Bà Nguyễn Thu Oanh, Trưởng ban Thống kê dịch vụ và giá (Cục Thống kê, Bộ Tài chính)

Thưa bà, trong 10 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đã đạt gần bằng cả năm 2024. Bà có thể chia sẻ nguyên nhân giúp đạt được tốc độ tăng trưởng này?

Năm ngoái, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam đạt 405,53 tỷ USD, tăng 14,3%. So với bối cảnh năm ngoái, năm nay khó khăn hơn với cuộc thương chiến thuế quan giữa các nền kinh tế lớn, nhưng trong 10 tháng năm 2025, Việt Nam đã xuất khẩu 391 tỷ USD, tăng hơn 16% và gần bằng cả năm 2024.

Từ đầu năm đến nay, bình quân mỗi tháng xuất khẩu hơn 39 tỷ USD. Nếu duy trì được đà này, thì ngay giữa tháng 11 năm nay, kim ngạch xuất khẩu sẽ vượt con số của năm 2024.

Hiện đã có 36 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD (tăng 4 mặt hàng so với tháng trước), chiếm hơn 94% tổng kim ngạch xuất khẩu; trong đó có 7 mặt hàng xuất khẩu trên 10 tỷ USD, chiếm 67,9%. Cán cân thương mại xuất siêu 19,56 tỷ USD, tăng 2,6 tỷ USD so với tháng trước, góp phần củng cố ổn định kinh tế vĩ mô và tăng dự trữ ngoại hối quốc gia.

Nhìn chung, kết quả xuất nhập khẩu 10 tháng của năm 2025 không chỉ khẳng định khả năng thích ứng linh hoạt của doanh nghiệp Việt Nam, mà còn thể hiện hiệu quả của chính sách mở cửa, hội nhập sâu rộng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng GDP và củng cố vị thế kinh tế đối ngoại của đất nước. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm, xung đột địa chính trị kéo dài và chủ nghĩa bảo hộ thương mại gia tăng, xuất - nhập khẩu của Việt Nam vẫn duy trì được đà phục hồi ấn tượng, trở thành một trong những điểm sáng nổi bật của nền kinh tế.

Việt Nam vẫn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu đầu vào. Thưa bà, xu hướng nhập khẩu hiện nay phản ánh điều gì về sản xuất trong nước?

Là nền kinh tế chưa làm chủ hoàn toàn công nghệ và nguyên, nhiên, vật liệu đầu vào để sản xuất hàng công nghiệp, nhập khẩu đóng vai trò cực kỳ quan trọng.

Trong 10 tháng năm nay, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam đạt 371,44 tỷ USD, tăng 18,6%, cho thấy xu hướng phục hồi sản xuất. Nhóm hàng tư liệu sản xuất chiếm 93,8% tổng kim ngạch nhập khẩu, thể hiện các doanh nghiệp đang đẩy mạnh đầu tư, đổi mới công nghệ, tăng cường nhập khẩu nguyên phụ liệu, máy móc và thiết bị phục vụ sản xuất. Diễn biến này phản ánh nền kinh tế đang phục hồi theo hướng sản xuất - xuất khẩu, trong đó khu vực công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục là động lực tăng trưởng chính của nhập khẩu và toàn nền kinh tế.

Một điểm tích cực nữa là thị trường xuất - nhập khẩu của Việt Nam tiếp tục mở rộng và đa dạng hóa, với sự gia tăng kim ngạch tại nhiều thị trường trọng điểm như Hoa Kỳ, EU, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc và ASEAN. Việc tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã giúp hàng hóa Việt Nam nâng cao sức cạnh tranh và duy trì tốc độ tăng trưởng cao trong bối cảnh toàn cầu khó khăn.

Với 17 FTA đã được thực thi, theo bà tác động thế nào đến hoạt động xuất - nhập khẩu của Việt Nam?

Với 17 FTA mà Việt Nam đã ký kết, đặc biệt là RCEP, EVFTA và CPTPP, hiệu quả ngày càng rõ rệt trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu và giảm thiểu rào cản thuế quan. Các hiệp định này không chỉ thúc đẩy xuất khẩu, mà còn tạo cơ hội để Việt Nam gia tăng nhập khẩu công nghệ, thiết bị sản xuất hiện đại từ các quốc gia đối tác.

Năm 2024, Việt Nam đã ký kết hoặc hoàn tất thêm nhiều thỏa thuận thương mại quốc tế, mở rộng khả năng tiếp cận thị trường. Các thỏa thuận này không chỉ giúp tăng trưởng xuất khẩu, mà còn tạo cơ hội đầu tư vào các ngành công nghiệp trong nước.

