Ảnh 1: Hoạt động có dấu hiệu phi pháp trên tiếp tục lặp lại vào ngày 14/6/2023 (ảnh cắt từ clip điều tra), Ảnh 2: “Bầy” xe ben chở cát rời khỏi mỏ cát thôn Ngọc Kinh Đông (xã Đại Hồng, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam) sau 17 giờ, ngày 12/6/2023 và không đi qua trạm cân, camera (ảnh cắt từ clip điều tra)

Hàng loạt sai phạm

Sau khi Báo Đầu tư đăng tải bài điều tra: “Đất sống của khoáng sản lậu và chiêu bài lách luật: Biến trạm cân, camera thành vật trang trí” (ngày 28/6/2023), UBND tỉnh Quảng Nam đã chỉ đạo UBND huyện Đại Lộc kiểm tra, làm rõ nội dung bài báo phản ánh.

Ngày 6/9/2023, UBND huyện Đại Lộc báo cáo kết quả kiểm tra, xử lý đối với mỏ khoáng sản cát, sỏi làm vật liệu xây dựng thông thường tại thôn Ngọc Kinh Đông, xã Đại Hồng, huyện Đại Lộc của Công ty cổ phần Trường Lợi (Công ty Trường Lợi) theo nội dung phản ánh của Báo Đầu tư.

Kết quả kiểm tra của Tổ công tác huyện Đại Lộc (gồm Phòng Tài nguyên và Môi trường, Chi cục Thuế, Công an huyện…) cho thấy, trong tháng 6/2023, Công ty Trường Lợi hoạt động khai thác 28 ngày với tổng khối lượng cát xuất bán là 5.883,68 m3; từ ngày 1/7 đến ngày 5/7/2023, khối lượng cát xuất bán là 1.251,96 m3.

Sau khi đối chiếu, Tổ công tác huyện Đại Lộc ghi nhận các số liệu trong sổ sách, hóa đơn, chứng từ nêu trên đều trùng khớp với nhau. Tuy nhiên, số liệu chỉ cập nhật và kết thúc trong khung thời gian từ 7 giờ đến 17 giờ hàng ngày; không thể hiện số liệu cập nhật các biển kiểm soát xe, số lượng xe, khối lượng cát xuất bán ra khỏi mỏ vào thời gian sau 17 giờ các ngày 6/6, 12/6, 14/6/2023 như bài báo đăng trên Báo Đầu tư ngày 28/6/2023 đã phản ánh.

Công ty Trường Lợi có một số thời điểm hoạt động khai thác, vận chuyển cát sau 17 giờ dưới chân cầu Hà Nha và không qua trạm cân, cũng như kết quả giám sát của Phòng Tài nguyên và Môi trường phát hiện, Công ty Trường Lợi có 2 phao gắn máy hút đang hoạt động hút cát, 2 máy xúc gàu ngược đang xúc cát lên xe tải và có một số xe tải (có ghi hình video lưu giữ tại Phòng Tài nguyên và Môi trường) đang vận chuyển cát ra khỏi mỏ, có đi qua trạm cân, nhưng không thực hiện quy trình cân sau 17 giờ ngày 5/7/2023 tại khu vực mỏ cát thôn Ngọc Kinh Đông.

Mặc dù, ông Hồ Hoàng Phúc, Giám đốc Công ty Trường Lợi có giải trình với nhiều nguyên nhân, lý do khác nhau, nhưng qua quá trình làm việc, đối chất, chứng minh bằng các biện pháp nghiệp vụ, hình ảnh, clip, nhân chứng cụ thể, ông này đã thừa nhận và chịu trách nhiệm về thiếu sót trong công tác quản lý, điều hành, kiểm tra, giám sát, để xảy ra các hành vi sai phạm.

Những sai phạm này bao gồm: tổ chức hoạt động khai thác khoáng sản không đúng khung giờ khai thác theo quy định tại Quyết định số 907/QĐ-UBND ngày 5/4/2021 của UBND tỉnh Quảng Nam và Nghị định số 23/2020/NĐ-CP ngày 24/2/2020 của Chính phủ; chưa cung cấp đầy đủ sổ sách, chứng từ, tài liệu kỹ thuật để xác định sản lượng khoáng sản khai thác thực tế (chỉ cung cấp hồ sơ sổ sách, chứng từ từ 7 giờ sáng đến trước 17 giờ chiều hàng ngày) quy định tại Nghị định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khoáng sản.

