Nhiều chính sách mới ban hành, tạo thuận lợi cho phát triển công nghệ số. Trong ảnh: Công viên phần mềm Quang Trung

“Đất lành” cho doanh nghiệp

Khu công nghệ số tập trung, tiền thân là khu công nghệ thông tin tập trung, lần đầu được luật hóa tại Nghị định 154/2013/NĐ-CP của Chính phủ. Sau hơn 12 năm phát triển, hệ thống các khu này đã hình thành rõ nét và mang lại những kết quả nổi bật.

Theo báo cáo mới nhất của Cục Công nghiệp công nghệ thông tin (Bộ Khoa học và Công nghệ), cả nước hiện có 8 khu công nghệ số tập trung, gồm: Công viên phần mềm Quang Trung; Khu CNTT tập trung Cầu Giấy (Hà Nội); Công viên phần mềm Đà Nẵng; Công viên công nghệ phần mềm Hà Nội; Khu CNTT tập trung Đà Nẵng; Khu CNTT tập trung Cần Thơ; Khu phức hợp Văn phòng FPT Đà Nẵng; Khu CNTT tập trung Bình Dương.

Tổng quỹ đất đạt hơn 2,588 triệu m2, tăng hơn 10 lần so với năm 2013. Số lượng doanh nghiệp công nghệ hoạt động tại các khu vượt 630 doanh nghiệp. Lực lượng lao động chất lượng cao đạt khoảng 42.450 người, gấp đôi so với năm 2013.

Một chỉ số đặc biệt ấn tượng là hiệu suất sử dụng đất, lên tới 10 triệu USD/ha/năm, được đánh giá là mức rất cao so với các loại hình khu chức năng khác. Thu nhập và năng suất lao động tại các khu công nghệ số cũng vượt trội, trở thành điểm đến của các chuyên gia và kỹ sư trong lĩnh vực công nghệ cao.

Các trung tâm dữ liệu Internet (IDC) có nhu cầu năng lượng rất lớn, đặc biệt trong giai đoạn AI phát triển bùng nổ như hiện nay. Ước tính, một IDC có công suất 30 MW tương đương mức tiêu thụ điện của khoảng 100.000 hộ gia đình. Điều này cho thấy, việc đáp ứng đủ công suất điện ổn định cho các IDC quy mô lớn là thách thức không nhỏ. Vì vậy, cơ quan chức năng cần ưu tiên quy hoạch quỹ đất và nguồn điện riêng cho hạ tầng IDC, đồng thời áp dụng các cơ chế ưu đãi đặc thù cho nhà đầu tư và đơn vị vận hành IDC.

Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, đang hướng dẫn, phối hợp thúc đẩy phát triển thêm các khu như: Khu công nghệ số tập trung Yên Bình (Thái Nguyên); Khu công nghệ số tập trung tỉnh Hậu Giang (cũ); Khu công nghệ số tập trung tỉnh Bình Định (cũ); Khu công nghệ số tập trung Hạ Long (Quảng Ninh); Khu công nghệ số tập trung Long Thành (Đồng Nai); Khu công nghệ số tập trung tỉnh Bắc Ninh.

Theo đánh giá của Bộ Khoa học và Công nghệ, hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số Việt Nam vẫn còn hạn chế, thiếu tính đa dạng, bền vững và năng lực công nghệ. Các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu là ứng dụng, khả năng làm chủ công nghệ còn hạn chế, nhất là với các công nghệ như trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, dữ liệu lớn, chuỗi khối, Internet vạn vật, bán dẫn, 5G, 6G, thông tin vệ tinh. Tổng doanh thu ngành tuy cao, nhưng chủ yếu đến từ doanh nghiệp FDI.