Để cạnh tranh trên thị trường quốc tế, Việt Nam đang nhanh chóng cải thiện hạ tầng logistics và ứng dụng công nghệ trong xuất - nhập khẩu. Đây là yếu tố quan trọng giúp giảm chi phí và nâng cao hiệu quả giao thương. Các doanh nghiệp xuất - nhập khẩu ngày càng áp dụng công nghệ số trong quản lý kho, vận chuyển và làm thủ tục hải quan, từ đó nâng cao hiệu suất và giảm thời gian thông quan. Các sáng kiến như hệ thống thông quan tự động, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) giúp doanh nghiệp nhanh chóng tiếp cận thông tin thị trường, quản lý chuỗi cung ứng và tối ưu hóa hoạt động.

Duy trì tốc độ tăng trưởng xuất - nhập khẩu cao không thể thiếu chính sách hỗ trợ của Nhà nước. Những năm gần đây, Chính phủ tiếp tục thực hiện các chương trình xúc tiến thương mại, hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu như tài trợ chi phí tham gia hội chợ, hỗ trợ tìm kiếm thị trường mới. Ngoài ra, chính sách hỗ trợ về thuế, tín dụng, đào tạo nhân lực cho lĩnh vực xuất - nhập khẩu cũng góp phần cải thiện hiệu quả hoạt động của ngành.

Thay vì tập trung vào những mặt hàng giá trị thấp như dệt may, da giày, Việt Nam đang chuyển hướng sang các mặt hàng có giá trị cao hơn, đặc biệt là điện tử, máy tính và linh kiện. Bà có cho rằng đây là sự chuyển hướng tích cực?

Giai đoạn 2016-2025, ngành điện tử, máy tính và linh kiện đã vươn lên trở thành một trong những trụ cột của nền kinh tế Việt Nam, đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu và tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động.

Trong 10 tháng của năm 2025, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng điện tử, máy tính và linh kiện dẫn đầu, đạt 87,294 tỷ USD, đồng thời nhập khẩu đạt mức kỷ lục 123,148 tỷ USD. Những con số này phản ánh quy mô và sức ảnh hưởng ngày càng lớn của lĩnh vực điện tử trong cơ cấu thương mại quốc gia, đồng thời cho thấy thách thức không nhỏ về sự phụ thuộc vào nhập khẩu linh kiện, nguyên vật liệu và các doanh nghiệp FDI.

Từ năm 2016 đến nay, kim ngạch xuất - nhập khẩu nhóm hàng điện tử, máy tính và linh kiện đã tăng hơn 3 lần. Năm 2016, giá trị xuất khẩu mới đạt 18,5 tỷ USD và nhập khẩu 27,8 tỷ USD, thì đến năm 2024, con số này lần lượt là 68 tỷ USD và trên 110 tỷ USD. Tốc độ tăng trưởng xuất - nhập khẩu của nhóm hàng này đạt 18,6%/năm, cao hơn nhiều so với mức bình quân 10,2%/năm của tổng kim ngạch cả nước.

Nguyên nhân của sự bứt phá này là nhờ dòng vốn FDI đổ mạnh vào Việt Nam, đặc biệt từ các tập đoàn điện tử hàng đầu thế giới như Samsung, LG, Intel, Foxconn, Canon, Goertek… giúp Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất và lắp ráp điện tử hàng đầu ASEAN, góp phần định hình chuỗi cung ứng khu vực.

Liệu mặt hàng chủ lực này có tiếp tục là động lực xuất khẩu của nước ta trong giai đoạn tới, thưa bà?

Nhìn lại chặng đường phát triển của ngành điện tử, máy tính và linh kiện có thể chia thành các giai đoạn:

Giai đoạn 2016-2020 bùng nổ vốn FDI, chứng kiến sự xuất hiện và mở rộng quy mô của các tập đoàn lớn. Xuất khẩu tăng trung bình 25-30%/năm, đưa nhóm hàng này từ vị trí thứ 4 lên thứ 2 trong cơ cấu xuất khẩu (chỉ sau điện thoại và linh kiện).

Giai đoạn 2021-2023 ổn định, nhưng chững lại do đại dịch Covid-19, khủng hoảng chuỗi cung ứng và lạm phát toàn cầu. Tuy nhiên, nhờ nền tảng FDI vững chắc, xuất khẩu vẫn duy trì đà tăng 3-4%/năm.

Giai đoạn 2024-2025 tiếp tục đà bứt phá cả ở xuất khẩu lẫn nhập khẩu.

Ngành công nghiệp điện tử, máy tính và linh kiện sẽ tiếp tục duy trì “ngôi vương” trong xuất - nhập khẩu của Việt Nam trong nhiều năm tới nhờ dòng vốn FDI ổn định, chuỗi cung ứng toàn cầu dịch chuyển, thị trường mở rộng nhờ các FTA, hạ tầng sản xuất - logistics ngày càng hoàn thiện với các khu công nghiệp, cảng biển lớn như Hải Phòng, Cát Lái, Cái Mép - Thị Vải được nâng cấp, hỗ trợ hoạt động thương mại thuận lợi.