Cũng theo nội dung mà Báo Đầu tư phản ánh, Tổ công tác UBND huyện Đại Lộc kiểm tra sổ ghi chép, phiếu xuất kho, bảng kê khối lượng cát xuất bán hàng ngày của Công ty Trường Lợi không thể hiện các biển kiểm soát xe vận chuyển cát ra khỏi mỏ cát, sỏi thôn Ngọc Kinh Đông hoạt động sau 17 giờ và không qua trạm cân, gồm: 92C-13.497, 92C-12.635, 92C-10.355 (ngày 6/6/2023); 92C-13.815, 92C-13.497, 92C-07.759, 92C-15.247, 92C-07.864, 92C-13.009, 92H-01.004, 92H-01.355, 92C-13.022, 92C-11.858, 92C-16.209, 92C-15.690, 92C-16.491, 92H-01.350 (ngày 12/6/2023); không cập nhật biển kiểm soát, số lượng xe, khối lượng khoáng sản ra khỏi mỏ, có đi qua trạm cân nhưng không thực hiện quy trình cân xe sau 17 giờ ngày 5/7/2023 do Phòng Tài nguyên và Môi trường giám sát trực tiếp gồm: xe lớn khối lượng gần 15 m3 (92C-089.55, 92C-163.66, 92H-005.64); xe nhỏ khoảng 4 - 7 m3 (92C-205.06, 92C-179.19).

Giải trình về nội dung báo chí phản ánh và hoạt động giám sát trực tiếp của Phòng Tài nguyên và Môi trường, Giám đốc Công ty Trường Lợi cho rằng, có thời điểm mưa giông, gió lốc, giông sét, nhân viên kỹ thuật ngắt nguồn điện thiết bị hoặc thiết bị trạm cân, camera giám sát, nên khi xe vận chuyển đi qua trạm cân không thực hiện quy trình cân tải trọng; có lúc thiết bị khai thác bị hư hỏng, sửa chữa, khắc phục chưa xong, hoặc sửa chữa xong thì thời gian đã muộn, nên xe vận chuyển cát ra khỏi mỏ chậm so với thời gian quy định và cũng có thời điểm thiết bị trạm cân bị hư hỏng nặng đang sửa chữa, khắc phục nên tạm thời không cho xe vận chuyển cát qua trạm cân...

Theo Tổ công tác, hành vi sai phạm này, Giám đốc Công ty Trường Lợi cũng đã xác nhận và chịu trách nhiệm, đồng thời cam kết sẽ chấp hành các biện pháp xử lý của Nhà nước và nghiêm túc chấn chỉnh, khắc phục.

Ngoài ra, Tổ công tác yêu cầu Công ty Trường Lợi truy xuất dữ liệu lưu trữ của camera giám sát trạm cân từ ngày 1/6 đến ngày 5/7/2023, nhưng đến thời điểm 17 giờ ngày 6/7/2023, Công ty Trường Lợi chỉ cung cấp dữ liệu từ ngày 30/6 đến ngày 5/7/2023 (toàn bộ dữ liệu từ ngày 1/6 đến 29/6/2023 và ngày 2/7/2023 không có lưu trữ).

Qua kiểm tra dữ liệu trích xuất camera giám sát trạm cân từ máy chủ của Công ty Trường Lợi sao chép qua USB trong khoảng thời gian trên cho thấy, dữ liệu bị

ngắt quãng, đứt đoạn, hình ảnh chập chờn, không rõ ràng... nên không thể xác định được gì.

Nội dung này, Tổ công tác huyện đã liên hệ với Cục Thuế tỉnh Quảng Nam nhưng đơn vị này chưa cung cấp được dữ liệu lưu trữ camera giám sát trạm cân mỏ cát, sỏi thôn Ngọc Kinh Đông của Công ty Trường Lợi vào các ngày 6/6, 12/6 và 14/6/2023…

“Từ những phân tích nêu trên cho thấy, Công ty Trường Lợi có dấu hiệu cho xe vận chuyển khoáng sản nguyên khai ra khỏi khu vực mỏ vào một số thời điểm không đi qua trạm cân, hoặc có đi qua trạm cân, nhưng không thực hiện quy trình cân khối lượng khoáng sản, không ghi chép, theo dõi, không xuất hóa đơn kiêm phiếu xuất kho, không tổng hợp khối lượng khoáng sản xuất bán nhằm trốn tránh việc kê khai, nộp thuế, phí tài nguyên”, Báo cáo số 387/BC-UBND ngày 6/9/2023 của UBND huyện Đại Lộc nêu rõ.

