Nhà thầu đông, dự án lại chậm tiến độ

Theo thống kê của Sở Tài chính TP.HCM, tính đến hết tháng 6/2025, TP.HCM chỉ giải ngân được 31.716 tỷ đồng vốn đầu tư công (đạt tỷ lệ 37,1%) trên tổng vốn đầu tư công năm 2025 là 85.500 tỷ đồng. Tỷ lệ giải ngân dù có cải thiện hơn so với cùng kỳ năm trước, nhưng chưa đạt được như kỳ vọng của lãnh đạo Thành phố.

Năm 2025, phần lớn số vốn đầu tư công được TP.HCM dồn cho các dự án hạ tầng trọng điểm như nút giao An Phú, cải tạo môi trường kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên… Tuy nhiên, trong 6 tháng đầu năm, những dự án trọng điểm được bố trí vốn đầu tư hàng ngàn tỷ đồng lại thi công ì ạch, kéo theo việc giải ngân vốn đầu tư công bị chậm.

Điển hình trong số này là Dự án Cải tạo môi trường kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên với tổng mức đầu tư hơn 9.000 tỷ đồng. Sau hơn hai năm thi công, đến thời điểm hiện tại, công trình vẫn ngổn ngang, khối lượng thi công chỉ đạt 52,5% (chậm so với kế hoạch đề ra). Điều đáng nói là, Dự án có rất đông nhà thầu, tới 69 nhà thầu, tham gia trong 10 gói thầu chính, nhưng kết quả thi công lại ì ạch, chậm tiến độ.

Tình trạng thi công ì ạch cũng xảy ra tại Dự án Xây dựng nút giao thông An Phú, với tổng mức đầu tư 3.408 tỷ đồng. Dù khởi công từ tháng 3/2022 và dự kiến hoàn thành vào tháng 4/2025, đến nay tiến độ bị chậm, phải điều chỉnh mốc hoàn thành sang cuối năm 2025. Mới đây, Sở Xây dựng TP.HCM, sau khi kiểm tra hiện trường dự án, đã đánh giá, tiến độ triển khai vẫn rất chậm và có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ hoàn thành công trình vào ngày 31/12/2025.

Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP.HCM (MAUR) cho biết, năm nay, MAUR được giao kế hoạch vốn 2.829 tỷ đồng, nhưng tình hình giải ngân rất chậm. Đặc biệt, tại tuyến Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), dù đã hoàn thành và đưa vào khai thác, nhưng quá trình giải ngân vẫn bị đình trệ, do vướng mắc pháp lý, tranh chấp phát sinh từ nhiều năm trước và sự thay đổi quy định pháp luật theo từng thời kỳ, khiến việc xử lý thủ tục thanh quyết toán kéo dài.

Trước tình trạng các dự án trọng điểm liên tục chậm tiến độ, UBND TP.HCM yêu cầu các đơn vị liên quan đề xuất các giải pháp toàn diện nhằm chấn chỉnh, đẩy nhanh tiến độ. Trong đó, chủ đầu tư phải phân định rõ ràng thẩm quyền và trách nhiệm của từng đơn vị (chủ đầu tư, nhà thầu thi công, đơn vị tư vấn giám sát...) và cá nhân có liên quan trong việc để dự án chậm trễ… 

Hàng ngàn tỷ đồng nằm chờ

Theo ông Lương Minh Phúc, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP.HCM, năm 2025, Ban được giao vốn kế hoạch là 17.271 tỷ đồng, nhưng đến đầu tháng 7/2025 mới giải ngân được 6.403 tỷ đồng, chiếm 37% so với kế hoạch vốn giao năm 2025.

Lý giải về nguyên nhân giải ngân thấp những tháng đầu năm, ông Phúc cho biết, một số dự án đang hoàn tất thủ tục pháp lý để đấu thầu xây lắp khởi công công trình, chưa ký hợp đồng xây lắp, nên chưa thể giải ngân phần vốn tạm ứng hợp đồng. Đối với dự án đang thi công, tình trạng khan hiếm cát, đá khiến tiến độ một số gói thầu bị chậm trễ. Ngoài ra, các địa phương chưa hoàn tất các thủ tục giải ngân nguồn vốn bồi thường giải phóng mặt bằng, nên dự án không thi công được.

Tại Dự án Cải tạo kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên, lãnh đạo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị TP.HCM cho biết, nguyên nhân Dự án thi công chậm là nguồn cung cấp đá và cát khan hiếm, một số nhà thầu phải chấp nhận lỗ để mua cát từ Campuchia thực hiện dự án nhằm đảm bảo tiến độ.

Tuy nhiên, ở góc độ đơn vị thẩm định dự án, ông Trần Quang Lâm, Phó giám đốc Sở Xây dựng cho rằng, việc thẩm định hồ sơ, lựa chọn nhà thầu và công tác bồi thường giải phóng mặt bằng là yếu tố then chốt quyết định tiến độ giải ngân vốn. Muốn đẩy nhanh tiến độ làm thủ tục đầu tư, các chủ đầu tư cần nâng cao chất lượng làm hồ sơ dự án, tránh tình trạng “sửa tới sửa lui” gây kéo dài thời gian thẩm định.

Bên cạnh đó, cần triển khai ngay công tác bồi thường theo quy hoạch đã có khi dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư như cách làm hiệu quả của TP. Thủ Đức trước đây đối với Dự án đường Vành đai 2. “Việc lựa chọn nhà thầu cũng cần tiêu chí rõ ràng, minh bạch để dễ xử lý khi nhà thầu không đáp ứng yêu cầu tiến độ”, ông Lâm đề xuất.