Thi công hạng mục kênh nối Đáy - Ninh Cơ, thuộc Dự án Phát triển giao thông - vận tải khu vực Đồng bằng Bắc bộ

Đây một hạng mục thuộc Dự án Phát triển giao thông - vận tải khu vực Đồng bằng Bắc bộ sử dụng vốn vay Ngân hàng Thế giới (Dự án WB6).

Thiếu sự phối hợp

Văn phòng Chính phủ vừa có Thông báo số 185/TB-VPCP, ngày 25/6/2022, thông báo kết luận của Phó thủ tướng Lê Văn Thành tại cuộc họp về kiến nghị của Công ty TNHH Mai Thanh (Công ty Mai Thanh) liên quan đến cụm công trình kênh nối Đáy - Ninh Cơ và Dự án Nhà máy Sản xuất nước sạch Phú Mỹ Tân (huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định).

Cuộc họp này được tổ chức vào đầu tháng 6/2022, ngoài lãnh đạo Chính phủ, còn có ông Lưu Bình Nhưỡng, Phó trưởng ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội; lãnh đạo Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT); lãnh đạo UBND tỉnh Nam Định; Chủ tịch UBND huyện Nghĩa Hưng (tỉnh Nam Định) và Giám đốc Công ty Mai Thanh (doanh nghiệp đầu tư dự án cấp nước).

Theo Thông báo số 185, Phó thủ tướng Lê Văn Thành đã đánh giá, cả cụm công trình kênh nối Đáy - Ninh Cơ thuộc Dự án WB6 (do Bộ GTVT là cơ quan chủ quản đầu tư) và Dự án Nhà máy Sản xuất nước sạch Phú Mỹ Tân (do Công ty Mai Thanh đầu tư) đều là những dự án phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Nam Định.

Quá trình chuẩn bị và triển khai cả 2 dự án còn thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, chính quyền địa phương và doanh nghiệp, nên dẫn tới phát sinh vướng mắc khi thực hiện cụm công trình kênh nối Đáy - Ninh Cơ (đến nay chưa thống nhất được phương án hoàn trả tuyến ống dẫn nước của Dự án Nhà máy Sản xuất nước sạch Phú Mỹ Tân).

“Khi xảy ra vướng mắc, Công ty Mai Thanh đã có văn bản kiến nghị, nhưng giữa chính quyền địa phương, cơ quan quản lý có liên quan và Công ty Mai Thanh chậm phối hợp để trao đổi, thống nhất phương án xử lý kịp thời, dứt điểm”, Phó thủ tướng đánh giá.

Phó thủ tướng cho rằng, việc xử lý kiến nghị của Công ty Mai Thanh là thuộc thẩm quyền và trách nhiệm của địa phương (UBND tỉnh Nam Định, UBND huyện Nghĩa Hưng), Bộ GTVT và Ban Quản lý Các dự án đường thủy. Bộ GTVT cần phối hợp với UBND tỉnh Nam Định và các cơ quan, tổ chức có liên quan đưa ra các giải pháp phù hợp, đúng quy định của pháp luật để kịp thời giải quyết vướng mắc.

Phó thủ tướng giao Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với UBND tỉnh Nam Định, Công ty Mai Thanh và các cơ quan có liên quan khẩn trương rà soát công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), phương án hoàn trả tuyến ống dẫn nước của Dự án Nhà máy Sản xuất nước sạch Phú Mỹ Tân qua khu vực kênh nối Đáy - Ninh Cơ.

“Phải xác định rõ trách nhiệm của từng bên, thống nhất giải pháp phù hợp, khả thi, an toàn và hiệu quả trên nguyên tắc bảo đảm tuân thủ quy định của pháp luật, đồng thời bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp, người dân”, Phó thủ tướng chỉ đạo.

Được biết, cụm công trình kênh nối Đáy - Ninh Cơ thuộc tiểu hợp phần A2, Dự án WB6 được Bộ GTVT phê duyệt vào tháng 4/2008. Đối với hạng mục này, UBND tỉnh Nam Định được giao nhiệm vụ thực hiện công tác GPMB, tái định cư của Dự án.

