Bạch Long Vĩ là đảo nằm xa bờ nhất của Việt Nam trong Vịnh Bắc Bộ, cách đường phân định Vịnh Bắc Bộ giữa Việt Nam và Trung Quốc 12 hải lý, cách Hòn Dáu (Đồ Sơn - Hải Phòng) 110 km.

Huyện đảo nằm giữa Vịnh Bắc bộ, mặc dù có diện tích nhỏ (có diện tích khoảng 2,5 km2 khi thủy triều lên và 4 km2 khi thủy triều xuống), nhưng đảo có vị trí chiến lược và tầm quan trọng đặc biệt về quốc phòng - an ninh và trong phát triển kinh tế biển.

Huyện đảo Bạch Long Vĩ có vị trí chiến lược và tầm quan trong đặc biệt về an ninh và phát triển kinh tế biển. Ảnh: Đàm Thanh.

Ngày 9/12/1992, Chính phủ Ban hành Nghị định số 15/CP do Thủ tướng Võ Văn Kiệt ký, chính thức thành lập huyện Bạch Long Vĩ, trực thuộc Thành phố Hải Phòng. Ngày 18/02/1993, Ban Thường vụ Thành ủy Hải Phòng ra Quyết định số 428/QĐ-TU về việc thành lập Đảng bộ huyện Bạch Long Vĩ trực thuộc Thành ủy Hải Phòng.

Sau đó, UBND Thành phố Hải Phòng ra Quyết định số 537/QĐ-UBND, ngày 26/2/1993 về việc thành lập UBND lâm thời huyện Bạch Long Vĩ. Đây cũng là huyện duy nhất trên cả nước không có cấp xã nên chính quyền huyện quản lý trực tiếp về mọi mặt.

Tháng 3/1999, Trung ương đoàn và Đoàn thanh niên cụm 9 tỉnh Đồng bằng Sông Hồng làm lễ động thổ dự án Trung tâm văn hoá thể thao thanh thiếu nhi đảo Bạch Long Vĩ. Ảnh tư liệu chụp năm 1999: Thanh Tân.

Ngày 25/3/1993, đội ngũ cán bộ huyện lâm thời bắt đầu từ đất liền đi tàu HQ 675 của Vùng I Hải quân ra đảo làm nhiệm vụ. Ngày 25/3 cũng được lấy làm ngày thành lập huyện Bạch Long Vĩ. Những ngày này, huyện đảo đang tích cực chuẩn bị cho lễ kỷ niềm tròn 30 năm thành lập (25/3/1009-25/3/2023).

Thắm tình quân dân trên đảo Bạch Long Vĩ. Ảnh tư liệu chụp năm 2001: Thanh Tân.

Trong ký ức của rất nhiều người đã từng ra đảo trước đây là nỗi sợ những con sóng lớn, khiến không ít người bị cơn say sóng ám ảnh. Nhưng tháng tháng 3 là thời điểm đi biển đẹp nhất để lên đường ra huyện đảo Bạch Long Vĩ. Hành khách tuyệt nhiên không cảm nhận lấy 1 con sóng nào, dù nhỏ. Chỉ có biển trời mênh mông, có nắng và gió.

Hành trình ra đảo vào tháng 3, biển lặng sóng. Ảnh Thu Lê.

Trước đây, việc đi tàu ra đào cũng rất ít sự lựa chọn. Nhưng nay, ngoài tàu Bạch Long do Tổng đội thanh niên xung phong Hải Phòng quản lý thì huyện đã chủ động đóng mới và đưa vào hoạt động tàu Hoa phượng đỏ. Ngoài ra, còn có các tàu cá của ngư dân.

Tàu Hoa Phương đỏ được đưa vào hoạt động từ năm 2020, có sức chứa lên đến 200 người và 50 tấn hàng hoá. Tàu có thể hoạt động được trong điều kiện sóng cấp 7 và gió ở cấp 8, cấp 9. Trong điều kiện thời tiết tốt như dịp tháng 3, thì chỉ mất tầm 5-6 tiếng để đi từ đất liền Hải Phòng ra đến đảo.

