100% các vị đại biểu có mặt bấm nút tán thành.

Sáng 16/6 với 470/470 đại biểu có mặt tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Gồm 2 điều, Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày được thông qua.

Dấu ấn lịch sử

Báo cáo trước khi Quốc hội bấm nút, đại diện Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp (Ủy ban), Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định khẳng định, tất cả các ý kiến góp ý, dù là đa số hay thiểu số, đều được nghiên cứu, xem xét một cách đầy đủ, khách quan, kỹ lưỡng, không vì là ý kiến của thiểu số mà không được xem xét.

Đối với những vấn đề lớn, quan trọng, nổi lên trong quá trình lấy ý kiến Nhân dân hoặc trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý, Ủy ban đều kịp thời báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của cấp có thẩm quyền. Bộ Chính trị, Ban Bí thư họp hàng tuần để nghe báo cáo về tình hình, kết quả lấy ý kiến Nhân dân, cho ý kiến chỉ đạo về công tác tiếp thu ý kiến, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp.

Sau mỗi lần tiếp thu, chỉnh lý, nội dung của dự thảo Nghị quyết ngày càng được hoàn thiện thêm. Ban đầu, Ủy ban đề nghị sửa đổi, bổ sung 8/120 điều, khoản của Hiến pháp năm 2013, nhưng sau khi nghiên cứu những ý kiến góp ý rất xác đáng, hợp tình, hợp lý, lập luận chặt chẽ, thuyết phục của các cơ quan, tổ chức, của Nhân dân, các chuyên gia, nhà khoa học và của đại biểu Quốc hội, Ủy ban đã đề nghị tiếp thu, chỉ sửa đổi, bổ sung 5/120 điều, khoản, giữ lại 3 điều tiếp tục thực hiện theo quy định của Hiến pháp hiện hành, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định báo cáo. 

Các nội dung vẫn giữ như hiện nay là quy định về việc lấy ý kiến Nhân dân khi thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính (khoản 3 Điều 110); quy định về “chính quyền địa phương” và “cấp chính quyền địa phương” (các điều 111, 112 và 114); về quyền chất vấn của đại biểu Hội đồng nhân dân (khoản 2 Điều 115). Đồng thời, Ủy ban cũng tiếp thu, chỉnh lý tại tất cả 5/5 điều, khoản được đề nghị sửa đổi, bổ sung trong Hiến pháp và cả điều khoản thi hành, điều khoản chuyển tiếp trong dự thảo Nghị quyết, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất cả về nội dung và kỹ thuật thể hiện.

Sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội thông qua có 2 điều, trong đó, Điều 1 sửa đổi, bổ sung 5 điều, khoản của Hiến pháp hiện hành (gồm Điều 9, Điều 10, khoản 1 Điều 84, Điều 110 và Điều 111). Điều 2 quy định về hiệu lực thi hành của Nghị quyết, kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện và điều khoản chuyển tiếp.

Sau khi Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) được Quốc hội thông qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành 34 nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã cùng với Nghị quyết số 202/2025/QH15 của Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh sẽ tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ, bảo đảm để tất cả các đơn vị hành chính trên cả nước thực hiện thống nhất mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và các đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp chính thức hoạt động từ ngày 1/7/2025.

Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được Quốc hội thông qua sẽ là dấu ấn lịch sử, có ý nghĩa hết sức quan trọng, khởi đầu cho cuộc cải cách sâu sắc về thể chế, thể hiện tư duy đổi mới có tính cách mạng trong tổ chức hệ thống chính trị và quản trị quốc gia, là cơ sở hiến định cho việc thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng và Nhà nước về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tạo nền tảng để kiến tạo một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, người dân hạnh phúc, yên vui - Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu.

Nghị quyết của Quốc hội nêu rõ, kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước từ ngày 1/7/2025. 

Tên từng loại đơn vị hành chính sẽ do luật định

Tại báo cáo đầy đủ, Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp cho biết, có ý kiến đề nghị quy định cụ thể các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là xã, phường, đặc khu ngay trong Hiến pháp.

Theo Ủy ban thì việc quy định quá cụ thể các loại đơn vị hành chính trong Hiến pháp có thể dẫn đến việc cần sửa đổi, bổ sung quy định này tương đối thường xuyên bởi loại hình tổ chức đơn vị hành chính cụ thể dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là vấn đề còn có sự phát triển. Do đó, trong Hiến pháp chỉ cần khẳng định rõ việc tổ chức đơn vị hành chính theo mô hình địa phương 2 cấp còn tên từng loại đơn vị hành chính sẽ do luật định để đáp ứng yêu cầu phát triển trong từng thời kỳ. Đây cũng là bài học thực tiễn được rút ra trong các lần sửa đổi, bổ sung Hiến pháp trước đây.

Ủy ban cũng hồi âm ý kiến đề nghị làm rõ cơ sở hiến định để Quốc hội quy định đặc điểm của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt, bảo đảm tính minh bạch, tránh tùy nghi trong việc thiết kế cấp chính quyền tại các địa phương.  

Theo đó, tính “đặc biệt” của đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt là ở chỗ đơn vị này có thể không đồng nhất với một loại đơn vị hành chính lãnh thổ thông thường (tỉnh, thành phố, xã, phường, đặc khu) và ngay cả giữa các đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt cũng có sự khác nhau về quy mô, tính chất, cấp quản lý, chế độ, chính sách được áp dụng để phù hợp với các đặc điểm, mục tiêu và các ưu tiên, định hướng phát triển của từng nơi.

Tham khảo kinh nghiệm quốc tế và khu vực cũng cho thấy, có nhiều mô hình các khu, trung tâm, khu vực được các quốc gia thành lập để thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế hoặc các mục tiêu đặc biệt khác. Do đó, Hiến pháp không nên quy định nội dung này theo hướng đóng khung vào những tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể khi chưa có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn. Trên cơ sở tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn và khi hội tụ đủ các yếu tố, điều kiện cần thiết, Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét, quyết định cụ thể về các nội dung này khi quyết định thành lập từng đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. 

Ngoài ra, có ý kiến đề nghị việc sửa đổi, bổ sung các điều tại Chương IX của Hiến pháp cần khẳng định rõ mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, bảo đảm rõ ràng, minh bạch, nhất quán với Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) và phân cấp, phân quyền hợp lý, hiệu quả.

Tán thành ý kiến này, Ủy ban cho hay đã ghi nhận và tiếp thu, thể hiện tại nội dung sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 110 của Hiến pháp theo hướng các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tổ chức thành 2 cấp. Tương ứng với đó, Điều 111 đã quy định chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính; đồng thời tiếp tục kế thừa quy định về cấp chính quyền địa phương để có cơ sở tiếp tục quy định rõ vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương ở từng cấp.

Dưới đây là toàn văn Nghị quyết được Quốc hội thông qua: