Theo AP, hạt cà phê Excelsa đang trở thành niềm hy vọng mới của người dân Nam Sudan nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung, trong bối cảnh ngành cà phê toàn cầu chịu tác động mạnh mẽ bởi biến đổi khí hậu.

Các chuyên gia ước tính rằng quốc gia trồng cà phê hàng đầu thế giới, Brazil, có thể giảm sản lượng cà phê khoảng 12% trong năm 2025, do tình trạng hạn hán gây ra. Nhìn trên bình diện chung, không chỉ Brazil, nhiều quốc gia trồng cà phê cũng phải đối mặt tình trạng thời tiết khô hạn, khiến sản lượng suy giảm. Đây cũng là nguyên nhân đẩy giá cà phê thế giới tăng vọt lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ, và ngành công nghiệp cà phê đang phải vật lộn để tìm giải pháp.

Hạt cà phê Excelsa, có thể là một giải pháp vô cùng khả thi.

Cà phê Excelsa được xem là giải pháp khả thi chống lại biến đổi khí hậu.

Có nguồn gốc từ Nam Sudan và một số quốc gia châu Phi như Congo, Cộng hòa Trung Phi, Uganda, cây cà phê Excelsa sở hữu bộ rễ ăn sâu vào đất, lá dày và thân cây to cao. Nhờ đó, cây phát triển mạnh trong điều kiện khắc nghiệt như hạn hán và nắng nóng. Cây cũng có khả năng chống lại nhiều loại sâu bệnh phổ biến trên cà phê.

Về hương vị, cà phê Excelsa có vị ngọt, với hương của sô cô la, pha lẫn trái cây sẫm màu và hạt phỉ. Một số người miêu ta hương vị này tương tự với vị của cà phê Arabica, nhưng ít đắng hơn và nhạt hơn một chút.

“Cà phê Excelsa chưa được biết đến rộng rãi, và chúng tôi cảm thấy chúng tôi là người tiên phong trên hành trình khám phá cà phê Excelsa. Chúng tôi đang nỗ lực học hỏi mỗi ngày", Ian Paterson, giám đốc điều hành Equatoria Teak - Công ty chuyên về nông lâm nghiệp bền vững đang hoạt động tại Nam Sudan, cho biết.

Equatoria Teak đã trồng thử nghiệm cây cà phê Excelsa trong nhiều năm. Ba năm trước, công ty cung cấp cây giống và đào tạo cho khoảng 1.500 nông dân Nam Sudan kỹ thuật trồng cà phê. Sau này, người nông dân sẽ bán lại cà phê, để công ty dùng làm nguyên liệu chế biến và xuất khẩu.

Equatoria Teak cho biết kết quả ban đầu rất khả quan, khi khả năng chịu nhiệt của cà phê Excelsa tốt hơn nhiều so với các giống cà phê khác. Nhiều cây cà phê Excelsa do công ty trồng tại Nam Sudan bắt đầu cho thu hoạch vụ đầu tiên trong năm nay. Vì vậy, phía Equatoria Teak kỳ vọng sẽ xuất khẩu lô đầu tiên, khoảng 7 tấn cà phê Excelsa, cho các cửa hàng đặc sản ở châu Âu.

Ngoài Nam Sudan, cà phê Excelsa cũng được trồng ở một số quốc gia như Ấn Độ, Indonesia và Việt Nam.

Tại Việt Nam, cà phê Excelsa còn có tên gọi là cà phê mít, thường được trồng ở một số tỉnh thành như Nghệ An, Gia Lai, Kon Tum nhưng diện tích vẫn hạn chế. Trong khi đó, tại Tây Nguyên, người dân chủ yếu trồng cà phê Robusta (cà phê vối).

Mặc dù sở hữu nhiều tiềm năng nhưng cây cà phê Excelsa cũng có những nhược điểm riêng. Vì cây có thể đạt chiều cao trên 15m và tán cây rộng từ 6 đến 7m, nên người nông dân cần tỉa cành thường xuyên. Thời gian chín của Excelsa muộn hơn Robusta, ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất và làm tăng chi phí cũng như độ phức tạp trong quy trình trồng trọt, trong khi năng suất lại thấp hơn Robusta.

Hiện tại cà phê Excelsa chiếm chưa tới 1% lượng cà phê giao dịch trên toàn cầu, thấp hơn rất nhiều cà phê Robusta hay Arabica. Tuy nhiên, các chuyên gia tin rằng cà phê Excelsa là giống cây phù hợp để đối phó với biến đổi khí hậu, đồng thời góp phần tạo ra sự đa dạng trong ngành cà phê và mang đến cho người tiêu dùng nhiều lựa chọn cà phê chất lượng cao.