Eo biển Hormuz gánh trọng trách vận chuyển khoảng 1/5 lượng dầu mỏ thế giới. Ảnh: AFP

Không loại trừ khả năng Eo biển Hormuz bị chặn

Eo biển Hormuz từ lâu được coi là tuyến vận chuyển dầu mỏ chiến lược. Nằm giữa Iran và Oman, tuyến đường thủy này là một kênh hẹp nhưng có tầm quan trọng chiến lược, kết nối các nhà sản xuất dầu thô ở Trung Đông với các thị trường lớn trên thế giới.

Lưu lượng dầu mỏ được vận chuyển qua eo biển Hormuz đạt trung bình 21 triệu thùng/ngày trong năm 2022, theo số liệu của Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA). Con số này tương đương với khoảng 21% lượng dầu thô được giao dịch toàn cầu.

Cho nên, nếu cánh cửa Hormuz bị hạn chế, ngay cả tạm thời, có thể đẩy giá năng lượng toàn cầu lên cao, làm tăng chi phí vận chuyển và khiến hoạt động cung ứng xăng dầu bị chậm trẽ.

Theo các phân tích năng lượng, kịch bản xấu nhất xảy ra khi một diễn biến căng thẳng ở Trung Đông chặt đứt hoặc gián đoạn đáng kể lưu lượng dòng chảy dầu mỏ qua Eo biển Hormuz. Và kịch bản này có thể khiến giá dầu nhanh chóng bước qua mốc 100 USD/thùng.

"Trường hợp xấu nhất có thể xảy ra nếu Israel tấn công Iran (và) Iran tiến hành các hành động làm chậm hoặc có thể cố gắng chặn Eo biển Hormuz", ông Alan Gelder, nhà phân tích tại công ty tư vấn năng lượng Wood Mackenzie, bình luận trên đài CNBC.

"(Điều này) sẽ có tác động mạnh mẽ hơn nhiều vì đó (Eo biển Hormuz - BTV) là nơi 20% lượng dầu thô xuất khẩu toàn cầu được xuất đi từ các quốc gia như Saudi Arabia, Kuwait và Iraq - và ở một mức độ nào đó là cả UAE - đó là những quốc gia nắm giữ công suất dầu mỏ dự phòng toàn cầu", ông Gelder phân tích.

"Vì vậy, chúng tôi cho rằng thị trường không định giá theo kịch bản xấu nhất, mà định giá theo tác động tiềm tàng (của tấn công vũ trang - BTV) đến cơ sở hạ tầng năng lượng của Iran", nhà phân tích của Wood Mackenzie nói thêm.

Lời tuyên bố của Israel rằng họ sẽ đáp trả Iran sau vụ tấn công bằng tên lửa đạn đạo vào tuần trước đã làm dấy lên suy đoán rằng nước này có thể sớm tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Tehran.

Iran, quốc gia đã khẳng định sẽ có phản ứng mạnh mẽ trong trường hợp Israel có bất kỳ hành động nào khác, vốn là nhà sản xuất dầu mỏ chủ chốt của thị trường dầu mỏ toàn cầu.

Giá dầu có thể leo thang đến mức nào?

Giới phân tích năng lượng đã đặt câu hỏi liệu thị trường dầu mỏ có quá "tự mãn" về rủi ro của cuộc xung đột đang lan rộng ở Trung Đông hay không. Sở dĩ giá dầu thế giới vẫn tương đối "im ắng" trong năm nay là nhờ Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và các đồng minh áp dụng chính sách cắt giảm sản lượng dầu để bình ổn thị trường.

Ông Saul Kavonic, nhà phân tích cấp cao tại công ty dịch vụ tài chính MST Financial, nhận định rằng tình trạng gián đoạn nguồn cung dọc theo Eo biển Hormuz có thể khiến giá dầu thế giới tăng cao đáng kể.

"Nếu một cuộc tấn công vào hoạt động sản xuất (dầu mỏ) của Iran xảy ra, nguồn cung toàn cầu có thể giảm tới 3% và ngay cả khi chỉ có các lệnh trừng phạt chặt chẽ hơn, thì chúng cũng có thể khiến nguồn cung giảm tới 3%. Bản thân điều đó có thể khiến giá dầu tiếp cận mức 100 USD hoặc thậm chí vượt quá 100 USD/thùng", ông Kavonic lập luận.