UBND huyện Đại Lộc xác định, từ phản ánh của Báo Đầu tư và kết quả kiểm tra của Tổ công tác huyện Đại Lộc cho thấy, Công ty Trường Lợi có dấu hiệu cố tình kê khai không đúng sản lượng khoáng sản khai thác thực tế nhằm trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế, phí tài nguyên, dẫn đến nguy cơ thất thoát nguồn thu ngân sách nhà nước.

Qua nghiên cứu các quy định, UBND huyện xét thấy, nội dung này thuộc chức năng của Cục Thuế tỉnh Quảng Nam quản lý. Do vậy, UBND huyện Đại Lộc đề nghị UBND tỉnh chỉ đạo Cục Thuế tỉnh kiểm tra, xử lý theo quy định.

Có dấu hiệu tội phạm

Theo UBND huyện Đại Lộc, qua công tác kiểm tra tại một số đơn vị khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện nói chung và Công ty cổ phần Trường Lợi nói riêng, đang tồn tại một thực trạng gây khó khăn trong công tác quản lý. Đó là, đa số các đơn vị này không lưu trữ dữ liệu camera giám sát trạm cân theo các văn bản chỉ đạo của cấp trên.

Đồng thời, khi nghiên cứu quy định tại Nghị định số 36/2020/NĐ-CP ngày 24/3/2020 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản và Nghị định số 04/2022/NĐ-CP ngày 6/1/2022 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai; tài nguyên nước và khoáng sản; khí tượng thủy văn; đo đạc và bản đồ, không có quy định chế tài xử phạt hành chính đối với hành vi “đã lắp đặt trạm cân mà vận hành không đảm bảo, không lưu trữ dữ liệu để cung cấp khi làm việc với cơ quan chức năng”.

UBND huyện Đại Lộc nhìn nhận, đây là một trong những kẻ hở để doanh nghiệp lợi dụng, nên kiến nghị Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND tỉnh Quảng Nam xem xét kiến nghị Chính phủ nghiên cứu bổ sung để có chế tài xử lý phù hợp với thực tế.

Tại buổi họp báo do UBND tỉnh Quảng Nam tổ chức chiều 5/10/2023, trả lời các câu hỏi của phóng viên Báo Đầu tư, ông Nguyễn Văn Thọ, Phó giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam xác nhận, UBND huyện Đại Lộc đã xử phạt Công ty Trường Lợi về 2 hành vi.

Ông Thọ cho biết, UBND huyện Đại Lộc có kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo Cục Thuế để kiểm tra, xem xét xử lý hành vi trốn thuế và kiến nghị một số nội dung về vi phạm hành chính của đơn vị khai thác cát không có trong quy định tại các nghị định của Chính phủ; đồng thời kiến nghị cấp trên đưa các hành vi vi phạm đó vào quy định của luật.

“Chúng tôi đã tổng hợp các ý kiến của các địa phương để góp ý vào nội dung sửa đổi Luật Khoáng sản trong thời gian tới. Chúng tôi cũng đã theo dõi và có tham mưu UBND tỉnh để có chỉ đạo UBND huyện Đại Lộc”, ông Thọ nói.

Thượng tá Hà Kế Xuyên, Trưởng phòng Phòng Cảnh sát kinh tế (Công an tỉnh Quảng Nam) thông tin, liên quan đến việc khai thác khoáng sản của Công ty Trường Lợi mà Báo Đầu tư phản ánh, Phòng Cảnh sát kinh tế (Công an tỉnh Quảng Nam) đang tiến hành xác minh, điều tra đối với công ty này và phát hiện có dấu hiệu tội phạm.

“Cơ quan điều tra đang phát tin báo giải quyết nguồn tin tố giác tội phạm để xử lý, phối hợp với Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh tiến hành điều tra. Thời gian tới, nếu đủ căn cứ sẽ tiến hành khởi tố vụ án, xử lý theo quy định”, Thượng tá Xuyên nói.