Cú hích sản lượng từ xuất khẩu

Theo số liệu sơ bộ của Cục Hải quan (Bộ Tài chính), hoạt động xuất khẩu phân bón quý II/2025 tiếp tục khởi sắc với mức tăng gần 28,5% về lượng. Giá xuất khẩu bình quân trong quý cao hơn nhiều so với cùng kỳ cũng là nguyên nhân khiến kim ngạch xuất khẩu quý II tăng tới 45,3%.

Tính chung 6 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu phân bón đạt 1,12 triệu tấn, trị giá 449,6 triệu USD, với giá trung bình 401,8 USD/tấn, tăng 23,9% về lượng, tăng 24,2% về kim ngạch và tăng 0,2% về giá so với cùng kỳ năm 2024. Cú hích từ xuất khẩu cùng mặt bằng giá bán cao là những yếu tố chính giúp bức tranh kinh doanh của các doanh nghiệp sáng sủa hơn.

Tăng trưởng doanh thu tại một số doanh nghiệp thậm chí vượt 50%, với đóng góp đáng kể từ xuất khẩu. Công ty cổ phần Phân bón dầu khí Cà Mau (Đạm Cà Mau, mã DCM), doanh thu thuần nửa đầu năm tăng 56%; riêng thị trường xuất khẩu cao gấp 2,2 lần cùng kỳ, còn thị trường nội tăng 37%.

Tương tự, chuyển động từ thị trường quốc tế cũng tác động tích cực lên kết quả kinh doanh của CTCP DAP - Vinachem (DDV). Hạn ngạch xuất khẩu DAP năm 2025 của Trung Quốc chỉ còn 2,5 - 3 triệu tấn, giảm 35 - 46% so với hạn ngạch vốn đã thấp của năm 2024, là một trong những yếu tố đẩy mặt bằng giá phân DAP neo ở mức cao. Nhờ vậy, doanh thu của CTCP DAP - Vinachem  tăng hơn 70%. Dù sản lượng DAP tiêu thụ chỉ tăng 3,7%, giá bán bình quân kỳ này đã tăng tới 28% so với quý II/2024.

CTCP Phân lân nung chảy Văn Điển (VAF) là doanh nghiệp hiếm hoi có mức tăng trưởng quý II ở mức một con số (6%) do tỷ trọng xuất khẩu chỉ chiếm một phần nhỏ trong cơ cấu doanh thu. Tuy nhiên, nhờ tỷ suất lợi nhuận gộp cao ở sản phẩm phân lân - vốn chủ yếu tiêu thụ tại thị trường nội địa, lợi nhuận quý II của Phân lân nung chảy Văn Điển vẫn cao gấp 4 lần cùng kỳ.

Một số doanh nghiệp khác đạt tăng trưởng lợi nhuận đáng chú ý quý này còn có Đạm Phú Mỹ (97%), Phân lân Ninh Bình (79%)…

Không chỉ hưởng lợi từ mặt bằng giá bán, chi phí đầu vào của hai ông lớn ngành phân bón là Đạm Cà Mau và Đạm Phú Mỹ còn giảm đáng kể nhờ giá dầu FO hạ nhiệt. Bình quân 6 tháng đầu năm 2025, giá dầu FO đạt 425 USD/tấn, giảm 6% so với cùng kỳ năm 2024. Với cú bật trong quý vừa qua nhờ biên lợi nhuận cải thiện, Đạm Cà Mau và Đạm Phú Mỹ lần lượt báo lãi hơn 900 tỷ đồng và 500 tỷ đồng, là mức cao nhất kể từ quý I/2023.

Chỉ riêng nhóm 9 doanh nghiệp phân bón niêm yết trên sàn, doanh thu quý II đã vượt 20.000 tỷ đồng, tăng 40% so với cùng kỳ, qua đó giúp doanh thu nửa đầu năm 2025 tăng 33,8%. Lợi nhuận quý II bình quân cao gần gấp đôi so với cùng kỳ, góp phần vào mức tăng trưởng 49% trong nửa đầu năm.

Sẵn sàng cho chu kỳ tăng trưởng mới

Đánh giá triển vọng nửa cuối năm, các chuyên gia cho rằng, nhóm doanh nghiệp phân bón, đặc biệt là sản phẩm urê, sẽ tiếp tục giữ được biên lợi nhuận cao. Theo chuyên gia từ Công ty Chứng khoán Mirae Asset, giá dầu đầu vào nhiều khả năng duy trì ở mức thấp, giúp giảm áp lực chi phí sản xuất. Thêm vào đó, thỏa thuận giữa Mỹ và Việt Nam về xuất khẩu nông sản sẽ làm tăng nhu cầu phân bón để đảm bảo sản lượng và chất lượng cây trồng.

Ngoài yếu tố thị trường, theo bà Nguyễn Trần Phương Nga, chuyên gia phân tích từ SSI Research, việc áp dụng Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) mới từ tháng 7/2025, cho phép doanh nghiệp phân bón khấu trừ thuế GTGT đối với chi phí khí đầu vào, sẽ là một thay đổi quan trọng, có thể cải thiện lợi nhuận đáng kể.

Cách đây gần 10 năm, khi phân bón được chuyển từ nhóm chịu thuế suất 5% sang không chịu thuế (từ ngày 1/1/2015), toàn bộ chi phí phát sinh liên quan đến GTGT như đầu tư nhà xưởng, máy móc, điện, nguyên vật liệu... không được khấu trừ, khiến chi phí sản xuất tăng, đẩy giá thành và giá bán lên cao. Điều này cũng khiến các doanh nghiệp phân bón dè dặt trong việc mở rộng đầu tư.

Song song với thay đổi chính sách, một số doanh nghiệp đã bắt đầu triển khai đầu tư ngay trong nửa cuối năm. CTCP Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao vừa khởi công dự án xây dựng dây chuyền sản xuất SOP công suất 20.000 tấn/năm và sản phẩm phụ là 24.000 tấn axit clohydric (HCl)/năm trong tháng 6/2025. Dự án nhằm đa dạng hóa sản phẩm trung và dài hạn, dự kiến đưa vào vận hành tháng 12/2025.

Bên cạnh đó, Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao cũng đẩy mạnh mở rộng thị trường tiêu thụ phân NPK tại khu vực miền Trung, Tây Nguyên và miền Nam, nhằm tăng độ phủ, đồng thời xúc tiến hoạt động xuất khẩu trực tiếp ra thị trường quốc tế. Công ty cũng đang chuẩn bị đầu tư dây chuyền sản xuất phèn nhôm (PAC) công suất 10.000 tấn/năm, phục vụ cho mảng xử lý nước, góp phần mở rộng lĩnh vực hóa chất công nghiệp.

Theo chuyên gia Mirae Asset, trong bối cảnh Supe Lâm Thao đẩy mạnh đầu tư các sản phẩm mới như SOP và PAC, chính sách thuế mới sẽ hỗ trợ dòng tiền và nâng cao hiệu quả hoạt động trong nửa cuối năm 2025 và các năm tiếp theo. Với hoạt động kinh doanh hiện tại, ước tính Supe Lâm Thao có thể tiết giảm khoảng 20 tỷ đồng chi phí sản xuất mỗi năm, từ đó cải thiện biên lợi nhuận và tăng sức cạnh tranh với phân bón nhập khẩu.