Các cơ quan báo chí đang hoạt động tại Hải Phòng ra thăm đảo Bạch Long Vĩ bằng tàu Hoa phượng đỏ dịp tháng 3/2023.

Huyện đảo Bạch Long Vĩ còn là 1 trong 8 ngư trường lớn của cả nước, có nguồn tài nguyên sinh vật biển phong phú khi có tới 395 loài, 229 giống thuộc 105 họ hải sản, trong đó có 61 loài có giá trị kinh tế cao. Sản lượng khai thác bào ngư tươi có thời điểm đạt khoảng 10 tấn/năm, cá song sản lượng khai thác 40-50 tấn/năm…

Tuy nhiên, đển đảm bảo nguồn lợi thuỷ sản, Khu bảo tồn biển Bạch Long Vĩ đã được thành lập để bảo vệ 22 loài đặc hữu, như bào ngư, mực thước, mực nang vân hổ, tôm hùm đỏ, vọp tím, hải sâm trắng,....

Là ngư trường lớn, nên huyện đảo Bạch Long Vĩ được đầu tư xây dựng trở thành Trung tâm hậu cần nghề cá và tìm kiếm cứu nạn phía Bắc. Hệ thống âu tàu, cầu cảng… ở Bạch Long Vĩ đáp ứng khoảng gần 2.000 lượt tàu thuyền tránh trú bão, mua bán, trao đổi hải sản, cung ứng lương thực thực phẩm, xăng dầu, nước ngọt. Đây là điểm đến quen thuộc của hàng nghìn ngư dân tàu cá từ khắp các địa phương trong cả nước.

Đây cũng là chỗ dựa để ngư dân yên tâm đánh bắt cá xa bờ, vào tránh trú bão, làm hàng. Ảnh: Lưu Thành Đạt

Ông Trần Quang Tường, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Bạch Long Vĩ cho biết: Năm 1993, lớp thanh niên đầu tiên ra đảo, chỉ có một dãy nhà dành cho bộ đội, đất đai cằn cỗi, chỉ có cát trắng và xương rồng, nước ngọt khan hiếm, chưa có điện. Cuộc sống vô vàn khó khăn.

Người dân trên đảo chủ yếu sinh sống bằng nghề khai thác, chế biến và hậu cần nghề cá. Mỗi buổi sớm, trên bến dưới thuyền xôn xao, những mẻ cá, mực, cua, ghẹ tươi rói đưa lên đảo, theo các con tàu về bờ.

Người dân khai thác hải sản ven bờ biển Bạch Long Vĩ. Ảnh: Thu Lê.

Từ 62 thanh niên xung phong của Tổng đội Thanh niên xung phong Hải Phòng tới sinh sống và làm việc trên đảo năm 1993, đến nay dân cư trên đảo đã đông hơn rất nhiều. Nhiều hộ gia đình đã có thế hệ thứ 3 sinh ra ở đảo. Ảnh: Thu Lê.

Vượt qua bộn bề khó khăn thiếu thốn, sau 30 năm, quân và dân huyện đảo chung sức đồng lòng, xây dựng Bạch Long Vĩ ngày càng vững chắc nơi phên dậu. Hàng loạt công trình hạ tầng đã làm đổi thay diện mạo huyện đảo, nâng cao đời sống kinh tế - xã hội của bà con ngư dân.

Cuộc sống nhộn nhịp của người dân nơi huyện đảo Bạch Long Vĩ. Ảnh: Thu Lê.

Người dân trên đảo được đảm bảo những tiện ích cơ bản để phục vụ cuộc sống. Trong ảnh, người dân tập thể dục tại khu vực gần quảng trường khi chiều về. Ảnh: Thu Lê.

Hạ tầng đô thị của huyện đảo Bạch Long Vĩ ngày càng khang trang. Ảnh: Thu Lê.

Khu nhà đa năng của huyện đang được xây dựng để phục vụ quân, dân trên đảo. Ảnh: Thu Lê

Trên đảo hiện đã có Trường học liên cấp từ mẫu giáo đến hết cấp 1, trung tâm y tế quân dân y, nhà văn hóa, quảng trường, công viên… đáp ứng cơ bản nhu cầu của người dân. Bên cạnh các dịch vụ cho hậu cần nghề cá, Bạch Long Vĩ hiện chưa có cơ sở dịch vụ phục vụ du lịch. Đây cũng là lĩnh vực mà huyện đảo đang kêu gọi thu hút đầu tư.