Nhà phân tích MST Financial nói thêm: "Nếu (hoạt động quá cảnh qua Eo biển Hormuz) bị ảnh hưởng, chúng tôi sẽ nghĩ đến tác động đến giá dầu sẽ lớn gấp 3 lần so với cú sốc giá dầu vào những năm 1970 sau cuộc cách mạng Iran và lệnh cấm vận dầu mỏ của người Ả Rập, còn hiện nay chúng tôi nghĩ đến mức giá từ 150 USD/thùng trở lên".

Trở lại diễn biến đầu tuần, giá dầu thế giới đã tăng hơn 3% trong ngày giao dịch 7/10, bổ sung vào mức tăng hàng tuần mạnh nhất kể từ đầu năm 2023 vào tuần trước.

Theo cập nhật giá mới nhất, giá dầu thô Brent giao vào tháng 12 đã giảm 1,5% xuống 79,74 USD/thùng, trong khi giá dầu thô WTI giao kỳ hạn của Mỹ cũng giảm cùng mức, xuống còn 75,99 USD/thùng.

Ông Bjarne Schieldrop, nhà phân tích hàng hóa cấp cao tại ngân hàng Thụy Điển SEB, cho biết quy tắc chung trên thị trường hàng hóa là nếu nguồn cung bị hạn chế nghiêm trọng, thì giá thường sẽ tăng vọt lên gấp 5 đến 10 lần mức bình thường.

"Vì vậy, nếu tình hình trở nên tồi tệ nhất và Eo biển Hormuz bị đóng cửa trong 1 tháng hoặc hơn, thì giá dầu thô Brent có khả năng tăng vọt lên 350 USD/thùng, nền kinh tế thế giới sẽ lao dốc và giá dầu sẽ giảm xuống dưới 200 USD/thùng sau một thời gian", ông Schieldrop cảnh báo.

"Tuy nhiên, xét đến tình hình giá dầu hiện nay, thị trường dường như không có nhiều khả năng xảy ra diễn biến như vậy", ông Schieldrop nói thêm.

Thị trường khí đốt miễn nhiễm tác động?

Theo ông Warren Patterson, trưởng bộ phận chiến lược hàng hóa tại ngân hàng Hà Lan ING, bất kỳ sự gián đoạn nào đối với hoạt động quá cảnh vận chuyển dầu mỏ dọc theo Eo biển Hormuz đều sẽ gây ra hậu quả chấn động đối với thị trường năng lượng toàn cầu.

Trong một báo cáo nghiên cứu vừa công bố, ông Patterson nhận xét: "Mặc dù cực đoan, nhưng mối quan ngại chính, là những gián đoạn này sẽ lan sang Eo biển Hormuz, ảnh hưởng đến dòng chảy dầu mỏ của Vịnh Ba Tư".

"Một sự gián đoạn đáng kể đối với các dòng chảy này sẽ đủ để đẩy giá dầu lập kỷ lục mới, vượt mức cao kỷ lục gần 150 USD/thùng vào năm 2008", ông Patterson nói thêm.

Chiến lược gia hàng hóa của ING cho rằng bất kỳ sự gián đoạn nguồn cung nào liên quan đến Eo biển Hormuz sẽ không chỉ thu mình ở thị trường dầu mỏ. "Nó cũng có khả năng dẫn đến sự gián đoạn trong dòng chảy [khí thiên nhiên hóa lỏng - LNG] từ Qatar, nơi đóng góp hơn 20% lượng LNG thương mại toàn cầu", ông Patterson cho biết.

“Đây sẽ là cú sốc đối với thị trường khí đốt toàn cầu, đặc biệt là khi chúng ta bước vào mùa đông ở Bắc bán cầu, nơi chúng ta thấy nhu cầu khí đốt tăng mạnh hơn cho mục đích sưởi ấm. Mặc dù chúng ta chứng công suất xuất khẩu LNG mới tăng lên, nhưng vẫn còn thấp hơn nhiều so với khối lượng xuất khẩu của Qatar”, chiến lược gia hàng hóa của ING nhận định.