Mục đích của Dự án Phát triển giao thông - vận tải đồng bằng sông Hồng là nạo vét, chỉnh trị các tuyến đường thủy trọng yếu

Không phải ngẫu nhiên mà Văn phòng Chính phủ vừa có Văn bản 3465/VPCP - QHQT truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải yêu cầu Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) phải làm rõ trách nhiệm của các bên liên quan trong việc để tiến độ thực hiện và giải ngân Dự án Phát triển GTVT đồng bằng sông Hồng sử dụng vốn vay của Ngân hàng Thế giới (WB6) quá chậm.

Trước đó, tại cuộc họp đánh giá tiến độ các công trình hạ tầng giao thông sử dụng vốn vay WB được tổ chức mới đây, Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng đã giao Cục Đường thủy nội địa Việt Nam (VIWA) - chủ đầu tư phải “kiểm điểm, rút kinh nghiệm” do đã để Dự án WB6 “mắc cạn”, vừa “thủng” về tiến độ, vừa phát sinh thêm rất nhiều chi phí.

Cần phải nói thêm rằng, với tổng mức đầu tư lên tới 201 triệu USD, trong đó WB tài trợ 171 triệu USD, WB6 là dự án lớn nhất từ trước đến nay được đầu tư vào hạ tầng đường thủy nội địa ở khu vực phía Bắc.

Bằng việc dồn tiền, nạo vét, chỉnh trị các tuyến đường thủy trọng yếu và hệ thống đường bộ kết nối…, Dự án được kỳ vọng sẽ góp phần “đánh thức” 3 tuyến hành lang vận tải thủy nội địa - loại hình vận tải giá rẻ, an toàn ở khu vực Bắc Bộ vốn đã “bỏ quên” trong suốt thời gian dài.

Tuy nhiên, với sản lượng giải ngân tính đến hết quý I/2013 mới đạt hơn 24% giá trị (20 triệu USD vốn vay và 98 tỷ đồng vốn đối ứng), trong khi Dự án chỉ còn đúng 1 năm thực hiện, đã cho thấy, vì sao cấp quyết định đầu tư - Bộ GTVT không thể hài lòng với công tác điều hành quản lý dự án của VIWA.

Theo thừa nhận của Ban quản lý các dự án đường thủy phía Bắc, đại diện chủ đầu tư Dự án, ngay cả khi toàn bộ hợp đồng xây lắp thuộc Hợp phần A, trị giá 147 triệu USD (trong đó có các gói thầu quan trọng nhất như nạo vét cửa Lạch Giang, nâng cấp hai cảng, hành lang 3, sông Ninh Cơ) được trao thầu vào giữa tháng 7/2013, thì đơn vị này chỉ có thể “gồng” khối lượng giải ngân đến cuối năm 2013 lên 70 triệu USD.

“Việc giải ngân gần 60% giá trị còn lại trong vòng 6 tháng trước khi Hiệp định vay vốn đóng vào tháng 6/2014 là bất khả kháng”, một chuyên gia nhận định.

Trên thực tế, việc vào giữa tháng 3/2013, Bộ trưởng Bộ GTVT đã phải ký Quyết định 767/QĐ - BGTVT điều chỉnh kế hoạch đấu thầu một số hợp đồng thuộc Hợp phần A tới tận quý III/2013, bao gồm 6 gói thầu cần 24 tháng thi công, tiến độ Dự án coi như được mặc định là phải lùi đến cuối năm 2015 mới có thể hoàn thành, thay vì tháng 6/2014 như cam kết với nhà tài trợ.

Không chỉ bị lụt tiến độ, để có thể hoàn thiện tuyến vận tải thủy từ cửa Lạch Giang qua kênh nối Đáy Ninh Cơ tới cụm cảng Ninh Phúc, đảm bảo các mục tiêu ban đầu của Dự án, chủ đầu tư đã phải kiến nghị Chính phủ bổ sung thêm khoảng 95 triệu USD vốn vay ODA và 37 triệu USD vốn đối ứng.

Được biết, ngoài mưa lũ bất thường, công tác giải phóng mặt bằng phức tạp hơn dự kiến là những lý do mà Ban quản lý các dự án đường thủy phía Bắc nêu ra để giải thích cho việc tổng mức đầu tư Dự án bị đội lên gần 60%.

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư hôm 10/5, ông Trần Văn Cừu, Cục trưởng Cục Đường sông Việt Nam từ chối cho biết nguyên nhân và trách nhiệm khiến Dự án trọng điểm này có nguy cơ trượt khỏi các mốc tiến độ và mục tiêu đề ra.

Tuy nhiên, theo một chuyên gia trong ngành giao thông, những yếu kém trong công tác quản lý điều hành Dự án, bao gồm cả lỗi của cả chủ đầu tư và ban quản lý dự án đã khiến Dự án WB6 liên tục rơi vào tình trạng “báo động đỏ” về tiến độ.

Cụ thể, Dự án WB6 mất gần 3 năm kể từ ngày hiệp định vay vốn được ký kết (tháng 1/2009) và 4 năm kể từ khi Bộ GTVT phê duyệt quyết định đầu tư, VIWA mới có thể chuyển được giai đoạn từ chuẩn bị sang thi công.

Để cứu tiến độ công trình, cùng với việc yêu cầu chủ đầu tư lên lại kế hoạch thi công, sử dụng vốn, đích thân Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng phải trực tiếp “nắm” Dự án.

“Nếu không có biện pháp mạnh, quyết liệt, Dự án khó có thể về đích đúng tiến độ ngay cả khi Bộ GTVT và nhà tài trợ lùi thời gian hoàn thành đến giữa năm 2015”, vị chuyên gia trên đánh giá.

Anh Minh