Tại Công văn số 124/BC-UBND gửi Văn phòng Chính phủ hôm 20/5/2022, UBND tỉnh Nam Định cho biết, sau khi Ban Quản lý Các dự án đường thủy - Bộ GTVT bàn giao mốc giới GPMB, chính quyền địa phương đã triển khai ngay các bước quy trình, thủ tục về công tác GPMB theo đúng quy định.

Đến tháng 12/2020, công tác GPMB của Dự án WB6 cơ bản đã hoàn thành và bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư để khởi công thi công xây dựng công trình, chỉ còn duy nhất việc di dời hoàn trả đường ống cấp nước của Công ty Mai Thanh chưa thực hiện được, do chưa có sự đồng thuận, thống nhất của chủ doanh nghiệp.

Mặc dù chính quyền địa phương đã rất nhiều lần làm việc, đối thoại, trao đổi, thỏa thuận với Công ty Mai Thanh về phương án di dời hoàn trả, nhưng suốt từ năm 2020 đến nay vẫn không nhận được sự đồng thuận, hợp tác từ phía Công ty. Điều này, theo lãnh đạo UBND tỉnh Nam Định, là đã làm ảnh hưởng đến tiến độ thi công của cụm công trình kênh nối Đáy - Ninh Cơ cũng như của toàn Dự án WB6.

Lệch quan điểm

Ở góc nhìn khác, Công ty Mai Thanh lại cho rằng, công trình nước sạch đã bị Dự án WB6 “bỏ quên” trong danh mục công trình phải hoàn trả. Sau khi tuyến đường ống nước sạch cung cấp từ Nhà máy Sản xuất nước sạch Phú Mỹ Tân được đưa vào danh mục đền bù GPMB, thì chính quyền địa phương ép Công ty Mai Thanh phải nhận tuyến ống cấp nước “đi ngầm” qua kênh Đáy - Ninh Cơ.

Theo bà Nguyễn Thị Thanh, Giám đốc Công ty Mai Thanh, Công ty đã bị “ép” nhận một công trình tuyến ống hoàn trả đi ngầm dưới đáy kênh, với khuyến cáo được ghi trong hồ sơ tư vấn kỹ thuật khi xảy ra sự cố là “không thể phát hiện, không thể khắc phục”. Việc làm này giống như một “quả bom nổ chậm” cài vào Nhà máy Sản xuất nước sạch Phú Mỹ Tân có thời gian vận hành 50 năm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hàng trăm ngàn người dân nông thôn.

Để đảm bảo tính pháp lý và kỹ thuật, đặc biệt là đáp ứng yêu cầu hoàn trả công trình tuyến ống nước sạch phải có giá trị tương đương về tiêu chuẩn kỹ thuật chuyên ngành; đặc biệt, khi sự cố xảy ra có thể khắc phục trong vòng 72 giờ theo đúng quy định, Công ty Mai Thanh đã đề xuất phương án đi nổi (có trụ đỡ độc lập hoặc đi dọc 2 bên thân cầu). Tuy nhiên, đề xuất này không được UBND huyện Nghĩa Hưng cùng phía chủ đầu tư Dự án WB6 chấp nhận.

Do chưa nhận được giải quyết thỏa đáng, nên Công ty Mai Thanh đã có ít nhất 4 lần gửi đơn kêu cứu khẩn cấp tới lãnh đạo Đảng, Chính phủ, Quốc hội.

Theo thông tin của phóng viên Báo Đầu tư, tại Văn bản số 5325/BGTVT-CQLXD, ngày 30/5/2022, trả lời đơn thư của Công ty Mai Thanh, Bộ GTVT đã làm rõ trình tự đầu tư Dự án WB6 và cơ sở pháp lý cho việc đền bù đường ống nước của Nhà máy Sản xuất nước sạch Phú Mỹ Tân.

Cụ thể, Bộ GTVT cho rằng, Dự án Nhà máy Sản xuất nước sạch Phú Mỹ Tân được phê duyệt chủ trương đầu tư tại Quyết định số 2194/QĐ-UBND ngày 26/10/2015. Theo hồ sơ Thiết kế cơ sở, dự án này đã được Sở Xây dựng tỉnh Nam Định thẩm định tại Văn bản số 272/SXD-HTKT&PTĐT ngày 18/12/2015 không có đường ống nước qua khu vực kênh nối Đáy - Ninh Cơ.