Trung tâm Y tế quân y Bạch Long Vĩ là nơi khám chữa bệnh duy nhất của quân dân trên đảo. Để kịp thời chữa trị những ca bệnh nặng, được sự cho phép của Thành phố Hải Phòng, huyện Bạch Long Vĩ đã ký hợp động nguyên tắc với công ty Hàng không để cung cấp trực thăng phục vụ hoạt động cấp cứu. Người dân hoàn toàn được miễn toàn bộ chi phí di chuyển bằng trực thăng trong các ca cấp cứu nguy kịch. Ảnh: Thu Lê.

Hiện các hoạt động liên quan đến phát triển du lịch đang được huyện giao cho Tổng đội thanh niên xung phong Hải Phòng thực hiện. Các hoạt động vẫn đang cơ bản như trú tại khu nhà khách của Tổng đội, mua bán thuỷ hải sản về làm quà, vận hành tàu khách Bạch Long,...

Hải đăng Bạch Long Vĩ là điểm đến không thể bỏ qua khi đến đảo. Ảnh: Thu Lê

Một trong những điểm đến ấn tượng nhất là Hải đăng Bạch Long Vĩ trên đỉnh núi, từ đây có thể phóng tầm mắt ra bao la biển Đông, ngắm toàn cảnh “đuôi rồng trắng” trong ánh nắng bình minh, hoàng hôn.

Chùa Bạch Long là ngôi chùa duy nhất trên cả nước có nền gạch in tên đất nước trên từng viên gạch như một sự khẳng định chủ quyền quốc gia. Ảnh: Thu Lê.

Tên nước được in trên từng viên gạch nền tại Chùa Bạch Long. Ảnh: Minh Lý.

Chùa Bạch Long, đền thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo,… kề bên sóng, là điểm tựa tâm linh quan trọng của người dân. Đảo còn sở hữu những bãi cát trắng hoang sơ, biển trong xanh, những rặng xương rồng, rạn san hô kỳ thú…

Các bãi tắm trên huyện đảo Bạch Long Vĩ đều mang vẻ đẹp hoang sơ. Ảnh: Thu Lê.

Định hướng trở thành một trung tâm về dịch vụ hậu cần nghề cá và cứu hộ cứu nạn trên biển của cả vùng và cả nước, huyện đảo đang tập trung xây dựng, nâng cấp các công trình hạ tầng, đặc biệt là tuyến đường trên đảo, cảng và khu neo đậu tàu phía Tây Bắc; xây dựng trung tâm tìm kiếm cứu nạn...

Các công trình hồ chứa nước ngọt; dự án điện năng lượng gió, năng lượng mặt trời kết hợp với điện máy phát diezen… cũng được đầu tư hoàn thiện, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững gắn với bảo đảm quốc phòng - an ninh.

Hồ nước ngọt có dung tích 45.000 m3 được đưa vào hoạt động từ tháng 4/2020 là nguồn dự trữ nước quan trọng cho huyện đảo. Ảnh: Thu Lê

Huyện đảo tận dụng sức gió và mặt trời để phát triển năng lượng sạch phục vụ quân dân trên đảo. Ảnh: Đàm Thanh

Ông Trần Quang Tường, Bí thư, Chủ tịch UBND huyện Bạch Long Vĩ cho biết: Hiện bến neo đạo tàu, đón trả khách tuyến Hải Phòng – Bạch Long Vĩ tại xã Hoa Động, huyện Thuỷ Nguyên đã cơ bản được xây dựng xong, đang hoàn thiện các thủ tục để đi vào hoạt động. Bến tàu mới này sẽ là bến tàu chuyên dụng đầu tiên phục vụ người dân và du khách ra đảo, góp phần thúc đẩy kinh tế biển đảo, đưa Bạch Long Vĩ ngày càng gần hơn với đất liền, mở ra nhiều cơ hội để du khách tới đây, khám phá hòn đảo tiền tiêu phên dậu của Tổ quốc.