Doanh nghiệp mong muốn Nhà nước có cơ chế tốt để mở rộng đầu tư sản xuất (Ảnh: Đức Thanh)

Doanh nghiệp muốn nói thẳng

Quyết định xuất hiện sau 4 năm “không phát biểu gì” với ông Nguyễn Khánh Tùng, Giám đốc Công ty TNHH KC Hà Tĩnh, thực sự không dễ dàng. Câu hỏi từ một vị lãnh đạo địa phương rằng “doanh nghiệp đóng góp thế nào mà phát biểu như thế” vẫn ám ảnh ông mỗi khi nhận được đề nghị có ý kiến gì về những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp. Thậm chí, ông kể, sau lần nói thẳng đó, doanh nghiệp còn bị “soi”.

Tại phiên thảo luận vòng địa phương của Diễn đàn Kinh tế Việt Nam (VPSF) 2025, ông Tùng đã gửi đến nhiều ý kiến. Có những ý kiến trực diện vào các khúc mắc trong thực thi quy định pháp luật, như quy định về điều kiện kinh doanh lĩnh vực hóa chất, chi phí tuân thủ quá cao, đến các quy định về hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự…

“Tôi đã đọc Nghị quyết 68-NQ/TW, hiểu rằng, lãnh đạo đất nước đã thấy những khó khăn của doanh nghiệp, thấy cả hệ thống chính trị muốn thay đổi. Chúng tôi muốn góp thêm tiếng nói để các cơ quan thấy rõ doanh nghiệp đang cần môi trường kinh doanh minh bạch, rõ ràng”, ông Tùng bày tỏ quan điểm.

Nhiều doanh nghiệp cũng chia sẻ mong muốn này. Trong 3 phiên thảo luận của VPSF 2025, gồm vùng Tây Nam Bộ, miền núi Đông Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, hơn 50 nhóm ý kiến về những vướng mắc, kiến nghị và giải pháp đã được tổng hợp. Trong số này, những thách thức thường thấy của doanh nghiệp vẫn hiện diện, như khó khăn trong tiếp cận vốn, đất đai, nhân lực chất lượng cao, thị trường, đầu tư công nghệ…

Tuy nhiên, các doanh nghiệp đang quan tâm đến nhiều vấn đề lớn hơn. Một số doanh nghiệp trong ngành chế biến nông sản và logistics ở khu vực miền núi Đông Bắc Bộ và Tây Nam Bộ cho biết, họ đã lên phương án đầu tư kho hàng hoặc trạm trung chuyển liên vùng, nhưng không được hỗ trợ quy hoạch tích hợp, dẫn đến việc phải điều chỉnh phương án đầu tư nhiều lần, kéo dài thời gian thực hiện và phát sinh chi phí không cần thiết.

Một số doanh nghiệp tư nhân ở vùng Tây Nam Bộ - khu vực có thế mạnh về lúa gạo, thủy sản cho biết, họ đang phải “đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng”, do thiếu quy hoạch công nghiệp xanh và chính sách khuyến khích phù hợp.

Cảng hàng không quốc tế Cần Thơ vẫn chủ yếu bay nội địa, trong khi hệ thống logistics và đường cao tốc kết nối vùng Đồng bằng sông Cửu Long còn kém phát triển. Các chi phí vận chuyển cao, thời gian giao hàng kéo dài khiến doanh nghiệp nội địa gặp bất lợi ngay cả trên thị trường trong nước…

Nguồn: Báo cáo Niềm tin kinh doanh 2025 của Ban IV

Kết nối không gian phát triển

Bản đồ phát triển doanh nghiệp của 34 tỉnh, thành phố có lẽ là điều mà giới kinh doanh đang rất muốn gửi tới lãnh đạo các địa phương.

Bên cạnh TP.HCM và Hà Nội vẫn giữ vững vị thế đầu tàu khi có gần một nửa số doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam (trong bảng xếp hạng VNR500), nhiều điểm hội tụ mới của doanh nghiệp đang xuất hiện. Có thể kể tới Đồng Nai, Hải Phòng, Hưng Yên, Tây Ninh. Ở các tỉnh Tây Nam Bộ như Đồng Tháp, Vĩnh Long, Cần Thơ, hay khu vực Tây Nguyên như Gia Lai cũng đã xuất hiện lực lượng doanh nghiệp lớn.

Đặc biệt, sự phân bổ của các doanh nghiệp đang cho thấy làn sóng tích tụ công nghiệp đang mở rộng ra khỏi đô thị trung tâm, hình thành các hành lang sản xuất mới từ Bắc vào Nam; sức bật từ các ngành nông nghiệp chế biến, thủy sản và năng lượng tái tạo ở khu vực Tây Nam Bộ, Tây Nguyên... cũng như sự xuất hiện của những địa phương có quy mô vừa nhưng hiệu suất sinh lời đáng nể, nhờ khả năng kiểm soát chi phí tốt, định vị thị trường hiệu quả và thu hút doanh nghiệp công nghiệp chế biến có năng lực tài chính mạnh.

