Toàn cảnh Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát. Ảnh: P.T

Khơi thông 5 loại thị trường 

Một trong những nội dung trọng tâm của Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát (diễn ra cả ngày 6/8) là phiên chuyên đề “Hoạt động giám sát của Quốc hội góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước”. Mở đầu phiên chuyên đề này, Ủy viên hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Kinh tế và tài chính của Quốc hội, đại biểu Phan Đức Hiếu trình bày tham luận “Kiến nghị hoàn thiện Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân từ bài học kinh nghiệm giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội”.

Đây là chuyên đề được Quốc hội giám sát tối cao tại Kỳ họp thứ tám, sau đó đã ban hành Nghị quyết về “Tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội”. “Nghị quyết đã giao Chính phủ thực hiện ngay 9 nhóm nhiệm vụ, giải pháp, chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tiếp tục thực hiện 14 nhóm nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, có tính trung và dài hạn”, ông Hiếu cho hay.

Điều hành thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho rằng, sau giám sát nói trên, thị trường bất động sản vẫn còn nhiều bất cập, trong đó có việc giá nhà ở rất cao. Tham gia ý kiến, đề cập vấn đề được Phó chủ tịch Quốc hội gợi ý về giải pháp xử lý các bất cập này, TS. Trần Du Lịch đề xuất giám sát tình trạng biến đất nông nghiệp thành đất hoang và nhà xây xong không ai ở gây lãng phí trong quá trình đô thị hóa.

“Đặc biệt, thị trường bất động sản hiện nay là thị trường không có nhà cho người thu nhập trung bình và thấp. Sản phẩm thị trường bất động sản giống như chuyến bay chỉ có hạng thương gia, hạng nhất, mà không có hạng phổ thông. Đây là bất cập lớn nhất cần được giám sát để làm rõ nguyên nhân”, ông Lịch bình luận.

Một vấn đề lớn nữa, theo chuyên gia Trần Du Lịch, là giá đất hiện nay vượt sức chịu đựng của nền kinh tế và người dân. “Đây là vấn đề rất lớn trong quản lý để Nhà nước kiến tạo phát triển”, ông  Lịch nhấn mạnh.

Bên cạnh giám sát thực địa, vị chuyên gia đến từ TP.HCM cũng nêu nội dung đề nghị Quốc “giám sát tại bàn, không cần đi đâu”. Đó là, Quốc hội cần tổ chức tổng hợp, phân loại, phân tích bằng văn bản tất cả hệ thống pháp luật đang điều chỉnh 5 loại thị trường để khai thông các loại thị trường này, gồm thị trường hàng hóa, thị trường tài chính, thị trường bất động sản, thị trường lao động và thị trường khoa học công nghệ.

“Năm loại thị trường này đang bị ức chế bởi tất cả các quy định chồng chéo trong hệ thống hiện nay. Nếu không rà lại để minh bạch, thì không có cơ sở để xây dựng hệ thống khai thông”, ông Lịch nói.

Giám sát tại chỗ, theo kiến nghị của ông Lịch, là ngồi tại chỗ, thuê các công ty luật, dùng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và hỗ trợ khác để rà soát toàn bộ, qua đó sẽ thấy chỗ nào Nhà nước can thiệp thái quá, chỗ nào Nhà nước để lỗ hổng. “Đây là giám sát tại chỗ, chi phí rất thấp, nhưng hiệu quả cao nhất”, ông Lịch nêu quan điểm.

Cũng tham gia ý kiến, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM nhấn mạnh, giám sát tối cao của Quốc hội là để thực hiện quyền năng lập pháp, tháo gỡ điểm nghẽn thể chế để tạo ra đột phá. Đối với thị trường bất động sản, ông Châu đề cập thực tế hiện nay là, vướng mắc về thể chế dẫn đến thiếu nguồn cung sản phẩm, khiến giá tăng. “Đó là lý do thiếu nhà ở giá phải chăng cho người có thu nhập trung bình, người có thu nhập thấp”, ông Châu nói.

Từ thực tế trên, ông Châu đề nghị có chính sách đối với nhà ở thương mại giá rẻ và tất cả mọi người mua nhà lần đầu có thể được vay tín dụng dài hạn với lãi suất hợp lý, ổn định theo chu kỳ dài hạn. “Các dự án nhà ở thương mại không cần ưu đãi về thuế, tín dụng như nhà ở xã hội, nhưng cần có cơ chế giá rẻ”, ông Châu nêu quan điểm.