Các doanh nghiệp Việt Nam hiện vẫn chưa thể tham gia sâu vào chuỗi giá trị của các doanh nghiệp FDI. Một trong những nguyên nhân chính là chưa đáp ứng được các tiêu chí hoặc chưa đủ năng lực để tiếp nhận chuyển giao công nghệ mà các tập đoàn công nghệ quốc tế đặt ra, đặc biệt ở các công đoạn yêu cầu hàm lượng công nghệ cao. Bên cạnh đó là việc thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, các tổng công trình sư, chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ số, nhất là các công nghệ số chiến lược, công nghệ lõi như AI, bán dẫn…

Nhiều chính sách mới đột phá

Luật Công nghiệp công nghệ số vừa được Quốc hội khóa XV thông qua, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong việc hình thành khu công nghệ số tập trung, thay thế cho khu công nghệ thông tin tập trung trước đây. Luật mới phân cấp cho UBND cấp tỉnh quyết định việc thành lập và mở rộng khu công nghệ số tập trung, ban hành các chính sách ưu đãi, quy định việc quản lý, vận hành và khai thác khu công nghệ số tập trung.

Đây là bước đột phá, tạo động lực mới để các khu công nghệ số phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, đáp ứng mục tiêu tạo hạ tầng thiết yếu dùng chung cho phát triển ngành công nghiệp công nghệ số Việt Nam.

Các chính sách cho khu công nghệ số tập trung đang được xây dựng. Theo dự thảo, các dự án đầu tư xây dựng khu công nghệ số tập trung được hưởng mức ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp cao nhất, gồm: áp dụng thuế suất 10% trong 15 năm, miễn thuế 4 năm đầu và giảm 50% trong 9 năm tiếp theo.

Với các dự án siêu lớn có quy mô trên 6.000 tỷ đồng trong lĩnh vực công nghệ trọng điểm, bán dẫn và công nghiệp phụ trợ, HPC (điện toán hiệu năng cao), ưu đãi thuế suất được kéo dài thời hạn gấp 1,5 lần, đồng thời được khấu trừ 200% chi phí nghiên cứu và phát triển.

Về đất đai, nhà đầu tư xây dựng hạ tầng khu công nghệ số được miễn tiền thuê đất trong toàn bộ thời gian thực hiện dự án. Doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghệ số trọng điểm như chip bán dẫn, AI cũng được hưởng ưu đãi tương tự.

Chính sách thu hút nhân tài cũng rất cạnh tranh: miễn thuế thu nhập cá nhân trong 5 năm cho nhân lực chất lượng cao; cấp visa 5 năm cho chuyên gia và gia đình; miễn giấy phép lao động; hỗ trợ nhà ở và phương tiện đi lại…

Theo đánh giá của ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin, việc phát triển các khu công nghệ số tập trung nhằm kiến tạo những không gian đổi mới sáng tạo, môi trường tối ưu và hệ sinh thái lý tưởng cho doanh nghiệp công nghệ số hoạt động. Điều này sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, ứng dụng thành tựu công nghệ số vào mọi mặt đời sống, qua đó đóng góp vào tăng trưởng quốc gia.

“Khu công nghệ số tập trung sẽ là nơi xây dựng hệ sinh thái, nơi mọi doanh nghiệp, từ start-up đến các tập đoàn toàn cầu, đều có thể thử nghiệm, sáng tạo và vươn ra thế giới”, ông Nguyễn Khắc Lịch nhấn mạnh.

Ông Phan Phương Tùng, Giám đốc DXCenter (QTSC) cho rằng, đầu tư khu công nghệ số tập trung cần chú trọng xây dựng hạ tầng đồng bộ, thủ tục thuận lợi, dịch vụ dùng chung hoàn chỉnh và nguồn nhân lực chất lượng cao để thu hút các tập đoàn công nghệ quốc tế. Đặc biệt, khi xây dựng khu công nghệ số, nhà đầu tư nên dành một phân khu chức năng cho đào tạo nhân lực nhằm giải quyết một phần nhu cầu nhân sự. Song song đó, các doanh nghiệp cần đẩy mạnh liên kết “ba nhà” (Nhà trường - Doanh nghiệp - Nhà nước) để chuẩn bị nguồn nhân lực, nhất là cho các ngành trọng điểm.

Đồng quan điểm, ông Đặng Tấn Đức, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển Becamex bổ sung, nguồn nhân lực giữ vai trò then chốt trong phát triển các khu công nghệ số. Điều này đòi hỏi các khu công nghệ số phải tăng cường kết nối với viện nghiên cứu, trường đại học trong và ngoài nước để chuẩn bị nguồn nhân lực.