Với vị trí đặc biệt quan trọng về an ninh, quốc phòng, cần phải xác định ngay từ ban đầu là không thể nhượng quyền khai thác sân bay Phú Quốc cho nhà đầu tư nước ngoài.

Văn bản báo cáo Bộ Chính trị do Bộ trưởng Đinh La Thăng ký nêu rõ việc xã hội hóa đầu tư kết cấu hạ tầng hàng không được Bộ GTVT triển khai phải đảm bảo vai trò quản lý của Nhà nước trong tất cả các hoạt động hàng không theo quy định của pháp luật không được chuyển giao.

Theo đó, Nhà nước nắm giữ tất cả hoạt động liên quan đến đảm bảo an ninh, quốc phòng, quản lý, bảo vệ vùng trời (do Bộ Quốc phòng thực hiện), quản lý khai thác vùng trời, đường hàng không (do Bộ GTVT thực hiện), cung cấp dịch vụ bảo đảm hoạt động bay (TCT Quản lý bay VN là doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, không cổ phần hóa), quản lý phí chuyên ngành hàng không (do Bộ Tài chính thực hiện), quản lý giá dịch vụ hàng không (do Bộ GTVT thực hiện). Doanh nghiệp chỉ được quản lý, sử dụng hay nhượng quyền trong phạm vi quyền khai thác của doanh nghiệp đối với những dịch vụ thuộc lĩnh vực mà Nhà nước không cần nắm giữ; đồng thời trong trường hợp cần thiết, Nhà nước có quyền trưng mua, trưng dụng tài sản của các doanh nghiệp để phục vụ mục tiêu đảm bảo an ninh, quốc phòng theo quy định tại Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản.  

Nguyên tắc thứ hai là nhà nước thống nhất sở hữu đất đai. Cảng vụ hàng không được Nhà nước giao nắm giữ quyền sử dụng đất cảng hàng không, sân bay. Doanh nghiệp được quản lý, sử dụng hay nhượng quyền chỉ có quyền thuê đất, sử dụng đất đúng mục đích, đúng quy hoạch được phê duyệt theo quy định của pháp luật.

Những hạng mục kết cấu hạ tầng sân bay sử dụng kết hợp quân sự - dân sự nằm trong thế trận phòng thủ quốc gia hoặc có vai trò đặc biệt quan trọng về an ninh, quốc phòng, công trình cung cấp dịch vụ không lưu, thông báo tin tức hàng không, tìm kiếm, cứu nạn, quản lý luồng không lưu không được chuyển giao hoặc chuyển nhượng.

Nhà đầu tư có trách nhiệm đảm bảo vận hành, khai thác, bảo trì kết cấu hạ tầng, tổ chức kinh doanh, thực hiện kế hoạch đầu tư, nâng cấp kết cấu hạ tầng đang quản lý phù hợp với quy hoạch của Nhà nước, duy trì chức năng, tiêu chuẩn khai thác theo quy định, tham gia bảo vệ an ninh, quốc phòng khi có yêu cầu. Nhà đầu tư phải đảm bảo đầy đủ các điều kiện và yêu cầu về cơ sở hạ tầng phục vụ cho cơ quan Nhà nước thực thi công vụ (xuất nhập cảnh, an ninh, hải quan, y tế, kiểm dịch...).

Nguyên tắc thứ năm phải kể đến là việc đầu tư hoặc nhượng quyền khai thác phải được định giá, tính toán phương án tài chính và được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt. Việc lựa chọn nhà đầu tư đảm bảo công khai, minh bạch, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, Nhà đầu tư và Người sử dụng (không làm thất thoát tài sản Nhà nước, Nhà đầu tư có lợi nhuận ở mức hợp lý, Người sử dụng được sử dụng dịch vụ tốt hơn với giá cả hợp lý). Đối với hình thức nhượng quyền thì phương án nhượng quyền, giá trị tài sản, giá nhượng quyền, kết quả lựa chọn tổ chức nhận nhượng quyền phải được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chấp thuận.

Cuối cùng, việc quản lý, sử dụng hay nhượng quyền đảm bảo không ảnh hưởng đến quyền kinh doanh của các doanh nghiệp khác đã được Nhà nước cấp phép; không dẫn đến độc quyền, cạnh tranh không lành mạnh. Việc chuyển nhượng của các nhà đầu tư phải được Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chấp thuận.

