Thông tin trên được ông Võ Thanh Phong, Phó Trưởng Ban Quản lý các Khu chế xuất và Công nghiệp TP.HCM (HEPZA) chia sẻ tại Chương trình Tọa đàm CEO với chủ đề “Định hướng đầu tư và phát triển bền vững trong khu công nghiệp” vừa được Báo tài chính - Đầu tư, Liên chi hội Bất động sản công nghiệp Việt Nam, Công ty CP Thanh Bình Phú Mỹ và NS BlueScope Việt Nam tổ chức tại Khu công nghiệp (KCN) Phú Mỹ 3 vừa qua.

Ông Võ Thanh Phong, Phó Trưởng Ban Quản lý các Khu chế xuất và Công nghiệp TP.HCM (HEPZA) chia sẻ tại Toạ đàm. (Ảnh: Lê Toàn)

Theo ông Phong, Nghị định số 35/2022/NĐ-CP (Nghị định 35) quy định về khu công nghiệp sinh thái là khu công nghiệp trong đó các doanh nghiệp tham gia hoạt động sản xuất sạch hơn, sử dụng hiệu quả tài nguyên, có sự liên kết và hợp tác để thực hiện các mô hình cộng sinh công nghiệp, và đáp ứng các tiêu chí tại nghị định. Để cụ thể hoá, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) đã ban hành Thông tư số 05/2025/TT-BKHĐT (Thông tư 05) để hướng dẫn chi tiết từng tiêu chí vào đầu năm 2025.

Trong thời gian qua, HEPZA đã triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy chuyển đổi sản xuất xanh, sạch, phát triển bền vững đến các chủ đầu tư hạ tầng, các doanh nghiệp trong KCX, KCN. Đồng thời phối hợp với các tổ chức JICA, UNIDO, World Bank … để nghiên cứu, đánh giá, lựa chọn hướng đi trong việc triển khai chuyển đổi các KCN/KCX hiện hữu theo hướng sinh thái, thông minh trên địa bàn thành phố.

Một trong những chương trình đó là dự án “Hỗ trợ kỹ thuật xây dựng Khu công nghiệp kiểu mẫu/Khu công nghiệp thông minh theo định hướng sinh thái và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, vận hành Khu công nghiệp tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu” do JICA, Nhật Bản tài trợ và sẽ hoàn thành trong thời gian 4 năm, kết thúc vào cuối năm 2027.

Trước mắt Dự án được triển khai thí điểm tại Khu công nghệp Phú Mỹ 3, Khu công nghiệp Phú Mỹ 2. Kết quả cho thấy KCN Phú Hữu 3 đã cơ bản đạt đủ 21 tiêu chí. HEPZA đang trình các Bộ ngành để tháng 11/2025 tham mưu Thành phố công nhận khu công nghiệp sinh thái đầu tiên trên địa bàn và cũng là một trong những khu đầu tiên của Việt Nam.

Thông tin thêm về nội dung này, bà Nguyễn Thị Thảo Nhi, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thanh Bình Phú Mỹ (chủ đầu tư KCN Phú Mỹ 3) cho biết, để đáp ứng được 21 tiêu chí của mô hình khu công nghiệp sinh thái là điều không dễ dàng. Đây là sự kết hợp giữa định hướng ban đầu đúng đắn, nỗ lực của chủ đầu tư hạ tầng và sự đồng hành của các doanh nghiệp hoạt động bên trong khu cũng phải chuyển đổi theo hướng xanh.

Khu công nghiệp chuyên sâu Phú Mỹ 3 sẽ là khu công nghiệp sinh thái đầu tiên tại TP.HCM. (Ảnh: Lê Toàn)

Theo bà Nhi, hơn 10 năm trước, khu vực triển khai dự án KCN chuyên sâu Phú Mỹ 3 là vùng hạ lưu, doanh nghiệp được tỉnh tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ) phối hợp cùng các chuyên gia của Mitsubishi nghiên cứu để thu hút chuỗi cung ứng từ Nhật Bản.

Dự án được quy hoạch dựa trên định hướng thu hút các ngành công nghiệp nặng, ngành sản xuất nguyên vật liệu và các ngành công nghiệp cơ bản. Phù hợp với lợi thế của Bà Rịa – Vũng Tàu là cảng nước sâu, khu hóa dầu, và hệ sinh thái công nghiệp phụ trợ. Mục tiêu là cung cấp chuỗi nguyên vật liệu cho các trung tâm công nghiệp lớn của vùng Nam Bộ như Đồng Nai, Bình Dương, qua đó nâng tỷ lệ nội địa hóa.

Thời điểm đó, tiêu chuẩn xả thải chỉ cần đạt mức B. Nhưng doanh nghiệp đã xác định phải nâng từ chuẩn B lên chuẩn A, dù chưa có yêu cầu bắt buộc. Khi đó, nhiều cơ quan quản lý, bộ ngành cũng đặt câu hỏi: nếu nâng lên chuẩn A, trong khi các khu công nghiệp xung quanh chỉ xử lý theo chuẩn B, thì chi phí môi trường của chúng tôi sẽ cao hơn, vậy làm sao cạnh tranh?”

“Chúng tôi vẫn có trách nhiệm thu hút doanh nghiệp, tạo lợi thế về chi phí. Đó là bài toán rất khó, nhưng chúng tôi lựa chọn phát triển bền vững và xác định rõ phân khúc nhà đầu tư mục tiêu. Nếu lúc đó chúng tôi không định hướng cộng sinh công nghiệp, không đầu tư nâng hạng từ B lên A, thì hôm nay chắc chắn chúng tôi không thể đạt mô hình khu công nghiệp sinh thái. Và nếu bây giờ mới bắt đầu chuyển đổi, thì sẽ vô cùng vất vả – bởi toàn bộ nhà máy, hệ thống xử lý nước thải, hạ tầng kỹ thuật… đều đã vận hành theo tiêu chuẩn cũ”, bà Nhi nói.

Theo bà Nhi, để một khu công nghiệp thực sự trở thành “xanh” và “sinh thái”, nền tảng đầu tiên phải là phát triển bền vững, bao gồm môi trường, cộng đồng và quản trị minh bạch theo các nguyên tắc ESG. Đây không phải khẩu hiệu, mà là hệ thống vận hành phải được chuẩn bị từ rất sớm và duy trì liên tục.