nhận định, đây sẽ là thách thức lớn, bởi Mỹ là thị trường xuất khẩu chính của ngành.

Trong 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt 11,1 tỷ USD, tăng 6,5% so với cùng kỳ năm 2024. Tuy nhiên, ngành vẫn đối diện nhiều rào cản như: thuế quan, cuộc điều tra Mục 232 của Bộ Thương mại Mỹ đối với gỗ dán, cùng quy định chống phá rừng khắt khe của châu Âu. Những yếu tố này khiến kết quả xuất khẩu chưa đạt kỳ vọng, dù con số thống kê vẫn tăng trưởng.

Hơn nữa, tăng trưởng 6,5% trong 8 tháng qua chủ yếu đến từ các thị trường Mỹ, EU, Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc. Điều này làm gia tăng rủi ro khi có biến động, đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu đối với ngành gỗ.

Dồn lực về đích

Quý cuối năm thường là thời điểm các ngành hàng lớn, đặc biệt là dệt may, ghi nhận nhiều đơn hàng giá trị phục vụ tiêu dùng mùa lễ hội. Tuy nhiên, không chỉ hướng đến kết quả của năm nay, các doanh nghiệp đều xây dựng chiến lược nhằm duy trì tăng trưởng dài hạn.

Tổng công ty cổ phần Phong Phú đánh giá Mỹ vẫn là thị trường nhiều tiềm năng, do đó tiếp tục đặt trọng tâm phát triển tại đây. Ông Phạm Phú Chung, Phó tổng giám đốc công ty cho biết, doanh nghiệp đã có kế hoạch xúc tiến thị trường Mỹ, bởi sức tiêu dùng lớn và dư địa tăng trưởng còn nhiều. Riêng 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu dệt may sang Mỹ đạt 12,07 tỷ USD, tăng 11,8% so với cùng kỳ.

Trước tác động của chính sách thuế quan mới, đang xuất hiện xu hướng đơn hàng nhỏ, ngắn hạn, khách hàng đặt xa hơn và yêu cầu đàm phán giá. Để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng, các doanh nghiệp xuất khẩu cho biết sẽ tập trung giữ vững lực lượng lao động, nâng cao quản trị sản xuất - kinh doanh, theo dõi sát diễn biến chính sách thuế quan, đồng thời tuân thủ nghiêm ngặt quy định về xuất xứ hàng hóa.

Theo bà Nguyễn Cẩm Trang, Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), xuất khẩu 9 tháng đầu năm vẫn duy trì tích cực, với mức tăng trên 15%. Nếu không xuất hiện cú sốc lớn từ thị trường, mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu cả năm 2025 ở mức 12% nhiều khả năng đạt được.

Dự báo này có cơ sở, khi tính đến ngày 15/9, tổng trị giá xuất khẩu của Việt Nam đạt 325,26 tỷ USD, tăng 15,8% (tương ứng 44,41 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2024. Một số nhóm hàng ghi nhận mức tăng mạnh: máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 22,43 tỷ USD (tương ứng 45,5%); máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng tăng 4,83 tỷ USD (13,8%); cà phê tăng 2,57 tỷ USD (61,8%).

Với ngành điện tử, dù chính sách thuế quan mới có thể khiến khách hàng cân nhắc kỹ hơn trước khi đặt đơn hàng, dẫn đến nhu cầu không còn dồi dào như những tháng đầu năm, nhưng mức tăng trưởng trên 40% trong gần 9 tháng qua được kỳ vọng sẽ bù đắp cho sự biến động trong quý IV.

Để thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu bền vững, bà Trang cho biết, Bộ Công thương vẫn đang chủ trì các đàm phán kỹ thuật với Mỹ, đặc biệt liên quan đến vấn đề trung chuyển. Đồng thời, Bộ cũng hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng tiếp cận khách hàng mới tại các thị trường có hiệp định Thương mại tự do (FTA), cũng như tăng cường cơ hội hợp tác với các đối tác ở Canada, Mexico, Trung Đông…