“Các nguyên tắc cơ bản nêu trên cũng như trình tự, thủ tục thực hiện việc đầu tư hay nhượng quyền đã được Bộ GTVT nghiên cứu, đưa vào dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 83/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 về quản lý, khai thác cảng hàng không, sân bay đang trình Chính phủ ban hành” – Bộ trưởng Đinh La Thăng cho biết.

Bộ GTVT cũng cho biết cơ sở lựa chọn Cảng Hàng không Quốc tế Phú Quốc (CHKQT) để thực hiện thí điểm là do đây là CHK được TCT Cảng Hàng không VN (ACV) đầu tư bằng 100% nguồn vốn doanh nghiệp; Quy mô không quá lớn và đã hoàn thành, đưa vào khai thác; Không có căn cứ quân sự và không có hoạt động quân sự thường xuyên. Ngoài ra, Phú Quốc là địa bàn tiềm năng phát triển du lịch; dự án hấp dẫn đầu tư vì tốc độ tăng trưởng hành khách hàng năm cao và ổn định (năm 2014 đạt khoảng 1triệu hành khách, tăng trưởng 46,4% so với năm 2013).

Bộ GTVT đề xuất 2 phương án nhượng quyền khai thác CHKQT Phú Quốc.

Phương án 1 là nhượng quyền cho Nhà đầu tư vận hành khai thác toàn bộ cảng hàng không, trừ những hạng mục mà Nhà nước cần nắm giữ theo các nguyên tắc đã nêu trên.

Phương án 2 - chỉ nhượng quyền cho Nhà đầu tư vận hành khai thác nhà ga; ACV vẫn quản lý vận hành khu bay. Tuy nhiên, theo phương án này thì hàng năm, ACV phải bù lỗ do doanh thu khu bay không đủ chi phí duy tu, vận hành.

“Bộ GTVT sẽ xây dựng đề án chi tiết, phân tích, lựa chọn hình thức phù hợp để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt” - Bộ trưởng Đinh La Thăng cho hay.

“Bộ GTVT sẽ xây dựng đề án chi tiết, phân tích, lựa chọn hình thức phù hợp để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt” - Bộ trưởng Đinh La Thăng cho hay.

Hiện ngoài Tập đoàn T&T của bầu Hiển, Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Liên Thái Bình Dương (IPP) của ông trùm hàng hiệu Jonathan Hạnh Nguyễn là những đơn vị đã nộp đơn đề nghị tham gia nhượng quyền sân bay trên đảo ngọc Phú Quốc.

Được biết, chủ trương này đã bước đầu nhận được sự thống nhất về nguyên tắc của các bộ, ngành liên quan, trong đó có Bộ Quốc phòng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Trong văn bản số 1998/BKHĐT – KCHTĐT gửi Văn phòng Chính phủ ngày 8/4/2015, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc nằm ở vị trí tiền tiêu thuộc vùng biển Tây Nam của Tổ quốc. Vì vậy, với vị trí đặc biệt quan trọng về an ninh, quốc phòng, cần phải xác định ngay từ ban đầu là không thể nhượng quyền khai thác sân bay này cho nhà đầu tư nước ngoài.

“Ngay cả khi nhượng quyền cho nhà đầu tư trong nước thì nhà đầu tư này cũng không được phép chuyển nhượng cho các nhà đầu tư nước ngoài”, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Văn Trung nêu nguyên tắc.

Lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng cho rằng, việc định giá nhượng quyền khai thác Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc - sân bay có tốc độ tăng trưởng sản lượng hành khách và hàng hóa nhanh nhất Việt Nam hiện nay phải được thực hiện trên cơ sở tính toán đầy đủ chi phí đã đầu tư, tiềm năng khai thác và dự báo sát thực về tăng trưởng.

Để đảm bảo tính khách quan, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất Thủ tướng Chính phủ giao Bộ GTVT thành lập tổ công tác liên ngành hoặc hội đồng định giá, gồm đại diện các cơ quan liên quan thực hiện việc thẩm định giá nhượng quyền khai thác sân bay Phú Quốc.

Sân bay Phú Quốc có công suất thực tế 4 triệu hành khách/năm có thể đón được tàu bay B747, được đầu tư hoàn chỉnh vào năm 2012 với tổng kinh phí khoảng 4.000 tỷ đồng bằng nguồn vốn của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam. Hiện sân bay này đang có tốc độ tăng trưởng hành khách trên 40%/năm.