Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra.

Tiếp tục phiên họp thứ 49, sáng 22/9 Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án Luật Thương mại điện tử (TMĐT).

Tờ trình dự án luật nêu rõ, để đảm bảo duy trì khung pháp lý lâu dài và ổn định của các văn bản pháp luật, cần xây dựng Luật TMĐT thay vì duy trì các văn bản ở cấp nghị định vì luật có giá trị pháp lý cao hơn nghị định, là cơ sở để điều chỉnh các vấn đề quan trọng, mang tính nguyên tắc và toàn diện trong lĩnh vực TMĐT.

Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, Dự thảo Luật gồm 8 chương, 50 điều. So với pháp luật hiện hành, ông Tân cho hay, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung định vị pháp lý toàn diện các mô hình hoạt động TMĐT, từ việc bán hàng và cung cấp dịch vụ trực tiếp đến mô hình bán hàng nhiều bên tham gia, tăng cường các trách nhiệm của chủ quản nền tảng TMĐT trong việc rà soát, thông tin, hỗ trợ thu hồi sản phẩm, hàng hóa có khuyến tật, bảo vệ người tiêu dùng, lưu trữ thông tin giao dịch vụ phục vụ thanh tra, kiểm tra.

Dự thảo bổ sung trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động bán hàng livestream, tiếp thị liên kết trong việc định danh, minh bạch thông tin, lưu trữ và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, theo Thứ trưởng Tân.

Thẩm tra sơ bộ, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị quy định rõ về phạm vi, nội hàm “hoạt động TMĐT” được điều chỉnh bởi Luật TMĐT, làm rõ ranh giới của TMĐT với các ngành, lĩnh vực khác, phân định với các hoạt động có liên quan được điều chỉnh bởi luật khác, gắn với mục tiêu quản lý cụ thể, rõ ràng.

Thường trực cơ quan thẩm tra cũng đề nghị nghiên cứu điều chỉnh quy định tại Phụ lục 4 của Luật Đầu tư về hoạt động TMĐT được xác định là ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, bảo đảm phù hợp, tránh gây nhầm lẫn cách hiểu hoạt động TMĐT theo nghĩa rộng.

Về hoạt động livestream bán hàng, tiếp thị liên kết và trách nhiệm của các chủ thể tham gia vào hoạt động livestream bán hàng, tiếp thị liên kết trong TMĐT, Thường trực Ủy ban thẩm tra cho rằng, bản chất các hoạt động này là một hình thức khác của quảng cáo, môi giới trên môi trường điện tử.

Để bảo đảm quy định của pháp luật tường minh, phạm vi quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của từng chủ thể có liên quan rõ ràng và đầy đủ, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, tiếp tục hoàn thiện các quy định theo hướng rõ ràng hơn những nội dung mang tính đặc thù quy định tại Luật TMĐT mà chưa được quy định tại Luật Quảng cáo.

Thường trực cơ quan thẩm tra cũng cho rằng cần quy định rõ công cụ kiểm soát và trách nhiệm kiểm soát nội dung livestream, phân định rõ phạm vi nghĩa vụ giữa chủ quản nền tảng và cơ quan quản lý nhà nước; quy định rõ phạm trách nhiệm liên đới khi phát sinh tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về chất lượng hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo, tiếp thị liên kết; nghiên cứu, bổ sung các quy định mang tính chất đặc thù về trách nhiệm của các chủ thể đối với đối tượng mua bán, tiếp thị liên kết là dịch vụ; trách nhiệm về cảnh báo cho người tiêu dùng khi hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo có yếu tố rủi ro hoặc khi có thông tin chính thống do cơ quan quản lý nhà nước công bố về rủi ro hoặc các vấn đề liên qua đến việc lưu thông, sử dụng hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo.

Đối với hoạt động livestream bán hàng trong TMĐT, Thường trực cơ quan thẩm tra đề nghị nghiên cứu hoàn thiện các quy định theo hướng khu trú phạm vi hoạt động livestream bán hàng trong TMĐT quy định tại dự thảo Luật chỉ áp dụng đối với các nền tảng TMĐT có chức năng mở gian hàng, đặt hàng trực tuyến.

Đồng thời, đề nghị rà soát, phân định các quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của chủ quản nền tảng TMĐT có hoạt động livestream bán hàng, người bán trong hoạt động livestream bán hàng, người livestream bán hàng, bảo đảm rõ ràng, khả thi, phù hợp, toàn diện.

Theo đó, đề nghị rà soát các trường hợp chủ quản nền tảng TMĐT phải có biện pháp ngăn chặn livestream bán hàng tại Điều 21, làm rõ chủ quản nền tảng TMĐT có thẩm quyền đồng ý/không đồng ý cho phép tổ chức hoạt động livestream nếu chưa nhận được văn bản xác nhận nội dung quảng cáo, quy đinh rõ chế tài khi các chủ nền tảng không có biện pháp ngăn chặn bán hàng livestream đối với hàng hoá, dịch vụ cấm quảng cáo; quy định rõ “các tài liệu pháp lý chứng minh đáp ứng điều kiện theo quy định của pháp luật đối với hàng hóa, dịch vụ kinh doanh có điều kiện đối với hàng hoá” tại khoản 1 Điều 22, quy định rõ các tài liệu này ngoài việc phải cung cấp cho người livestream thì người bán có trách nhiệm cung cấp cho nền tảng TMĐT trong hoạt động livestream bán hàng hay không. 

Đối với trường hợp livestream bán hàng trên các nền tảng TMĐT, mạng xã hội không có chức năng mở gian hàng, đặt hàng trực tuyến, việc giao kết hợp đồng được thực hiện thông qua phương thức trao đổi trực tiếp giữa người bán, người mua, đề nghị bổ sung thuyết minh, làm rõ quy định của pháp luật hiện hành và công cụ quản lý đối với trường hợp này.

Đối với hoạt động tiếp thị liên kết trong TMĐT, Thường trực Uỷ ban thẩm tra cho rằng, hoạt động tiếp thị liên kết là một hình thức của quảng cáo, môi giới. Trường hợp tiếp thị liên kết trên môi trường điện tử thì giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa, dịch vụ được tiếp thị, quảng cáo có thể xảy ra ở cả trên môi trường truyền thống hoặc điện tử; do vậy, đề nghị có thuyết minh, làm rõ quy định hiện hành và công cụ quản lý đối với nội dung này; làm rõ nội dung này có thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật này hay không do phạm vi nội hàm khái niệm “hoạt động TMĐT” tại dự thảo là rất rộng.

Để tiếp tục hoàn thiện các quy định đối với hoạt động tiếp thị liên kết, bảo đảm rõ ràng, logic, đầy đủ, Thường trực cơ quan thẩm tra đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cung cấp thêm thông tin, làm rõ về chủ thể là tổ chức cung cấp dịch vụ tiếp thị liên kết; nghiên cứu, bổ sung quy định về trách nhiệm của người bán hàng trong tiếp thị liên kết; rà soát, thể hiện rõ tính chất đặc thù của công cụ quản lý và trách nhiệm của người tiếp thị liên kết với các chủ thể có liên quan, bảo đảm khả thi, phù hợp, gắn với đúng chủ thể. Bên cạnh đó, đề nghị làm rõ các quy định điều chỉnh hoạt động livestream để tiếp thị, giới thiệu sản phẩm, tiếp thị liên kết.

Dự kiến, Luật Thương mại điện tử sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10-11/2025).