Kỷ cương ngân sách đã được thiết lập

Tại Diễn đàn của Quốc hội về hoạt động giám sát, trình bày tham luận “Giám sát thực hiện ngân sách nhà nước gắn với đổi mới, nâng cao chất lượng quyết định ngân sách nhà nước”, TS. Bùi Tiến Hanh, Trưởng khoa Tài chính công (Học viện Tài chính) nhận xét, việc tổ chức thực hiện giám sát thực hiện ngân sách nhà nước của Quốc hội ngày càng bài bản, chuyên nghiệp, trọng tâm, hiệu quả hơn, từ đó có tác động tích cực nâng cao chất lượng quyết định ngân sách nhà nước của Quốc hội.

Ông Hanh dẫn Báo cáo Việt Nam - Đánh giá chi tiêu công và trách nhiệm giải trình tài chính (PEFA) năm 2024 nêu rõ rằng, Việt Nam đã hình thành được các yếu tố cơ bản của hệ thống quản lý tài khóa vững mạnh. Số thu những năm qua được duy trì ổn định với chính sách thu phù hợp và hệ thống quản lý thu vững chắc. Những cải cách về quản lý chi tại Việt Nam ban đầu tập trung vào các khâu sau - khâu thực hiện ngân sách nhằm thiết lập kỷ cương tài khóa tốt và nâng cao minh bạch.

Bên cạnh đó, Việt Nam đã tăng cường công tác quản lý kho bạc qua mở rộng Hệ thống Tài khoản kho bạc tập trung (TSA) và quản lý ngân quỹ chủ động hơn. Các cấp có thẩm quyền cũng tiến hành những cải cách ở khâu đầu - khâu lập kế hoạch ngân sách, thông qua việc triển khai kế hoạch tài khóa và ngân sách trung hạn bên cạnh nỗ lực thí điểm quản lý dịch vụ công và lập ngân sách dựa trên kết quả thực hiện nhiệm vụ.

Cho rằng, quản lý ngân sách nhà nước ở Việt Nam đặt ra một số vấn đề cần tiếp tục được cải thiện, vị chuyên gia trên kiến nghị, tăng cường giám sát thường xuyên hơn đối với toàn bộ quá trình thực hiện ngân sách, nhằm kịp thời chấn chỉnh quá trình này, như giám sát thực hiện ngân sách nhà nước thông qua các báo cáo tình hình thực hiện ngân sách quý, 6 tháng, năm.

Cùng với đó, thực hiện giám sát chuyên đề có lựa chọn với những lĩnh vực, vấn đề có rủi ro trong thực hiện ngân sách nhà nước như đầu tư công, chuyển nguồn, các chương trình và dự án lớn… “Giám sát thực hiện ngân sách nhà nước không chỉ giám sát tình hình thực hiện dự toán ngân sách nhà nước năm, mà cần giám sát cả tình hình thực hiện ngân sách được chuyển nguồn từ các năm trước”, ông Hanh nêu ý kiến.

Phát biểu sau đó, Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành II, ông Lê Đình Thăng nhận xét, ngân sách đã có bước chuyển rất lớn từ bí mật sang công khai, minh bạch. “Đây là bước chuyển mình rất lớn và kỷ cương ngân sách đã được thiết lập”, ông Thăng nhận định.

Tuy nhiên, theo ông Thăng, thực tế nhiều năm ngân sách liên tục vượt dự toán cũng đặt ra vấn đề cần đi sâu giám sát xem mấu chốt nằm ở đâu, từ đó kiến tạo ra một ngân sách lành mạnh hơn.

“Những nội dung được trình bày và thảo luận không chỉ phản ánh những vấn đề cấp thiết từ thực tiễn, mà còn mở ra nhiều hướng tiếp cận mới trong tư duy và phương thức giám sát”, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh và khẳng định, đây sẽ là cơ sở quan trọng để Quốc hội tiếp tục đổi mới mạnh mẽ hoạt động giám sát - một công cụ kiểm tra, kiểm soát, thúc đẩy quản trị hiệu quả, đồng thời khơi thông các động lực tăng trưởng, bảo đảm phát triển nhanh và bền vững.