Đặc biệt, nhiều tỉnh, thành phố đang thu hút được các doanh nghiệp trẻ về tuổi đời, nhưng có tốc độ mở rộng nhanh về quy mô, như Phú Thọ, Bắc Ninh, Gia Lai, Khánh Hòa, Cần Thơ. Nhóm các tỉnh Đồng Tháp, Quảng Ngãi, Đắk Lắk, An Giang, Lâm Đồng cũng góp mặt nhiều doanh nghiệp có tốc độ tăng trưởng mạnh, thể hiện khả năng chuyển hóa từ vùng sản xuất truyền thống sang vùng tăng trưởng đổi mới...

Vấn đề là, các xu hướng này đang được thiết lập một phần nhờ sự sáp nhập các địa phương, nên tốc độ và tính bền vững đang phụ thuộc rất lớn vào chất lượng điều hành của chính quyền cấp tỉnh. Nhiều doanh nghiệp kỳ vọng, cùng với việc sắp xếp địa giới hành chính và thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, các mục tiêu tăng trưởng rất cao đang được giao cho các địa phương trong năm nay và những năm tiếp theo sẽ tạo nên thay đổi lớn trong tư duy phát triển, cách thức điều hành của các tỉnh.

Ông Phan Văn Chiều, Tổng thư ký Hội Doanh nhân trẻ Hà Tĩnh, Giám đốc Công ty Luật TNHH Hà Châu, nhắc đến một cơ chế điều phối phát triển vùng Bắc Trung Bộ đủ mạnh mẽ, có thẩm quyền rõ ràng, ngân sách phù hợp và đội ngũ chuyên trách để điều phối các hoạt động quy hoạch, đầu tư hạ tầng và phát triển kinh tế - xã hội giữa các tỉnh. Điều này sẽ hóa giải sự chồng chéo, lãng phí nguồn lực, cũng như những khó khăn trong phát triển hạ tầng và thu hút đầu tư của vùng. Điều đáng nói, sự phối hợp chặt chẽ theo hướng liên kết sẽ mở ra không gian phát triển cho doanh nghiệp, thúc đẩy các doanh nghiệp tham gia vào các chương trình, kế hoạch phát triển của địa phương, các ngành, lĩnh vực một cách chủ động.

Để làm được điều này, việc đầu tiên, theo ông Chiều, là các địa phương trong vùng cần tăng cường chia sẻ dữ liệu, thông tin quy hoạch và chủ động phối hợp trong việc phát triển hệ thống logistics liên vùng. Đương nhiên, không gian cũng như cơ hội phát triển mà doanh nghiệp nhìn nhận sẽ không chỉ là các tỉnh trong vùng…

Để dòng vốn đầu tư của doanh nghiệp trở lại

Số doanh nghiệp đăng ký mới tăng cao hơn số doanh nghiệp rút lui sau 7 tháng đầu năm 2025 là thông tin tích cực. Tuy vậy, Báo cáo Niềm tin kinh doanh năm 2025 của Ban Nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) vừa gửi Thủ tướng Chính phủ cho thấy, con số này có thể tăng mạnh hơn, bền vững hơn.

Báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ do ông Trương Gia Bình, Trưởng ban IV ký đã nêu rõ: “Trong bối cảnh kinh tế vẫn còn khó khăn, các áp lực bên ngoài ngày càng lớn và khó đoán, tinh thần của các nghị quyết đã tạo ra điểm tựa và những gam màu sáng cho niềm tin của doanh nghiệp, doanh nhân.

Tuy nhiên, những đề nghị như chính quyền địa phương các cấp cần đồng hành, trợ lực, vun đắp, nâng đỡ niềm tin của doanh nghiệp; tránh tình trạng ‘trên nóng dưới lạnh’, ‘trên rải thảm, dưới rải đinh’, hay cần quán triệt tinh thần ‘nghĩ sâu, làm lớn’, ‘tất cả vì người dân, doanh nghiệp’ của Thủ tướng và Chính phủ để thúc đẩy cải cách thực chất, biến thể chế thành ưu thế cạnh tranh”… vẫn được nhắc đến.

Đặc biệt, khảo sát cũng đang cho thấy khu vực kinh tế tư nhân trong nước đang “hụt hơi” hơn so với các khu vực kinh tế khác trong quá trình phục hồi, tính từ sau đại dịch Covid-19.

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, quan tâm đến khu vực này, giải quyết ngay các kiến nghị của doanh nghiệp chính là giải pháp thiết thực nhất để đưa nhanh dòng vốn đầu tư của doanh nghiệp trở lại.

“Khi doanh nghiệp tăng tích lũy, có cơ hội để tái đầu tư, doanh nghiệp sẽ tìm cách huy động vốn, tìm kiếm nhà đầu tư. Đó là quy luật của thị trường”, ông Cung nhấn mạnh.

Như vậy, chính sách để kích hoạt năng lượng và năng lực từ doanh nghiệp chính là môi trường kinh doanh thuận lợi, giảm chi phí.

Chia sẻ về điều này, ông Nguyễn Khánh Tùng thẳng thắn kiến nghị, các cơ quan quản lý nhà nước chỉ cần đặt mục tiêu xây dựng cơ chế để doanh nghiệp hoạt động trơn tru.