Ngành hàng vài chục tỷ USD kiến nghị gì

Xuất khẩu 8 tháng đầu năm đạt gần 306 tỷ USD, tăng trưởng 14,8%. Các ngành hàng chủ lực như điện tử, đồ gỗ, dệt may, da giày đều ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng so với cùng kỳ.

Để cán đích mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu năm 2025, từng ngành hàng trong những tháng cuối năm phải vượt qua nhiều “chướng ngại vật”. Thách thức lớn nhất vẫn là rào cản thuế quan làm giảm nhu cầu tiêu dùng, sự cạnh tranh gay gắt với các quốc gia cùng xuất khẩu, cùng với yêu cầu ngày càng khắt khe từ các nhà mua hàng quốc tế.

Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest) cho biết, xuất khẩu gỗ 8 tháng năm 2025 đạt 11,2 tỷ USD, tăng 7% so với cùng kỳ. “Ngành đặt mục tiêu cả năm đạt khoảng 18 tỷ USD, trong đó Mỹ tiếp tục là thị trường lớn nhất, chiếm 56% tổng kim ngạch. Tuy nhiên, trong bối cảnh thuế quan tăng cao, mục tiêu này chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn trong 4 tháng cuối năm”, ông Hoài nói.

Với tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ lớn, Viforest kiến nghị Nhà nước xem xét bỏ thuế xuất khẩu 25% đối với gỗ xẻ có nguồn gốc nhập khẩu.

Theo Viforest, việc duy trì mức thuế này trong bối cảnh tạm nhập tái xuất không mang lại lợi ích. Ngược lại, nếu bỏ thuế, doanh nghiệp sẽ được khuyến khích tăng nhập khẩu gỗ tròn từ Mỹ, chế biến rồi xuất khẩu sang Trung Quốc. Điều này vừa tạo thêm việc làm trong nước, vừa củng cố quan hệ thương mại với Mỹ, đồng thời góp phần đa dạng hóa chuỗi cung ứng.

Toàn ngành da giày mang về 19 tỷ USD sau 8 tháng, trong đó giày dép đạt hơn 16 tỷ USD, tăng 7,2%; túi xách, ô dù đạt 3 tỷ USD, tăng 8,5% so với cùng kỳ. Dù ghi nhận mức tăng trưởng khả quan, nhưng để đạt mục tiêu 29 tỷ USD vào cuối năm, trung bình mỗi tháng còn lại ngành phải mang về khoảng 2,5 tỷ USD.

Hiện xuất khẩu sang Mỹ tăng 12%, sang EU tăng khoảng 11%. Tuy nhiên, lợi thế từ các FTA với EU đang bị đe dọa, khi một số nước ASEAN như Indonesia cũng bước vào đàm phán hiệp định thương mại tự do với EU.

Bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội da giày - Túi xách Việt Nam (Lefaso) nhận định: nếu Indonesia có FTA với EU, họ sẽ trở thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp, làm suy giảm lợi thế của da giày Việt tại thị trường châu Âu.

Một điểm yếu cố hữu của ngành là dù kim ngạch xuất khẩu lớn, nhưng công nghiệp hỗ trợ vẫn chưa phát triển. Phần lớn nguyên liệu phục vụ sản xuất giày dép xuất khẩu hiện phải nhập từ Trung Quốc, Hàn Quốc và các nước ASEAN. Điều này khiến doanh nghiệp khó đáp ứng tỷ lệ xuất xứ nội khối theo yêu cầu của các FTA như EVFTA, CPTPP…

Trước thực tế đó, Lefaso kiến nghị Bộ Công thương nghiên cứu xây dựng mô hình trung tâm cung ứng nguyên phụ liệu tập trung cho các ngành dệt may, da giày. Mô hình này cần được phát triển theo hướng quy mô, chuẩn hóa và minh bạch, nhằm giảm phụ thuộc nhập khẩu, tăng cường tự chủ sản xuất và nâng cấp chuỗi giá trị, hướng tới lợi ích bền vững cho ngành.

Đối với lĩnh vực điện tử, xuất khẩu 8 tháng tăng thêm hơn 20 tỷ USD, tương ứng tăng 25% so với cùng kỳ, đạt trên 100 tỷ USD. Đây tiếp tục là đầu tàu xuất khẩu, song mức độ phụ thuộc vào một số thị trường còn rất lớn, điển hình như Mỹ chiếm tới 35 tỷ USD.

Để giảm phụ thuộc vào các thị trường lớn, Hiệp hội doanh nghiệp điện tử Việt Nam đang thúc đẩy mở rộng sang Ấn Độ, Singapore và các nước Đông Nam Á. Trong đó, Ấn Độ được đánh giá là thị trường tiềm năng, ít chịu sự cạnh tranh trực tiếp từ Trung Quốc và có thể trở thành “bàn đạp mới” cho doanh nghiệp điện tử Việt Nam.

Mốc 150 tỷ USD trong 4 tháng còn lại

Trong 8 tháng, nhóm hàng công nghiệp chế biến - chế tạo đạt kim ngạch xuất khẩu 271,06 tỷ USD, chiếm 88,6% tổng kim ngạch và giữ vai trò áp đảo. Nhiều mặt hàng ghi nhận mức tăng trưởng hai con số như điện thoại, máy vi tính, dệt may, da giày, gỗ và sản phẩm gỗ. Đây cũng sẽ là nhóm ngành tiếp tục dẫn dắt tăng trưởng xuất khẩu trong những tháng cuối năm.

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên nhận định, chính sách thuế quan của Mỹ, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, lạm phát và biến động giá cả… đều tác động bất lợi đến sản xuất và xuất khẩu, nhất là với nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam.

Để hoàn thành mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu từ 12% trở lên như Chính phủ giao, 4 tháng cuối năm cần đạt tối thiểu 150 tỷ USD, tức trung bình 37,5 tỷ USD mỗi tháng.

Nỗi lo lớn của nhiều ngành hàng và doanh nghiệp hiện nay là biến động tỷ giá và chi phí logistics. Các ngành xuất khẩu chủ lực vẫn phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu, nên khi tỷ giá USD tăng, chi phí đầu vào cũng đội lên. Giá cước vận tải biển chưa ổn đinh, làm giảm biên lợi nhuận của doanh nghiệp xuất khẩu.