Tham tán thương mại của Việt Nam tại Mỹ, Trung Quốc cung cấp thông tin tới doanh nghiệp để thúc đẩy xuất khẩu bền vững.

Trung Quốc và Mỹ tiếp tục khẳng định vị thế là hai thị trường xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam. Để giữ thị trường và tận dụng dư địa tăng xuất khẩu, Tham tán Thương mại Việt Nam tại 2 thị trường này lưu ý các doanh nghiệp Việt nâng chất lượng sản phẩm, rà soát chặt nguyên liệu đầu vào, minh bạch nguồn gốc xuất xứ...

Những lưu ý này được nêu tại Hội nghị Giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8/2025, vào sáng 9/9.

8 tháng qua, Việt Nam thu gần 306 tỷ USD từ xuất khẩu, riêng 2 thị trường lớn nhất đạt 141,1 tỷ USD, trong đó xuất sang Trung Quốc 42 tỷ USD (tăng 9,2%), sang Mỹ đạt 99,1 tỷ USD (tăng 26,4%), số liệu của Cục Thống kê.

Thông tin về tình hình thị trường, ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc chia sẻ, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang tích cực mở rộng quan hệ đối ngoại, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tư và thương mại.

Cụ thể, Trung Quốc liên tục bổ sung các ngành nghề được phép đầu tư, đồng thời mở rộng ưu đãi thuế quan cho nhiều quốc gia, ưu tiên các nước kém phát triển. Đối với hàng hóa nhập khẩu, thị trường này đặc biệt cởi mở với nông sản và thủy sản từ các quốc gia trên thế giới, tuy nhiên cần đáp ứng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và quy định kỹ thuật.

"Nửa đầu năm 2025, Trung Quốc đã cấp phép nhập khẩu khoảng 15 sản phẩm nông lâm thủy sản từ gần 20 quốc gia, bao gồm sầu riêng Campuchia, dừa tươi Malaysia, xoài Ecuador, hạt điều Gambia và thủy sản từ New Zealand, Brazil, Kenya. Điều này phản ánh sự cởi mở của thị trường, nhưng cũng làm nổi bật mức độ cạnh tranh gay gắt giữa các nhà xuất khẩu toàn cầu", ông Nông Đức Lai cho hay. 

Cùng với việc mở cửa, Trung Quốc đang siết chặt giám sát chất lượng hàng nhập khẩu. Các quy định như Lệnh 248 và 249 về quản lý an toàn thực phẩm đã được triển khai quyết liệt, với các biện pháp kiểm tra trực tuyến và trực tiếp tại cơ sở sản xuất nước ngoài.

"Doanh nghiệp vi phạm có thể bị tạm dừng cấp phép hoặc hủy mã số đăng ký, là rào cản lớn cho xuất khẩu", ông Lai lưu ý.

Dữ liệu 7 tháng năm 2025, nhóm hàng nông lâm thủy sản ghi nhận tăng trưởng mạnh sang thị trường tỷ dân: thủy sản tăng 44,1%, gạo tăng 92,2%, hạt điều tăng 47%. Tuy nhiên, rau quả giảm 15,1% và gỗ, sản phẩm gỗ giảm 12,9%. Ngược lại, nhóm hàng công nghiệp chế biến - chế tạo sụt giảm, đặc biệt là điện thoại, máy ảnh và linh kiện với mức giảm hai con số.

Về nhập khẩu, hầu hết các nhóm hàng đều tăng, chủ yếu là nguyên liệu, linh phụ kiện và máy móc phục vụ sản xuất, phản ánh nhu cầu nội địa phục hồi nhưng cũng đe dọa sản phẩm trong nước bị lấn át bởi hàng tiêu dùng nhập khẩu.

Ông Lai phân tích, một trong những nguyên nhân chính khiến xuất khẩu Việt Nam chưa đạt kỳ vọng là việc nhu cầu tiêu dùng nội địa Trung Quốc tăng nhưng ưu tiên sản phẩm nội địa. Bên cạnh đó, việc Trung Quốc siết chặt kiểm tra an toàn thực phẩm, dẫn đến nhiều lô hàng Việt Nam, đặc biệt sầu riêng bị cảnh báo.

Chỉ ra giải pháp khắc phục, theo ông Lai, doanh nghiệp Việt cần nâng cao chất lượng nông lâm thủy sản, đảm bảo truy xuất nguồn gốc toàn diện; đầu tư công nghệ chế biến, bảo quản để tăng giá trị gia tăng; đẩy mạnh xúc tiến thương mại tại các tỉnh phía Bắc và Tây Bắc Trung Quốc, nơi nhu cầu thực phẩm cao cấp lớn; chú trọng bao bì, mẫu mã phù hợp thị hiếu.

Đặc biệt, cần chú trọng đầu tư logistics, kho lạnh để ổn định nguồn cung.

Đối với thị trường Mỹ, dù xuất khẩu tăng trưởng ấn tượng, song thách thức còn nhiều. Thuế quan và quy tắc xuất xứ đang là rào cản lớn. Các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại ngày càng gay gắt.

Theo ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại Việt Nam tại Mỹ, 7 tháng năm 2025, thương mại song phương Việt - Mỹ đạt 114,5 tỷ USD, tăng 41% so với cùng kỳ năm 2024. Xuất khẩu của Việt Nam đạt 106 tỷ USD, tăng 44%; nhập khẩu từ Mỹ đạt 8 tỷ USD.

Các nhóm hàng chủ lực như máy móc, thiết bị, gỗ và sản phẩm gỗ, dệt may, thủy sản duy trì tăng trưởng mạnh, nhiều mặt hàng tăng từ 15% đến hơn 100%. 

Tăng trưởng xuất khẩu những tháng cuối năm sang Mỹ vẫn đang là biến số, với các yếu tố tác động vẫn khó đoán định, để duy trì đà tăng trưởng, ông Đỗ Ngọc Hưng kiến nghị tiếp tục thúc đẩy đàm phán thỏa thuận thương mại với Mỹ, phối hợp liên Bộ tháo gỡ tác động từ chính sách mới, đẩy mạnh xúc tiến thương mại và cung cấp thông tin kịp thời.

Ông Hưng nhấn mạnh, với ngành thủy sản sang Mỹ, cần vận động cơ chế chuyển tiếp. Với gỗ, doanh nghiệp phải minh bạch nguồn gốc và quy trình sản xuất, tăng cường dự báo, cảnh báo sớm về phòng vệ thương mại.