Huy động vốn để mua lại trái phiếu vừa phát hành

Đã khá lâu kể từ thời kỳ đại dịch Covid-19 (2020-2022), thị trường chứng khoán Việt Nam mới lại quay trở lại giai đoạn bùng nổ về thanh khoản và điểm số như hiện nay. Chỉ số VN-Index đã vươn lên vùng kỷ lục hơn 1.680 điểm với thanh khoản chưa từng có.

Theo dữ liệu từ Chứng khoán VNDirect, định giá P/E (tỷ lệ giá trên thu nhập) của thị trường đang ở mức 15,19 lần (trong khi trung bình 4 năm qua dao động từ 9,82 đến 15 lần). Tâm lý chung hiện nay là “sợ bỏ lỡ cơ hội” (FOMO) khi chứng kiến cổ phiếu tăng mạnh, trong khi nhà đầu tư vẫn tập trung vào các yếu tố nội tại như nỗ lực tháo gỡ khó khăn pháp lý cho dự án bất động sản, thúc đẩy đầu tư công, kỳ vọng nâng hạng thị trường… và tạm thời phớt lờ các rủi ro vĩ mô bên ngoài như thuế quan, tỷ giá hay bất ổn toàn cầu.

Tận dụng đà hưng phấn của thị trường, nhiều lãnh đạo doanh nghiệp đã đăng ký/bán ra lượng lớn cổ phiếu, đồng thời không ít doanh nghiệp lên kế hoạch chào bán cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu hoặc chào bán riêng lẻ để huy động vốn giá rẻ trên sàn.

Cụ thể, tại Công ty cổ phần Tập đoàn Đầu tư I.P.A (mã IPA), doanh nghiệp đang xin ý kiến cổ đông về phương án chào bán riêng lẻ 50 triệu cổ phiếu, với giá tối thiểu 20.000 đồng/cổ phiếu (tương đương 90% giá đóng cửa bình quân 10 phiên liên tiếp trước ngày Hội đồng Quản trị phê duyệt phương án phát hành chi tiết). Số vốn huy động được dự kiến sẽ dùng để mua lại trước hạn các lô trái phiếu phát hành trong năm 2024 (mã IPAH2429001, IPAH2429002, IPAH2429003, IPAH2429004 và IPAH2429005). 

Chứng khoán VNDirect là khoản đầu tư chủ lực

Điểm đáng chú ý, trong giai đoạn từ ngày 7/7 đến 29/8, cổ phiếu IPA đã tăng 72,7%, từ 13.900 đồng lên 24.000 đồng/cổ phiếu. Theo dữ liệu trên iBoard của Chứng khoán SSI, cổ phiếu IPA hiện đang giao dịch ở mức P/E 12,47 lần, cao hơn trung bình ngành là 11,08 lần. Do đó, định giá của IPA không được xem là rẻ so với mặt bằng chung.

Tính đến ngày 30/6/2025, Đầu tư I.P.A nắm giữ 70,44 tỷ đồng tiền mặt và các khoản tương đương tiền, trong khi dư nợ vay ở mức 3.704,47 tỷ đồng, tương đương 81,5% vốn chủ sở hữu (so với mức trung bình ngành 61%). Trong đó, dư nợ trái phiếu do chính I.P.A phát hành là 3.296,47 tỷ đồng, còn trái phiếu do đơn vị thành viên Năng lượng Bắc Hà phát hành là 325 tỷ đồng.

Đáng lưu ý, số trái phiếu do I.P.A phát hành trong năm 2024 có kỳ hạn 5 năm, lãi suất 9,5%/năm, là các khoản vay tín chấp. Mục đích phát hành nhằm cơ cấu lại nợ và tái cơ cấu các khoản trái phiếu trước đó.

Trước đó, trong năm 2024, I.P.A từng lên kế hoạch chào bán cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu theo tỷ lệ 1:1, dự kiến phát hành 213,8 triệu cổ phiếu với giá 10.000 đồng/cổ phiếu, huy động 2.138,4 tỷ đồng. Kế hoạch này dự kiến triển khai trong giai đoạn 2024–2025, song đến cuối tháng 8/2025 vẫn chưa thực hiện. Tại Đại Hội đồng cổ đông năm 2025, doanh nghiệp lý giải nguyên nhân là do điều kiện thị trường chưa thuận lợi.

Như vậy, sau khi tiến hành tái cơ cấu nợ thông qua đợt phát hành trái phiếu năm 2024, bước sang năm 2025, khi thị trường có tín hiệu tích cực, I.P.A đã nhanh chóng trình cổ đông phương án phát hành cổ phiếu để mua lại các trái phiếu phát hành trong năm 2024. Động thái này nhằm giảm dư nợ vay, đồng thời kéo tỷ lệ nợ vay trên vốn chủ sở hữu về mức an toàn hơn so với trung bình ngành.

Về cơ cấu tài sản tại ngày 30/6/2025, Đầu tư I.P.A tập trung chủ yếu vào một số khoản lớn: 4.985,7 tỷ đồng đầu tư vào Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect (mã VND, HoSE), tương ứng sở hữu 25,84% vốn điều lệ, chiếm 55,6% tổng tài sản; 1.360,2 tỷ đồng cho Công ty cổ phần Dịch vụ và Đầu tư Trustlink vay, chiếm 15,2% tổng tài sản; 928,4 tỷ đồng đầu tư vào Công ty cổ phần Bất động sản Thế kỷ (mã CRE, HoSE), tương ứng 10,91% vốn điều lệ; trong đó đã trích lập dự phòng 502,85 tỷ đồng, tương ứng tạm lỗ 54,16% giá trị đầu tư; 220 tỷ đồng đầu tư vào cổ phiếu Công ty cổ phần Năng lượng tái tạo Trung Nam. Các khoản mục khác chiếm tỷ trọng không đáng kể.

Tại cùng thời điểm, Chứng khoán VNDirect sở hữu 47.918,5 tỷ đồng tổng tài sản, với cơ cấu: 20.711,2 tỷ đồng tài sản tài chính ghi nhận thông qua lãi/lỗ (FVTPL), chiếm 43,2% tổng tài sản; 10.643,7 tỷ đồng cho vay, chiếm 22,2%. 8.902 tỷ đồng đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn (HTM), chiếm 18,6%. Các khoản mục khác tập trung chủ yếu vào tự doanh và môi giới chứng khoán.

Quay lại với Đầu tư I.P.A, trong nửa đầu năm 2025, công ty ghi nhận lãi ròng 143,97 tỷ đồng, giảm 25,3% so với cùng kỳ. Cơ cấu lợi nhuận cho thấy: Lãi tài chính tăng thêm 251,61 tỷ đồng, đạt 121,54 tỷ đồng, chủ yếu nhờ cổ tức và lợi nhuận được chia. Ngược lại, lãi từ công ty liên doanh, liên kết giảm mạnh 261,91 tỷ đồng, xuống còn -1,88 tỷ đồng.

Thực tế, trong danh mục tài sản và đầu tư của I.P.A, ngoại trừ khoản đầu tư vào VNDirect mang lại hiệu quả và đóng góp phần lớn lợi nhuận hàng năm nhờ hợp nhất kết quả từ công ty liên doanh/liên kết, thì phần lớn các khoản đầu tư khác không tạo ra hiệu quả đáng kể. Một số thậm chí còn phát sinh rủi ro và phải trích lập dự phòng, như trường hợp Bất động sản Thế kỷ, hay gần đây là việc liên tục rót vốn vào hệ sinh thái Trung Nam.