Khi Công ty Mai Thanh có nhu cầu mở rộng phạm vi cung cấp nước sang các xã khác, đường ống nước qua khu vực xây dựng cụm công trình kênh nối Đáy - Ninh Cơ, đã được UBND tỉnh Nam Định phê duyệt điều chỉnh tại Quyết định số 2758/QĐ-UBND ngày 6/12/2018.

Như vậy, Dự án Nhà máy Sản xuất nước sạch Phú Mỹ Tân của Công ty TNHH Mai Thanh được phê duyệt sau Dự án WB6 và triển khai thi công xây dựng sau thời điểm Ban Quản lý Các dự án đường thủy tổ chức cắm cọc GPMB, bàn giao cho địa phương ngày 3/8/2015 để điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Vì vậy, hệ thống đường ống nước của Công ty Mai Thanh không có trong danh mục các công trình hoàn trả trong các quyết định phê duyệt và phê duyệt điều chỉnh dự án của Bộ GTVT.

Tuy nhiên, theo chính sách của WB đã được cập nhật trong kế hoạch tái định cư của công trình, Dự án WB6 sẽ đền bù đầy đủ cho tất cả các công trình hiện hữu trước ngày thông báo thu hồi đất, mà không phân biệt tình trạng pháp lý.

Đối với cụm công trình kênh nối Đáy - Ninh Cơ, UBND huyện Nghĩa Hưng có thông báo thu hồi đất lần 1 vào ngày 17/8/2017 (Thông báo số 95/TB-UBND). Tuy nhiên, do tháng 3/2019, Dự án WB6 mới được bố trí vốn đầu tư công trung hạn, nên UBND huyện Nghĩa Hưng có thông báo thu hồi đất lần 2 vào ngày 1/8/2019 (Thông báo số 328/TB-UBND, thay thế thông báo số 95/TB-UBND). Trên thực tế, công tác đo đạc, kiểm đếm của Hội đồng GPMB bắt đầu từ tháng 6/2019, UBND tỉnh Nam Định đã căn cứ theo điều kiện thực tế để bổ sung, thực hiện đền bù đường ống nước trong công tác GPMB của Dự án WB6.

Liên quan đến các phương án hoàn trả đường ống nước, Bộ GTVT cho biết, tại thời điểm bổ sung hoàn trả hạng mục đường ống nước của Công ty Mai Thanh vào công tác GPMB, mọi thủ tục, hồ sơ thiết kế, đấu thầu… cụm công trình kênh nối Đáy - Ninh Cơ về cơ bản đã hoàn thành. Trường hợp điều chỉnh lại thiết kế cầu để ống nước đi qua sẽ phải bổ sung hợp đồng tư vấn thiết kế, bổ sung kinh phí, thủ tục gia hạn hợp đồng phức tạp, ảnh hưởng đến tiến độ công trình. Đồng thời, tại thời điểm đề xuất phương án, đơn vị tư vấn đã tính toán và khẳng định, phương án đi theo công trình cầu là không khả thi, do không đáp ứng về yêu cầu kỹ thuật.

Đối với phương án làm cầu riêng biệt có giá trị dự toán khoảng 24 tỷ đồng, Bộ GTVT đánh giá, phương án này tuy có ưu điểm là thuận lợi hơn trong quá trình duy tu, bảo dưỡng, xử lý sự cố trong quá trình khai thác, nhưng có thể gây mất an toàn cho tàu thuyền lưu thông trong quá trình khai thác và phải bổ sung hệ thống bơm tăng áp dẫn đến chi phí vận hành phát sinh lớn. Trong khi đó, phương án đi ngầm qua kênh - sử dụng 2 đường ống inox chất lượng cao đi ngầm qua kênh (giá trị dự toán khoảng 9,5 tỷ đồng) có ưu điểm là kinh phí thấp, đảm bảo mỹ quan, an toàn cho tàu lưu thông trong quá trình vận hành, khai thác, nhưng do đi ngầm, nên phương án này sẽ khó khăn hơn trong quá trình xử lý, khắc phục khi xảy ra sự cố.

“Tuy nhiên, với việc có thêm một đường ống dự phòng, việc khắc phục, xử lý sự cố (nếu có) trong quá trình vận hành khai thác là hoàn toàn có thể thực hiện được”, lãnh đạo Bộ GTVT nêu quan điểm.